منو
دوخا قوجا اوغلو دلی دومرول
گئجه‌نین قوینوندا وۆقارلی داغلار
سانکی ابدی بیر یوخویا باتمیش.
دره‌لر، تپه‌لر، مئشه‌لر، باغلار
دۆنیانین خئیری‌نی، شرّی‌نی آتمیش.
قارانلیق گئجه‌نین مرموز سیماسی،
همی کدر دوغور، هم اۆرک سؽخیر.
قارا ایبهاملارین اوچروم دۆنیاسی،
کیمسه‌نی بۆدره‌دیر، کیمسه‌نی یؽخیر.
گئجه‌نین باغریندا، گؤزللیکلرده،
بیر شبح گؤرونور اینسان گؤزونه.
قارانلیق چکمیشدیر چاشدیران پرده،
قاری شئیطانلارین قارا اۆزونه.
شئیطان یارانمیشی تانیتدیراراق،
ازلدن قارقیمیش گئجه‌نی اینسان.
اوجاقلار، مشعللر یاخماقلا آنجاق،
قاچمیشدیر گئجه‌دن، قارانقولوقدان.
هله ده، هله ده بیزیم یئرلرده،
ساده اینسانلارین آندی «چؽراق»دؽر.
خالقین آراسیندا، کندده، شهرده
مۆقدّس یئرلرین آدی «اوجاق»دؽر.
ایشیقدان دوغورسا ایستیلیک، ایستک،
قارانلیقدان دوغور سویوق، آلدانیش.
محبّت آختاران اینسانلیق، دئمک،
اونا باش ائندیرمیش، بونو قارغامیش.
قوی بونو سؤیله‌ییم ائل «وورغونوندان»:
«سانمایین مقصدیم بوش یاراشیقدیر».
دالینجا سؤیله‌میش او اؤلمز اینسان:
«دۆنیادا ان بؤیوک قۆّت ایشیقدیر!»
قارا قؽش دۆنیانی برباد ائدردی،
دالیجا یاز اولوب، یای اولماسایدی.
قارانلیقدا اینسان الدن گئدردی،
گۆنش اولماسایدی، آی اولماسایدی.
* * *
گئجه‌نین قوینوندا وۆقارلی داغلار،
سانکی ابدی بیر یوخویا باتمیش.
دره‌لر، تپه‌لر، مئشه‌لر، باغلار،
دۆنیانین خئیری‌نی، شرّی‌نی آتمیش.
تالا بولودلوقدا سۆروندوکجه آی
ایشیق دهره‌لری گئجه‌نی بیچیر.
گئجه‌دن قؽریلمیش صحنه‌لر لای-لای،
سؽنیق قوشون کیمی قارشیمدان کئچیر.
چؤللری بۆروین معنالی سۆکوت،
بعضاً لال دایانیر، گاه دیله گلیر.
اۆفوقه باخدیقجا من مبهوت-مبهوت،
ائله بیل کی، سۆکوت منی سسله‌ییر.
بو چوخ عظمتلی چاغیریشدیر، باخ،
قولاغین پرده‌سی ائشیتمز سسین.
اۆرگین تئللری حیسّ ائدر آنجاخ،
چؤلون پؽچیلتی‌سین، داغین ناله‌سین.
بو لال چاغیریشدا قرینه‌لرین،
اؤلمز ناله‌سی وار، اؤلمز سسی وار!
بؤیوک اساتیرین، افسانه‌لرین،
اۆرگی سئحر ائدن زمزمه‌سی وار!
هر ائلین، اوبانین افسانه‌لری،
او ائلین روحونو ترنّوم ائدیر.
افسانه‌وی ائللر صورت چکنی،
ائللرین سیماسین تجسّوم ائدیر.
صورت حقیقتدن بیر گؤروشدورسه،
کیم دئیر صورته حقیقتدیر بو؟
آنجاق رسم اولونان هر بیر صورته،
شۆبهه‌سیز، اولموشدور سبب بیر دویغو.
کئچنلر دئمیشلر: «هر حقیقتین،
مینلر صورتی وار، مینلر اۆزو وار.
کیمسه نه باخیشلا باخارسا اونا،
اؤز باخیشی قدر حاقا یول تاپار!».
بو کیمی سؤزلرده واقعیّتین،
ایزلری واردیرسا، ایتگینلیک ده وار.
ایتگین تاپابیلر یولونو لاکین،
دئمیشلر: «دۆنیادا آختاران تاپار!»
حقیقت مین اۆزلو اولسا دا اگر،
گئدممز گۆنده مین اویناشا – اره.
اؤزون حاق بیلمه‌ین یوخسا بیر نفر،
بیر سوزمانی وئرمز وعده مین یئره.
حقیقت دئدیگین دیوانخانادا،
«حاق» دئیه قویولان بیر قرار دئییل،
یاخود «هو» چاغیران علی مؤوجودون،
سرخوش باشینداکی خۆلیالار دئییل.
حقیقت خود هامان واقعیّتدیر،
ائنی وار، بویو وار، ایزی-توزو وار.
زاماندان قوجامان، مکاندان هۆندور،
مکانلا بؤیویر، زامانلا دورار.
بیر ده حقیقته تانیش بیر اۆرک،
تانیر سئوگیلی‌سین هر صورتینده.
من قول قویماییرام عیرفانا دئمک،
حقیقت وار اینسان معریفتینده.
حاقین، حقیقتین باغچاسی هر واخت،
اینسانلا گۆل آچیر، اینسانلا سولور.
ان بؤیوک حقیقت اینساندیر آنجاق،
اینسانسیز حقیقت اولسا، کور اولور.
لاکین نه‌دندیرسه بو گؤزل پری،
بعضاً یاوروسوندان قؽریر اۆلفتین.
دلی مجنون کیمی گزیر چؤللری،
سانکی اونوداممیر ایلک محبّتین.
هله ده سرگردان قوش کیمیدیر او،
نه بیر یورد تاپمیشدیر، نه ده بیر یووا.
گزیر اینسانلیغین باشی اۆستونده،
قونور بو بوداقدان باشقا بوداغا.
* * *
اینسان حقیقتین ایتیرن گۆندن،
باشی داشدان-داشا دگیر هر زامان.
سعادت جئیرانی قاچیر اؤنوندن،
سؽلدیریم یوللاردا قالیر سرگردان.
آزیب اؤزلوگوندن ایتکین دۆشندن،
قورد کیمی اؤزونون قانی‌نی ایچیر!
اؤزونو آختاریر بیلمم نره‌دن،
چالیلار، تیکانلار آیاغین بیچیر!
او اؤز صورتی‌نی یادا سالدیقدان،
بیر چوخ افسانه‌لر یاراتمیش بعضاً.
آختاریب، یورولوب، یولدا قالدیقدان،
ایندی اؤزون گزیر افسانه‌لردن!
افسانه، اینسانلیق سین-سین آختاران،
ایده‌آل دۆنیانین تبسّومودور.
حیاتدا تجسّوم تاپیب-تاپمایان،
بؤیوک آرزولارین ترنّومودور.
حاقسیزلیق دۆنیانی چولغایان زامان،
او، حاقا دایانمیش، حاق آختارمیشدیر.
ایستکسیز، ایلقارسیز بیر روزیگاردا،
او، عشقه اوغرامیش، ایلقار وارمیشدیر.
اینسانین قۆدرتسیز، ضعیف چاغیندا،
قۆدرتلی تانریلار یونوب یاراتمیش.
بعضاً ده اینسانا قاناد وئره‌رک،
آلیجی قوش کیمی گؤیه چؽخارتمیش.
بیر اۆلگو اولموشدور گاهدان اینسانا،
عصرلردن قالان افسانه، رؤیا.
اوخشاییب تسلّی وئرمیشدیر اونا،
هر زامان داریخیب داردا قالاندا.
اودور کی، اینسانلیق بیر پری کیمی،
داغلارین باشیندان بیزی سسله‌ییر.
بعضاً ده بۆرونور گؤیرچین دونو،
ساحیلسیز گؤیلردن اۆمید دیله‌ییر.
* * *
چؤللری بۆروین معنالی سۆکوت،
بعضاً لال دایانیر، گاه دیله گلیر.
یوللارا باخدیقجا من مبهوت-مبهوت،
ائله بیل کی، سۆکوت منی سسله‌ییر.
شبحله دولدورموش گئجه هر یانی،
من ده قوشولورام بو شبحلره.
گزیرم سرگردان داغی، اورمانی،
جوموب باش چکیرم بۆتون هر یئره.
هارداسا گئجه‌نین قارا اتگی،
اود توتوب شؤعله‌لی-شؤعله‌لی یانیر.
هاردا ایشیق اولسا، تاپار اۆرگی،
کؤنول ایستکلی‌سین هر دوندا تانیر.
قلبیمی آپاریر اونداکی جذبه،
یۆگورورم اونون آردینجا من ده.
ظۆلمته باتاندان من ده، اۆرک ده،
سۆرونوروک هاردا ایشیق گؤرنده.
چاتیریق بؤیوک بیر دۆزنگاهلیغا،
چمنلر شنلنیر، چئشمه‌لر آخیر.
کؤچونو سالمیشدیر آغیر بیر اوبا،
مشعللر گئجه‌نی یاندیریر-یاخیر.
آرالیقدا بؤیوک دؤران قورولموش،
بیلمیرم تویدور بو، یوخسا قوناقلیق.
ارنلر، قادینلار قات-قات اوتورموش،
آرادا دولانیر قوجامان آشیق.
آشیق چؤمچه‌سی‌نی اینگیلده‌ده‌رک،
گزیر پرده‌لرده افسونکار الی.
تئللر تیتره‌دیکجه تیتره‌ییر اۆرک،
هر کسین جانلانیر عشقی، املی.
نغمه‌لر ترلان تک قانادلاندیقجا،
کؤنول ده آردینجا قول-قاناد آچیر.
هاوالار گؤیلره هاوالاندیقجا،
خسته کؤنوللردن درد-غم قاچیر.
بیلمم نه سیرّیدیر، آشیغین سسین،
ائشیدن اۆرکده قالماز ایختیار.
ان کیچیک یاشیمدان آشیق نغمه‌سین،
ائشیدن زامانلار تۆکوم بیز دورار.
هله ده بیلمیرم بو سس، بو نغمه،
هانسی دۆنیالاردان باش آلیب گلیر؟
نسیم یئللری تک دگنده قلبه،
بدنیم دینجلیر، روحوم یۆکسلیر.
اؤزوم ده بیلمیرم هارادا، هاچان،
روحوم بو عالمدن آشنالیق تاپمیش.
آنجاق بیلیرم کی، اوزاق زاماندان،
کؤنلومه دوغمادیر، قلبیمه تانیش.
آشیق دگیشه‌رک سازی‌نین سسین،
گۆلور گؤزلرینده شنلیک، هیجان.
باخیشی آندیریر اؤلمز هوسین،
سانکی ایندی گلیر او دۆنیالاردان.
* * *
دیشی آسلان، قوچ ایگیدلر،
قوللوغونا سؤیله‌ییم من،
بو ائللرین، اوبالارین،
آتالارین، بابالارین
گلدیگیندن، کئچدیگیندن،
حاق باده‌سین ایچدیگیندن.
* * *
بو تورپاقدا، بو دیاردا،
عصرلردن-عصرلره،
السیزلری تالامایان،
تۆپوردوگون یالامایان،
دیللرینه یالان گلمز،
حاق یولوندان اۆز چئویرمز،
ظۆلم‌کارا بویون ایمز،
دالی‌سی‌نی دۆشمن گؤرمز،
دیشی آسلان، قوچ ایگیدلر
قافلان کیمی یووا سالمیش،
جیداسی‌نی یئره چالمیش.
* * *
بو داغلارین، یایلاقلارین،
جئیران قاچار اوولاقلارین،
تورپاقلاری قاریشیقدیر،
بابالارین تورپاغییلان.
داش-چؽنقیللی یاتاغیندا،
گۆزگو کیمی غلطان-غلطان،
کؤپوکلنیب داشقین آخان،
بو چایلارین اۆزریندن،
مرد ایگیدلر بو گۆن، دۆنن،
بدؤی آتین چاپیزدیرمیش،
دۆشمانلاری تؤکوب قؽرمیش.
* * *
یادلار بیزه کج باخاندا،
آخار سولار قان آخاندا،
پاپاغی‌نی اگری قویان،
بو سؽلدیریم قایالارین،
دالی‌سیندا مینلر آسلان،
پوسقولارا سینیب، یاتیب،
اوخ سؽچرادیب، تۆفنگ آتیب.
* * *
دیشی آسلان بیزیم آنا،
امزیک وئرمیش نر اوغلانا،
خمیر یایمیش، چؤرک یاپمیش،
قویون ساغمیش، اینک ساغمیش.
آرخالانمیش اؤز اریله،
او، یارادان اللریله،
توخوموشدور رنگلی گبه،
احسن اولسون بیزیم دبه!
* * *
گؤزللری اینجه-اینجه،
گؤز اینانماز گؤرمه‌یینجه.
اۆرکلره دۆگون سالان،
کؤنول وئریب، کؤنول آلان،
درین ایستک، دؤنمز ایلقار،
اونلارداندیر بیر یادیگار.
گۆنشدن تئز یئردن دوران،
داغلار اۆسته چادیر قوران،
سو-سوواران، توخوم سپن،
اکین-اکن، بیچین-بیچن،
اوو-اوولایان، قوش-قوشلایان،
مرد ایگیدلر حؤرمتیلن،
عؤمور سۆرموش شؤهرتیلن،
یاد ائللره باج وئرمه‌میش،
ذۆالقدره تاج وئرمه‌میش.
* * *
آشیقلاری هر زامانلا،
نغمه قوشموش، داستان آچمیش،
قاققیلداییب اوخویاندا،
اۆرکلردن کدر قاچمیش.
مین بیر نغمه، مین بیر داستان
من سؤیله‌ییم سیزه هاردان؟
* * *
آشیق دایاندیریر سؤزو-صؤحبتی،
الینده صدفلی سازی دانیشیر.
کمالا یئتنده اینسان صنعتی،
چؤللرین اؤردگی، قازی دانیشیر.
بو دیلین کلمه‌سی، ج‍ۆمله‌سی یوخسا،
وصفه سؽغینمایان فصاحتی وار.
هامیلار، هامیلار آشنادیر اونا،
بیلمیرم نه گۆجو، نه قۆدرتی وار!
اوردا کی، دیل-آغیز سؤزدن اوسانار،
سوروشون مطلبی، تئللر سؤیله‌سین!
دوداق دانیشارسا، اود توتار یانار،
گرکدیر زخمه‌لر، اللر سؤیله‌سین!
کؤنول محبّتدن دانیشان آندا،
عاقیل قوپوزونون سیمی قاریشیر.
عشق الی تئللره زخمه ووراندا،
کیمی‌سی قؽریلیر، کیمی قاریشیر.
اینسانلیق یۆکسلن ان اوجا یئرین،
بیر آدی سئوگیدیر، بیری محبّت.
هر یانی آختاردیم من درین-درین،
آرایا بیلمه‌دیم باشقا حقیقت!
آشیق، سن ده بیزه ایستکدن دانیش!
قوی محبّت دوغسون صؤحبتین-سؤزون.
کؤنولدن، قلبدن، اۆرکدن دانیش!
قوی سارسیلان اینسان تانی‌سین اؤزون.
بئله دئمیش قورقود دده،
او، ائللرین ایش بیلنی،
بابالارین باش بیلنی:
– قورو بیر چای اۆزرینده،
سالدیریلمیش بیر کؤرپونون،
جیواریندا یورد ائیله‌میش،
کؤچون سالمیش بیر اوبادان،
اوجالیردی شیون سسی.
کؤچ ائتمیشدی، آنلاشیلان،
گنج بیر ایگید، بو دۆنیادان.
* * *
اری اؤلموش یاسلی گلین،
آچیب آتیر آل اؤرپگین.
جاوان قؽزلار،
آغلار، سؽزلار،
باشلارینا قارا سالیر.
سس توتولور، گؤز قؽزاریر.
دؽرناقلانیر آل یاناقلار.
قانا باتیر آغ دوواقلار.
قان قورویور آغجا یۆزده.
یاش قورویور یورگون گؤزده.
بیر قاریجیق دیلدن دۆشوب،
اؽچقیراراق، ایچین چکیر.
قانلی یاشی پارچالانمیش
یاناغینا پیر-پیر تؤکور.
قارا لچک بو آنانین،
اۆرک یاخان ناله‌لری،
آغلادیری،
داغی-داشی.
* * *
– نیه شیون قوپاریبان
آغلاییرسیز؟ نه خبردیر؟
نه اولوبدور؟ –
دئیه، گلیر دلی دومرول.
قازلیق آتین جیلووونو،
چکیب دورور.
– گؤرکلو بیر ایگیدیمیز
اؤلوب بوگون.
آغلاماغا سبب اولدور.
– دئیین گؤروم، او ایگیدی
کیم اؤلدوردو؟ – دئیه، دومرول
یئنه سورور.
– قؽزیل قاناد عزرائیل!
گؤی اۆزوندن اوچوب گلدی،
حاق-تعالی امری ایلن،
خوب ایگیدین جانین آلدی.
* * *
دلیقانلی، قافلان قؽناق،
بیر ایگیددیر دلی دومرول.
زاماندیر کی، قورو بیر چای
اۆزرینده کؤرپو سالمیش.
کاروان-کلک، یولدان اؤتن،
کیمسه کئچسه کؤرپوسوندن،
توتوب آلار اوتوز اۆچ پول،
کئچمه‌یندن دؤگه-دؤگه،
چالا-چالا قؽرخین آلار!
* * *
او دئیر کی: – مندن دلی،
مندن گۆچلو ایگید وارسا،
چؽخیب منلن دؤیوش ائتسین،
پنجه‌لشیب ووروش ائتسین.
یئنه ده او:
– گرک منیم،
قوچاقلیغیم، ایگیدلیگیم،
جیلازین ار اولدوغومون،
تعریفی هر یانا گئده،
روما گئده، شاما گئده،
– دئیه، دومرول اؤیونردی.
* * *
خوب ایگیدین اؤلوموندن
کدرلنیر دلی دومرول.
– مره، ارلر! نه کیشیدیر
دئدیگینیز عزرائیل؟
نه اۆچون او، غفیل-غفیل،
ائل ایچینه قؽرغین سالا،
یاخشی-یاخشی ایگیدلرین
یاخالاییب جانین آلا؟!
* * *
قادر تانری! وارلیغی‌نین،
بیرلیگی‌نین حاقی اۆچون،
منه گؤستر جانلار آلان،
قؽزیل قاناد عزرائیلین.
دؤیوشوبن، ساواشیبان،
خیلاص ائدیم خوب ایگیدین،
جانی‌نی من، کی، بیر ده او،
یاخشی-یاخشی ایگیدلرین
جانلاری‌نی آلانماسین.
اوبالارا، کؤمه‌لره،
قارا شیون سالانماسین.
– دئیه، دومرول ریجا ائدیر.
* * *
یوخسا، تانری درگاهینا،
اونون سؤزو خوش گلمه‌ییر؟!
– باخ، گؤر نئجه دلی قاوات
چکینمه‌دن ائدیب جۆرأت،
شۆکر ائتمه‌دن بیرلیگیمه،
منیم اولو درگاهیما،
یان باخیری! – دئیه، تانری
حؤکم ائیله‌دی عزرائیله
* * *
– هئی عزرائیل! تئز اول، یۆرو،
او دلی‌یه یئتیر اؤزون،
یارامازین بنزین سارات،
کس نفسین، جانین خؽرلات!
* * *
دلی دومرول قؽرخ ایگیدلن،
یئییب-ایچیب اوتورارکن،
قورخونج قوجا صورتینده،
عزرائیل اوچوب گلدی.
نه قاپیچی اونو گؤردو،
نه گلدیگین چاووش بیلدی.
* * *
عزرائیلین هئیبتیندن،
قورخو بیلمز دومرولون،
گؤرر گؤزو گؤرمز اولدو،
توتار الی توتماز اولدو.
نظرینده ایشیق دۆنیا،
چئوریلدی قارانلیغا.
چؽرپینتی‌یا دۆشدو اۆرک.
عزرائیله نه سؤیله‌میش،
دلی دومرول، باخاق گؤرک:
– قوجا، سن نه هئیبتلیسن؟
قوجا، سن نه دهشتلیسن؟
قاپیچیلار سنی گؤرمز،
قاراووللار سنی دویماز؟!
سنین قورخونج، اۆرک سؽخان،
او گؤرکمین، منیم گؤرر
گؤزلریمی گؤرمز ائتدی.
قوجا، سنین دهشتیندن،
دانیشماغا توتماز دوداق.
یئره دۆشدو هئیبتیندن،
الیمده‌کی قؽزیل آیاق.
ایستی آغزیم بوزا دؤندو،
سۆموکلریم دوزا دؤندو!
آی ساققالی آغجا قوجا،
گؤزجیغازی چؤنگه قوجا،
سؤیله، بورا نئجه گلدین؟
سؤیله‌مه‌سن منه اگر،
قادام-بالام سنه دگر!
* * *
دومرولون سؤزلریندن،
عزرائیل آجیقلاندی:
– آهای، دلی! گؤزلریمین
چؤنگه‌لیگین بینمزسن؟!
قارا گؤزلو خومار باخان،
باخیشیلن اودلار یاخان،
گلینلرین و قؽزلارین،
جانلاری‌نی چوخ آلمیشام!
* * *
ساققالیمین آغلیغی‌نی
بینمزسن؟ بیر یۆروشده
دمیردیرناق آسلانلارین
بئلین بۆکن، قارا کاکیل،
قارا ساققال ایگیدلرین،
جانلاری‌نی چوخ آلمیشام!
* * *
دله دومرول: – مره، قوجا!
قؽزیل قاناد عزرائیل
سن ایمیشسن؟ – دئیه، سورور.
– منم، آها!
– یاخشی-یاخشی ایگیدلرین
جانلاری‌نی سن آلیرسان؟
بو ائللره، اوبالارا،
قارا شیون سن سالیرسان؟
– من آلیرام! من سالیرام!
* * *
– آهای، دایان! قاپیچیلار،
قاپیلاری قاپالایین!
ایگید اوغول اؤلومونده،
اۆرکلری شان-شان اولان،
سینه‌سینه داغ چکیلیب،
گؤزلری قان یاشلا دولان،
آنالارین قیصاصی‌نی،
جلّاد دینلی، داش اۆرکلی،
چؤنگه گؤزلو بو قوجادان
بو گۆن بوردا آلام گرک!
* * *
اۆرگینه داغ چکیلمیش،
آل سویونوب قارا گئیمیش،
مین بیر آرزو، مین بیر ایستک،
دویغوسویلا دولو اولان،
اۆرکلری آلوولایان،
دؽرناقلانمیش یاناقلاری،
پارچالانیب آل بویانان،
گلینلرین قیصاصی‌نی،
قورخونج یۆزلو بو قوجادان،
بو گۆن بوردا آلام گرک!
* * *
– آهای، قورخونج قوجا! سنی
گئن یئرلرده آختارارکن،
دار بیر یئرده اله دۆشدون.
هایدی سنی، اؤلدوروبن،
یاخشی-یاخشی ایگیدلرین،
جاوانلارین جانی‌نی من،
قورتارارام اللریندن! –
دئیه، دومرول قارا پولاد
قؽلینجی‌نی سییره‌رک،
قولون کیمی قؽشقیردی برک.
بیر آلیجی توقان کیمی،
چؤنگه گؤزلو عزرائیلین،
اۆزرینه هۆجوم ائتدی.
عزرائیلسه،
قاناد چالیب،
بیر گؤیرچین صورتینده
پنجره‌دن اوچوب گئتدی.
* * *
دلی دومرول قاس-قاس گۆلدو،
عزرائیلین قاچدیغیندان.
– مره، جومرد ایگیدلریم،
عزرائیلین گؤزون ائله
قورخوتدوم کی، گئن قاپی‌نی
بوراخیبان، دار باجادان –
پنجره‌دن قویوب قاچدی!
دومرولون قورخوسوندان،
قوش اولوبان گؤیه اوچدو!
اما بیلین، بو گۆن اونو،
ترلانیما توتدورماسام،
ال چکمرم، بوراخمارام!
– دئیه، دومرول
حربه بیچدی.
* * *
دلی دومرول آتین مینیب،
ترلانی‌نی اله آلدی.
چوخ گؤیرچین اوولاییبان،
ائوه دوغرو قاییدارکن،
عزرائیل،
قازلیق آتا نظر سالدی.
آت اۆرکوبن گؤیه قالخدی،
دومرولو یئره چالدی.
قارا باشی بۆکوله‌رک،
یئرلر اۆسته بۆکوک قالدی.
عزرائیل،
یوبانمادان،
آغ سینه‌سی اۆزرینه،
اوتوروبان مؽریلدادی.
دومرولون نفسلری،
سایا دۆشوب، خؽریلدادی
* * *
– عزرائیل، مره، آمان!
او گؤرونمز حاق، تانری‌نین،
بیرلیگینه یوخدور گۆمان!
سنی بو جۆر بیلمز ایدیم،
اوغورلوقلا جانلار آلان!
* * *
بیزیم یئرده اوجا-اوجا،
ایری دۆگمه داغلار اولور.
او داغلارین اتگینده
گؤی چادیرلی باغلار اولور.
او باغلاردا گیله‌لری،
یاقوت کیمی توتوب یانان،
قارا سالخیم اۆزوم اولور.
او اۆزومون سویون سؽخسان،
آل-قؽرمیزی شراب اولور.
او شرابدان کیمسه ایچسه،
اسیره‌ییب سرخوش اولور.
اؤزون بیلمز،
سؤزون بیلمز.
من ایچیبن او شرابدان،
دویماز اولدوم، اسیره‌دیم.
بیلمز اولدوم نه سؤیله‌دیم.
عزرائیل، مدد سندن!
گل جانیمی آلما منیم!
دویمامیشام ایگیدلیکدن.
* * *
– مره، دلی! مره، آسلان،
بو ایشلردن نه قانیرسان؟!
دۆشونورسن؟
منده نه وار؟
منه نیه یالواریرسان؟
الله‌ینی چاغیر، یالوار،
اودور جان وئریب، جان آلان!
* * *
– مره، عزرائیل، مره!
مات قالمیشام بو ایشلره.
تانری ایسه جانلار آلان،
سؤیله، بس سن نه قاداسان؟
چکیل گئری آرالیقدان.
خبرلشیم من، تانرییلان! –
دئیه، دومرول تاپدی اۆرک.
نه سؤیله‌میش، باخاق گؤرک.
* * *
– اوجالاردان اوجاسان سن!
کیمسه بیلمز نئجه‌سن سن؟
بعضی جاهیل آدام سنی،
گؤیده آرار، یئرده آرار.
بیلمز کی، سن نه گؤیده‌سن،
نه یئرده‌سن.
مؤمینلرین قلبینده‌سن.
دایم دوران جبّار تانری!
باقی قالان ستّار تانری!
جانیمی دا آلار اولسان،
عزرائیله قویماگیلن!
* * *
دومرولون سؤزلریندن
الله‌ینین خوشو گلدی:
– چۆنکی منیم دلی قاوات،
بیرلیگیمی بیلر اولدو،
بیرلیگیمه شۆکر قؽلدی.
جان یئرینه بولسون بیر جان،
اونون جانین بوراخگیلن! –
دئیه، تانری قؽزیل قاناد،
عزرائیله وئردی فرمان.
* * *
عزرائیل تانری امرین
دومرولا ائتدی تعیین.
* * *
– عزرائیل، مره، آمان!
نئجه تاپیم من سنه جان؟!
آنجاق وار بیر قوجا آتام،
بیر ده بیر قاریجیق آنام.
گئدک گؤرک،
بیری جانین
وئرر اولسا، آل گئتگیلن،
منیم جانیم قوی، گئتگیلن.
* * *
دلی دومرول آتین چاپدی،
آتاسی‌نی گزیب تاپدی
* * *
– آغ ساققاللی گؤزوم بابا،
سنه قوربان اؤزوم، بابا!
بیلیرسنمی نه‌لر اولدو؟
کۆفر دئدیم، الهینین،
درگاهینا خوش گلمه‌دی.
گؤیلرده‌کی قؽزیل قاناد،
عزرائیله حؤکم ائیله‌دی.
منیم جانیم آلماق اۆچون،
گؤی اۆزوندن اوچوب گلدی.
قوندو منیم سینه‌م اۆسته،
شیرین جانیم آلار اولدو.
بابا، سندن جان دیلرم،
منه جانین وئررمیسن؟
یوخسا «دلی اوغول» – دئیه،
«دومرول» – دئیه، آغلارمیسان؟
* * *
– نه دئییرسن، گؤز ببگیم؟
اوغول، اوغول، آسلان اوغول!
دوغولاندان دوققوز بوغا،
باسمارلاییب بوغان اوغول!
قؽزیل قۆببه چادیریمین،
سۆتونوسان، دیره‌ییسن.
قازا بنزر قؽز-گلینیم،
بزگیسن، چیچگیسن.
قارشی یاتان قارا داغیم،
اوغول، اوغول، آسلان اوغول!
سؤیله‌گیلن،
عزرائیله،
سویوق-سویوق بولاقلاریم،
جئیران قاچار اوولاقلاریم،
گرگیسه، اونون اولسون!
* * *
قاتار-قاتار دوه‌لریم،
آلا، خاللی گبه‌لریم،
گرگیسه، اونون اولسون!
* * *
آغ آییلدا آغجا قویون،
کیسه-کیسه آخچا، آلتون،
گرگیسه، اونون اولسون!
* * *
جان عزیزدیر، دۆنیا شیرین،
عزیز جانی قؽیمام بئله.
مندن عزیز، مندن سئوگیلی،
آناندیر، گئت، اوندان دیله!
* * *
دلی دومرول آتاسیندان
اۆز گؤرمه‌ییب، اۆز دؤندردی.
گئدر-گئتمز آتین سۆردو،
آناسینا قارشی گلدی.
* * *
– آنا، بیلدین نه‌لر اولدو؟
گؤی اۆزوندن آل قانادلی،
عزرائیل اوچوب گلدی.
آغجا سینه‌م اۆزرینه،
قوندو منیم.
شیرین جانیم،
خؽرلادیبان آلار اولدو.
بابامدان جان دیله‌دیم، او،
وئرمز اولدو.
ایندی سندن،
جان دیلرم، وئررمیسن؟
یوخسا «دلی اوغول» – دئیه،
«دومرول» – دئیه، مه‌لرمیسن؟
جان دیلرم، آنا، سندن،
اوغول جانین آلیرسانمی؟
یوخسا، آنا، آغجا اۆزه،
آجی دیرناق چالیرسانمی؟
* * *
– نه دئییرسن، گؤز ایشیغیم،
اوغول، اوغول، جانیم اوغول!
دوققوزجا آی دار قارنیمدا،
ساخلادیغیم قانیم اوغول!
قونداغی‌نی بله‌دیگیم،
بوی آتماغین دیله‌دیگیم.
دولاب-دولاب آغ سۆدومو،
امیزدیگیم جانیم اوغول!
اوجا بۆرجلو حاصارلاردا،
اوتراق اولوب توتولایدین،
آزغین دینلی کافرلره
دوستاق اولوب توتولایدین،
قؽزیل-گۆموش ساووروبان،
پول تؤکوبن قورتاراردیم.
ایندی ایسه یامان یئره،
وارمیش ایکن، وارا بیلمم،
دۆنیا شیرین، جان عزیزدیر،
اوغول، جانیم وئره بیلمم!
* * *
آنادان دا مأيوس اولوب،
قاییدارکن دلی دومرول،
حاضیرلانیب جان آلماغا،
یاخینلاشدی عزرائیل.
* * *
– عزرائیل، مره، آمان!
او گؤرونمز الهینین
دئدیگینه یوخدور گۆمان.
– سؤیله گؤروم، یئنه نه وار؟
مره، دلی، نه دئییرسن؟
داها سؤزون؟ یئنه مندن
نه آمانی دیله‌ییرسن؟
آغ ساققاللی قوجا بابان،
جان دیله‌دین، جان وئرمه‌دی.
آغ بیرچکلی قاری آنان،
جان دیله‌دین، جان وئرمه‌دی.
داها کیم وار، سنین اۆچون،
جانین وئره، کئچه جاندان؟
– حسرتیم وار.
– نه حسرتین؟
– یاد قؽزی بیر حالالیم وار.
اوندان بیر جۆت امانتیم،
ایکی کیچیک اوغلانیم وار.
اونلار ایلن گؤروشه‌لیم، –
دئیه، دومرول آخین-آخین،
اؤز ائوینه سۆردو آتین.
* * *
– بیلیرسنمی نه‌لر اولدو؟
گؤی اۆزوندن قؽزیل قاناد
عزرائیل اوچوب گلدی.
آغجا سینه‌م اۆزرینه،
قوندو منیم.
شیرین جانیم،
خؽرلادیبان آلار اولدو.
بابامدان جان دیله‌دیمسه،
جان وئرمه‌دی، آنامدان جان
دیله‌دیمسه، جان وئرمه‌دی.
سؤیله‌دیلر هر ایکی‌سی.
– جان عزیزدی، دۆنیا شیرین.
اوجا-اوجا داغلاریم وار،
سنین اۆچون اوولاق اولسون!
اورمان کیمی باغلاریم وار،
سنین اۆچون یایلاق اولسون!
سویوق-سویوق سولاریم وار،
سنین اۆچون ایچیک اولسون!
تؤوله-تؤوله شاهباز آتیم،
سنین اۆچون مینیک اولسون!
قؽزیل قۆببه چادیرلاریم،
کؤلگه‌لیگین اولسون سنین!
قاتار-قاتار دوه‌لریم،
یۆکله‌لیگین اولسون سنین!
آغ آییلدا آغ قویونوم،
سۆروسیله سنین اولسون!
کؤنلون کیمی توتار ایسه،
سئور ایسه، ارین اولسون!
آنجاق ایکی اوغلانجیغی،
باشسیز قویما، ائوسیز قویما.
* * *
– نه سؤیلرسن، نه دئیرسن؟
گؤزوم گؤرن، کؤنلوم سئون،
اۆرک دوستوم، گؤز ببگیم،
قوچ ایگیدیم، شاه ایگیدیم.
دادلی-دادلی داماغ وئریب،
سئویشدیگیم!
بیر یاسدیغا باش قویوبان،
امیشدیگیم!
قارشی یاتان قارا داغی،
سندن سونرا نئیلیرم من؟!
قبریم اولسون، کئچر اولسام!
سویوق-سویوق بولاقلاری،
سندن سونرا نئیلیرم من؟!
قانیم اولسون، ایچر اولسام!
کیسه-کیسه قؽزیل پولو،
سندن سونرا نئیلیرم من؟!
کفن آلیم، خرجلر اولسام!
سندن سونرا کیشی سئوسم،
کؤنول وئرسم، اونلان یاتسام،
بیر اود اولسون، یاخسین منی!
ایلان اولسون، شاخسین منی!
* * *
بیر قورو، بوش جاندا نه وار،
قؽیمادیلار سنه اونلار؟
عرش بیلسین، کۆرسی بیلسین،
یئر-گؤی بونا تانیق اولسون!
دۆنیا بیلسین، عالم بیلسین،
تانری اؤزو تانیق اولسون!
بو جانیم قورباندیر سنه،
دۆنیا بونا تانیق اولسون! –
دئیه، خاتین یار یولوندا،
جان وئرمه‌یه راضیلاشدی.
* * *
بونو گؤرن عزرائیل،
جان آلماغا حاضیرلاشدی.
ایگیدلرین گؤرکملی‌سی،
یولداشینا قؽیاممادی.
حاق-تعالی درگاهینا،
یالواریبان سؽتغادی:
– اوجالاردان اوجاسان سن،
کیمسه بیلمز نئجه‌سن سن!
بعضی جاهیل آدام سنی
گؤیده آرار، یئرده آرار.
بیلمز کی، سن نه گؤیده‌سن،
نه یئرده‌سن!
مؤمینلرین،
اۆرگینده، قلبینده‌سن!
دایم دوران جبّار تانری!
باقی قالان ستّار تانری!
اوزون یوللار اۆزرینده،
عیمارتلر تیکدیررم
سنی دئیه!
آج گؤررسم، یئدیردرم،
دویورارام، سنی دئیه!
چؽلپاق گؤرسم، گئییندیررم،
دونالدارام، سنی دئیه!
جان آلیرسان، بیر یئرده آل،
ایکیمیزین جانیمیزی!
جان آلمیرسان، باغیشلارسان،
بیر باغیشلا ایکیمیزی!
* * *
عشقین، محبّتین معنویّتی،
بیر ده نیشان وئردی اؤز قۆّه‌سی‌نی.
اۆرک بیرلیگی‌نین اؤلمز قۆدرتی،
دییشدی تانری‌نین ایراده‌سی‌نی.
– ایکی ایستکلیدن ال گؤتور! – دئدی،
اونلارا یۆز قؽرخ ایل عؤمور وئرمیشم!
آل ایکی قوجانین جانی‌نی ایندی،
بئله طلب ائدیر سندن ایراده‌م!
دئمک، بیر قادینین عشقی، وفاسی،
تانری غضبینه غلبه چالدی.
دومرولون گۆل آچدی کؤنول دۆنیاسی،
یۆزقیرخ ایل یاشادی، یۆزقیرخ ایل قالدی.
قوشدو قورقود دده آدینا داستان،
آدینی-سانی‌نی سالدی دیللره.
ابدی یاشاسین وفالی اینسان،
شؤهرتی یاییلسین بۆتون ائللره!
آدین ائشیدرکن اوبالار، ائللر،
کؤنوللرده دوستلوق دویغوسو جوشسون!
او آدی اوخشاسین زخمه‌لر، تئللر،
آشیقلار ساز چالسین، نغمه‌لر قوشسون!
* * *
کیم دئییر اؤلومدور جاندان ال چکمک؟
بو اؤلومدن دوغور باشقا بیر حیات!
اینسان اؤز جانیندان کئچمه‌سه، دئمک،
ابدی حیاتا چاتارمی؟ هئیهات!..
فرهاد دۆنیامیزدان اؤلوب گئتسه ده،
هله ده کۆلونگونون سسی گلیری.
ایستکده گیزلنن تۆکنمز قۆّه،
هله ده داغلارین باغرین دلیری.
آغیزلارا دۆشموش «فنا» سؤزونده
نه حقیقت واردیر، نه ده کی، معنا.
هر بیر فانی‌لیگین مرموز ایچینده
گیزلنیب، یاتمیشدیر یۆکسک بیر بقا.
تکامول آدلانان او بؤیوک قۆّت،
ابدی یاشاییر بو بقالرده.
اینسانلیق آدلانان پارلاق حقیقت،
گۆن‌به‌گون گؤتورور اۆزوندن پرده.
توفانلار ایچینده قالسا دا گنجلیک،
اؤلوب گئتمه‌یجک، قالخیب دوراجاق!
کؤکون برکیتسه ده یئرلرده چۆروک،
دۆنیادا چوخ زامان یاشامایاجاق!
آنجاق دنه‌لرین سپیب گؤیردن،
آغاجلار هئچ زامان فانی اولماییر.
اؤزو چۆرویورسه، گئدیرسه الدن،
یئنی شۆوکه‌لرده دوروب یاشاییر.
قوی بونو آنلاسین حیات باغیندا،
حاصیلسیز گؤیرن آزغین وفاسیز.
چیچکلر جۆجرمز باهار چاغیندا،
چۆروموش یارپاغین تؤکمه‌سه پاییز.