منو
انیس القلب
منیم کؤنلوم صدف دیر، سؤزلریم دیر دُرّ غلطانی.
دنیزدیر علمیم، الله فیضیدیر نیسان بارانی.
تعالی الله، نه اینجه اینجیلردیر کیم، بزک ورموش،
قولاقلا بوینونا اونلارلا دهرین اهل عرفانی.
دیلین گویا بو دریایه، بو دُرجه بیر یولو واردیر
کی، هر ساعت سخاوتله بذر دُرّ ایله دنیانی.
اگر حیوان دانشمازسا، اونا انسان دئین اولماز،
کؤنول اهلی دل ایله ائیله یر بیلمز تشخیص انسانی.
ندیر علت کی، هئچ کس اؤز دلی نین قدرینی بیلمز،
طبیعیدیر کی، لعلین قدرینی بیلمز اونون کانی.
سؤزون شأنی او اندازه بؤیوک دور کی، معلم لر،
سؤزون محصولو بیلمیش لر دعانی، وحیی، قرآنی.
سن ای سؤز دلبرینه زینت و زیور وئرن انسان،
لباس معرفتدن قیلما گل محروم او جانانی.
کفایت لنمه سسله، حرفله، معنادا فیض آختار
کی، داودی نبوت دیر عزیز ائتمیش، نه الحانی.
روا گؤرمه جانین چیخسین بدندن کسب عرفان سیز
کی، عرفان کسبینه جانین بدن اولموش دبستانی.
دئمه بیر ذره تورپاق دیر بدن، دقتله سیر ائتسن،
گؤررسن ائیله‌میش یوز خضری آواره بیابانی.
چالیش عرفان قازان، تا عقل اولسون حکمونه تابع،
بساطی برهم استادین الینده اولماز امکانی.
دئمه جان بوش قفس دیر، بیر دوشون، اصلینی تدقیق ائت،
بصیرت اهلینی گؤر کیم، بو سرّین اولموش حیرانی.
بیلیک سیز اولدیغونا اعتراف ائت، عالم اولسان دا
کی، نادان دیر دئمیش لر گؤرجیین مغرور دانانی.
ریاکارلیق گتیرسه زهدی تقلید ائتمه، قیل نفرت،
تکبّر آرتیرارسا علم، یئی دیر منجه نیسیانی.
دئیل الله ایچون زاهد ائدیرسه مسجدی تعمیر،
تشخّص ساتماغا ایستر ایشه سالسین او دکانی.
چئویرسه بارماغی تسبیح، آلدانما، ریا بیل سن،
سایر گؤرسون چاتیرمی آلماغا دنیانی، ایمانی.
اگر پیمانه سی دولسا همیشه مئیله بیر ریندین،
او، شیخ دن یاخشیدیر کی، خالق ایله سوسدو پیمانی.
اگر بیر کس ورارسا علمدن دم، بیل کی، جاهل دیر،
او هاردان آنلاییر حکمت دکی اسرار پنهانی؟
ائله گیزلنمه‌میش دیر کی، حقیقت سرّی گؤزلردن
کی، آچسین حکمت اهلی عقل اوزوندن بو معمانی.
گمان ائتمه کی، حکمتدن خبردار ایدی افلاطون،
حقیقت علمدن آگاه عالیم سانما لقمانی.
یارانمیش سعد ایله، یا نحس ایله هر شکل فطرتده،
چتین دیر اوغراسین تغییره دؤور ائتمکله دورانی.
جهالت دیر سبب رمّال هر یئرده مکان سالسا،
بوتون ایشلرده حاکم ظن ائدر انکیس و لهیانی.
منجیم عقلی نین ناقصلیگیندن ادعا ائیلر
کی، هر ایشده مقصر توتمالی برجیس و کیوانی.
گؤزه ل، یا چیرکین اولسون حکمتین هر حکم و باقی دیر،
خلل یئتمز اونا چرخین یئریندن قوپسا ارکانی.
حریص آخماقلیغیندان ظن ائدر تنبل حریص اولموش،
و یا اؤز سعیی ثروت صاحبی ائتمیش چالیشقانی.
طبیب نادانلیغیندان ادعا ائیلر کی، هر درده
سبب پحریزی پوزماق دیر، بیلر پحریزی درمانی.
گؤزو دویماز حریصین دهرده، چونکی حریص انسان
اولارسا شاه ایران، توتماق ایستر ملک تورانی.
تاماهلا اودلانان بیر قلبین هئچ واخت آتشی سؤنمز،
قیزیل دان اؤترو شدت کسب ائدر هر لحظه بحرانی.
جاهان آسایشی تکمیلینه بیر کسده یوخ قدرت،
اودور سونسوز یولا سالمیش تاماه عالمده انسانی.
او کس کی، آرزولار خلقین مالیندان هر ساعت، هر گون
بزک لی سفره ده اولسون کبابی، هم ده بریانی،
اونون قلبی یانارمی ظلمدن بریان اولان قلبه،
او رحم ائیلرمی گؤرسه خلق اودور غمدن جگر قانی.
اولارسا شاه ظالم، خلق خوش گون گؤرمز عالمده،
خلاص اولماز بلادن بیر قویون، قورد اولسا چوبانی.
سنین خیرین ایچون کندلی آغاج اکمیش دیر، ای حاکم،
کسیب تخت قورما اوندان، ائیله‌مه مأیوس دهقانی.
لبی قلبین دکی داغی ساغالدان بیر گول اندامین،
لبینی دیشلمه، ای بی مروّت، اولما گل جانی.
نه لازم دیر سنه بیر تخت کیم، قایق کیمی آخسین
او گؤز یاشی سئلینده کیم، تؤکر مظلوم مژگانی.
شریک تک پای آلیرسان کندلی نین دایم قازانجیندان،
سنین برجون دور اولماق کندلی مالی نین نگهبانی.
اونون مالی تالاندیقدا جریمه چکمه لی سنسن،
جریمه کیم چکر، ایندی کی، سن ائتدین بو تالانی؟
کیم ایستر شاه لارا اولسون یاخین، مطلب گولو درسین،
گؤرر یولدا تیکان دوزموش چوماقدان شاه دربانی.
خزینه تاپماق امیدیله بیر انسان روادیرمی،
زهرلی اژدهالار چنگینه سالسین شیرین جانی؟
گدانی گؤزه لیرسه تک لوکده شاه لار حضوروندا،
گرک توبه ائدیب، نه شاهی گؤرسون او، نه دربانی.
گدا اؤپسون گرک حاجیب لرین هر گون چوماغیندان
کی، حفظ ائتمیش بلادن، منع قیلمیش قرب سلطانی.
بئله بیر قایدا وار، انسان قاچار دیولر مکانیندان،
دئمک انسان دئیل اونلار کی، مسکن ائتدی دیوانی.
دئیلسن شاه لارین حالیندان آگاه، درک قیلمازسان
کی، شاه خلقی سویار، آنجاق وئرر اعیانه احسانی.
سرورت قارشی سیندا وئردیگی احسان سخاوتمی؟
مگر شاه خیرینه خلقی چالیب چاپمازمی اعیانی؟
سخاوت اهلیدیر آنجاق او کس لر کی، ریا بیلمز
گؤرر بیر گؤزه له احسان سفره سینده دوستلا دوشمانی.
قیزیل دان دیر، گوموش دن دیر کریمین آتدیغی هر اوخ،
ساغالدار یاره سینی دوشمنین دیدیکده پیکانی.
فقیرین اولسا ادراکی، بو ساده امری درک ائتسه
کی، تا ساغ دیر، اونا روزی وئرر تایید صبحانی.
ندن اؤترو گرک فغفورایله خاقانه باش ایسین؟
ندن اؤترو گرک تعریف ائتسین کئی ایله کسرانی؟
خدادن غیرینه کؤنلون ائوینده وئرمه یئر، زنهار،
امین کعبه دن بتخانه گل ائتمه او مأوانی.
وارینسا عقل، اؤزون تک غافلی مرشد قبول ائتمه،
بوت آنلارمی گتیرمیش دیر اونا ایمان رؤهبانی.
صداقتله یاپیشما دامنیندن اول کسین، ای دوست
کی، قالمیش دیر تعلق پنجه سینده اؤز گریبانی.
چیخارسا قارشینا هر شئی اونی ایینه کیمی دئش، کئچ
کی، ایینه ساخلامیش یول دان گؤیه قالخان مسیحانی.
بیر عارف عالمه نفرت ائدرسه، وار یئری، چونکی
اونون همت سمندینه گلیر دار دهر میدانی.
بو آلچاق روزگاره باغلانارمی بیر دلاور کی،
وورار دوققوز فلک فوقونده ادراک ایله جولانی.
اساسی غفلت اولموش دور حیاتین، یوخسا کیم ایستر
بینا تیکسین، فلک ییخسین، آپارسین سئل لر ایوانی؟
تیکر ایوانی کسرا، قالدیرار کیوانه، بیلمز کی،
اونون هر کرپیجی تمثیل ائدر بیر باشقا کسرانی.
کؤنول وئرمه جاهانه، وارلیغی تشویش دیر جانه،
زوالی باغری قان ائیلر، قیلار مأیوس انسانی.
چکیل، عزلتده یئر توت، کیمسه سیز قالدیقدا بیر انسان،
ملک لر قورخولو گونده اولار انصار و اعوانی.
فنا بیر ملک دور، آسوده دیر خلقی هر آفتدن،
خلاص اولماق دیلرسن فتنه دن، گل فانی اول، فانی.
او کس لر کی، یئمز دنیا غمی، قورخماز قیامتدن،
سیراتین دردینی چکمز، دوشونمز وعظ میزانی.
مالین وارسا، اونی صرف ائت، اگر سن کامل انسانسان،
چاتارسان بیل کماله ثروتین تاپدیقدا نقصانی.
دئیلسن کم قمردن، کئچ اؤزوندن، وصل جانان دیر
کی، آی اینجلمک ایله تئز تاپار خورشید تابانی.
فقیر اولساندا شاد اول، شام کیمی گول، اوددا یانساندا،
کی، اودلا جانلانان شمعین آلو دور آب حیوانی.
اؤلوم حاق دیرسا اؤل عسرتده، نعمت دردینه قالما،
اؤلوم عسرتدن آزاد اولماغی نعمت کیمی تانی.
اولان بیر درده عادت کرده درمان دردینه قالماز،
دییشمز بیر جهنم مالکی رضوانه نیرانی.
بهشتی هر کسین بیر ذوق دور، کؤرپه اوشاقلارچون
آنا آغوش و جنّت دیر، بال آرخی دایه پستانی.
کمال عشقدن دم ورماغا اول کیمسه لایق دیر
کی، جانانین غمینه نذر ائدیب قربان ائده جانی.
دئیل جانانا عاشق، مطلق اؤز جانینه عاشق دیر
او عاشق لر کی، جان دردیندن ایستر وصل جانانی.
آییرسین یاخشینی پیس دن بنی آدم – دئیه خالق
نصیحتنامه شکلینده بیزه گؤندردی فقرانی.
فقط توتسون دئیه اوستون دوادن خلق بو دردی،
الم حرفیله حکمت کاتبی یازدی بو عنوانی.
غم اولمازسا، هئچ وقت خالقی یاد ائیله مز بیر کس،
کیم آللاهی سئور، ایستر کی، غمله کئچسین هر آنی،
وارین آرتاندا کبرایله فقیره آز شمادت قیل،
اونونلا تئز سنی یکسان ائدر بو چرخدورانی.
گؤزوندن یاش آخیت کیم، هر مرادین جا به جا اولسون،
یاغیش فیضیله تورپاق بسلیر سنبلله ریحانی.
تدارک گر او دنیایه، بو دنیادا کی، خوش کئچمز
قیشی اول کس لرین کی، یایدا یاد ائتمز زمستانی.
زمانه اهلینه بئل باغلاما حسن جمالینلا
کی، یوسف حسنونه قیلدی حسد نامرد اخوانی.
گؤونمه قوّنَه، لاقید باخما مکر دنیایه
کی، سالمیش دیر تورا یوز رستمی بیر زال داستانی.
اگر عاقلسن اولما حیله سیندن دوشمنین غافل،
اونوتما آدمی یولدان چیخاردان مکر شیطانی.
دوشون، هر دانه سی بیر ذره الوان تورپاق اولموشدور،
بو شاه لار تاجینه زینت وئرن لعل بدخشانی.
زمانه شاه لارین باشنا تدریجله سپر تورپاق،
اوشاق تک آلدانار اونلار گؤرونجه شکل الوانی.
فلک ترسینه دور ائتسه، سن اولما امرینه مایل،
قوناقچین اولسا قاتل، قاچ ائویندن، اولما مهمانی.
باشیندا شور واردیرسا، اونی هر ذوقله پوزما،
اوجوز بیر قیمته وئرمه الیندن گنج سلطانی.
اورکده وئرمه یئر دردینه هر بیر لاله رخسارین،
ساقین، هر زلفو عنبر دلبرین اولما پریشانی.
شورانلیق تورپاغا سپمه صفا تخمی، اولار ضایع،
ساماندا عطر آختارما، گوله اوخشاتما یوشانی.
سنین تک چوخلاری دم وردولار عشق و محبتدن،
دییشجک صورت، اولدی عشقی نین جمله پشیمانی.
شیرین هر وصلین آردینجا آجی بیر آیریلیق واردیر،
او وصلی ایستمز بیر کس دوشونسه درد هجرانی.
فقیه اللها دوغرو آختاریر یول ماسوللاه دان،
عجب ناقص دیر اونلار کی، بیلر مرشد او نادانی.
تاپار حق آختارانلار حقی فرعونون جلالیندان،
بو ایشده معجزه وادار ائدر فرعون موسی نی.
اگر بیر کس خدانین وارلیغینا ایستییر اثبات،
بوتون وارلیق دیر الله وارلیغی نین اصل برهانی.
رحیمدن باشلامیش عقله دولونجا هر بیر انسانین
یئتر روزسی حقدن لازم اولماز سعیی تاوانی.
ورارکن عقلدن دم، او قدر عقلی اولار ناقص،
سانار کی، سعیی نین محصولو اولموشدور اتی، قانی.
ندن بیلمم تکبرله اؤزوندن دم وورار نمرود
کی، یوخ بیر میلچه یین شرینی دفع ائتمکچون امکانی.
خدادن غیری عاجزدیر هامی، فرض ائت، سلیماندان،
او تورپاق اوددو کیم، دایم اونا جاریدی فرمانی.
اگر بیر شخص انسان دیر، یئتر قورخسا بیر الله دان،
اگر دیو دیرسه قورخماز توپلاسان دا یوز سلیمانی.
فساد کفرده گؤرموش سلاحی صاحب حکمت،
اونونچون یوخسا هر بیر باطلین آساندی بطلانی.
گول ایستر بسله سین دهقان، اونی حفظ ائتمک ایسترکن
تیکان دیوارلا هر یاندان گرک هؤرسون گلستانی.
زمانه ظالمی ظالم الیله محو ائدر بیل کیم،
دوگوم لو تاختانی هموار ائدر نجار سوهانی.
چوخ ایمان کفره مدیون دور، بو حقده یوسفی یاد ائت
کی، بت قایتاردی پیس یولدان اونو، دفع ائتدی عصیانی.
سن ای آللاهین امرینه اطاعت ائتمه ین غافل،
سنه لایق دئیل، فرق ائت اونی فردوس و رضوانی.
چالیش اولما او اندازه جهنمده اوزو قاره
کی، نفرت ائیله سین سندن جهنم قیری، قترانی.
سویارکن کافری هر دم دئیرسن کی،حلال ایشدیر،
سؤزون ایندی ندیر بس کیم، سویورسان هر مسلمانی.
بو دنیا دالغالی دریا دیر، اوندان بیر کیچیک قطره
گؤروندو نوح دورونده، دئدی لر نوح طوفانی.
بوغولماق قورخوسوندان بو دنیزده هر بیر آواره،
آتار ال قول، اوزر، لاکین کئچه بیلمز بو دریانی.
مراده چاتسین عاشق، قوی جاهان زیر زبر اولسون،
بوغولماق بیلمز اؤردک، دالغا قوی تیترتسین عمّانی.
دئیل ممکن اولا مأیوس بیر کس خالق عفیندن،
دئیلسنسه یالانچی، نا امید اولما، اونی تانی.
اگر حق فیضینه مقبل اولا قابل، امیدیم وار
کی، مدبرده داخی ظاهر اولار آثار غفرانی.
خدا گر اجر وئرسه، هر کسه اعمالی قدرینجه،
بهشتده گؤرمز هئچ بیر کس نه حورینی، نه غلمانی.
اگر بیر سهو ایچون محروم اولارسا خلق جنّتدن،
بهشت اهلی بیلک اوندا گرک بیز تکجه رضوانی.
چالیش خلقه خیر وئر، خوش صفت لرله قازان حرمت،
آری بال وئرمک ایله الده ائتمیش شهرتی، شانی.
بزرسن جسمینی بیجا یئره الوان لباس ایله،
گلیبسن لوت جهانه، لوت ائدرسن ترک دنیانی.
مرادین هر ایکی دنیاده صبرایله اولار حاصل،
چالیش صبرایله، تأمین ائیله دنیانی، هم عقبانی.
ایکی دنیا ایشی عهدنده دیر، سن ایسه عاجزسن،
غریبه بیر ایشه دوشدین، چتین دیر منجه سهمانی.
مگر پیغمبرین پاک روحی لطفاً دادینا چاتسین،
ایکی دنیادا تاپسین هر چتینلیک راه آسانی.
نبی دیر، هاشمی دیر، ابتهی، امّی و مکی دیر،
علی دین خزنه سینه بیر آچاردیر، مرحمت کانی.
یوز ابراهیم اولوبدور قندیل شمعینه پروانه،
اوزو بیر عید اکبردیر، یوز اسماعیل قربانی.
سلیمان ملکونون سون صاحبیدیر خواجۀ سلمان،
اونون سلمانینه خدمتچی بیلمیش لر سلیمانی.
دئیل موسی اونا تای، وادی ایمنسه بدهایه،
نه یوسف دیر اونون مثلی، نه کعبه مثل کنعانی.
خدایا، شکر، آسایش دن اؤترو بیر بینا تیکدیم،
کی، صبر و علم و حیلمین مایه سیندن اولدی بنیانی.
بو قصری تیکمدیم تک من، اساسین قویدو اوچ کامل،
تانیتدی عالمه شیروانی، دئهلینی، خراسانی.
ائوین اوچ کنجونو خاقانی، خسرو، جامی تیکمیشدی،
من ایسه ائیله‌دیم بغدادده تکمیل ارکانی.
فضولی کامیاب اولمازدی اؤز سعی ایله بو ایشده،
یاراتدی اونلارین روحو اونونچون بؤیله امکانی.
الهی، رحم قیل آواره بیر انسانه عالمده
کی، عمرونو ائدیب ضایع، یازار بو هرزه هدیانی.
خیر، هذیان دئیل، عالم بیلیر قیمت لیدیر شعریم،
اودور دریا اولان بو قلبیمین دُرّایله مرجانی.
الهی، کؤنلومه هر علمدن پای وئر، بیلیرسن کی،
“منیم کؤنلوم معلم دیر، منم طفل دبستانی”*.
چیخاردی طبعی کانیندن پولاد بیر نظم خاقانی،
صفا آینه سینده عالمه گؤستردی شیروانی.
اونا خسرو ضیا وئردی، خراسانه روان ائتدی،
گزیب الدن اله خیلی زامان دئهلیله ملتانی.
جلا وئردی اونا جامی، آلیب گؤندردی بغداده،
بو تحفه شاد قیلدی خادایمان شاه مردانی.
منیم کور طعبیم اوندان بی خبردی بیر زامان، امّا
من عارف لر الیندن قاپدیم اول یاقوت رخشانی.
منیم نظمیمله اول آینه بیر زینت قازانمیش کیم،
باخان اولموش جامالیندا کمال حسنون حیرانی.
“انیس القلب” آدی وئردیم او محبوبه، بودور آرزوم
کی، اولسون معرفت اهلی اولان مجلسده جولانی.
یئتر بونجا جمالی گیزلی قالدی پرده آلتیندا،
قوی اولسون ایندی ده عارف لرین شمع شبستانی.
اونو ایران زمیندن دار العدل رومه گؤندردیم
بو امید ایله کیم، اولسون امین اللر نگهبانی.
اونا تأثیر قیلسین دولتی سلطان سلیمانین
کی، تا فتح ایله سین اؤز شهرتیله کلّ دنیانی.
———————————————-
* بو مصراع خاقانی نین “قصسیدۀ شینیه”سینده ایلک مصراع دیر.
دنیزدیر علمیم، الله فیضیدیر نیسان بارانی.
تعالی الله، نه اینجه اینجیلردیر کیم، بزک ورموش،
قولاقلا بوینونا اونلارلا دهرین اهل عرفانی.
دیلین گویا بو دریایه، بو دُرجه بیر یولو واردیر
کی، هر ساعت سخاوتله بذر دُرّ ایله دنیانی.
اگر حیوان دانشمازسا، اونا انسان دئین اولماز،
کؤنول اهلی دل ایله ائیله یر بیلمز تشخیص انسانی.
ندیر علت کی، هئچ کس اؤز دلی نین قدرینی بیلمز،
طبیعیدیر کی، لعلین قدرینی بیلمز اونون کانی.
سؤزون شأنی او اندازه بؤیوک دور کی، معلم لر،
سؤزون محصولو بیلمیش لر دعانی، وحیی، قرآنی.
سن ای سؤز دلبرینه زینت و زیور وئرن انسان،
لباس معرفتدن قیلما گل محروم او جانانی.
کفایت لنمه سسله، حرفله، معنادا فیض آختار
کی، داودی نبوت دیر عزیز ائتمیش، نه الحانی.
روا گؤرمه جانین چیخسین بدندن کسب عرفان سیز
کی، عرفان کسبینه جانین بدن اولموش دبستانی.
دئمه بیر ذره تورپاق دیر بدن، دقتله سیر ائتسن،
گؤررسن ائیله‌میش یوز خضری آواره بیابانی.
چالیش عرفان قازان، تا عقل اولسون حکمونه تابع،
بساطی برهم استادین الینده اولماز امکانی.
دئمه جان بوش قفس دیر، بیر دوشون، اصلینی تدقیق ائت،
بصیرت اهلینی گؤر کیم، بو سرّین اولموش حیرانی.
بیلیک سیز اولدیغونا اعتراف ائت، عالم اولسان دا
کی، نادان دیر دئمیش لر گؤرجیین مغرور دانانی.
ریاکارلیق گتیرسه زهدی تقلید ائتمه، قیل نفرت،
تکبّر آرتیرارسا علم، یئی دیر منجه نیسیانی.
دئیل الله ایچون زاهد ائدیرسه مسجدی تعمیر،
تشخّص ساتماغا ایستر ایشه سالسین او دکانی.
چئویرسه بارماغی تسبیح، آلدانما، ریا بیل سن،
سایر گؤرسون چاتیرمی آلماغا دنیانی، ایمانی.
اگر پیمانه سی دولسا همیشه مئیله بیر ریندین،
او، شیخ دن یاخشیدیر کی، خالق ایله سوسدو پیمانی.
اگر بیر کس ورارسا علمدن دم، بیل کی، جاهل دیر،
او هاردان آنلاییر حکمت دکی اسرار پنهانی؟
ائله گیزلنمه‌میش دیر کی، حقیقت سرّی گؤزلردن
کی، آچسین حکمت اهلی عقل اوزوندن بو معمانی.
گمان ائتمه کی، حکمتدن خبردار ایدی افلاطون،
حقیقت علمدن آگاه عالیم سانما لقمانی.
یارانمیش سعد ایله، یا نحس ایله هر شکل فطرتده،
چتین دیر اوغراسین تغییره دؤور ائتمکله دورانی.
جهالت دیر سبب رمّال هر یئرده مکان سالسا،
بوتون ایشلرده حاکم ظن ائدر انکیس و لهیانی.
منجیم عقلی نین ناقصلیگیندن ادعا ائیلر
کی، هر ایشده مقصر توتمالی برجیس و کیوانی.
گؤزه ل، یا چیرکین اولسون حکمتین هر حکم و باقی دیر،
خلل یئتمز اونا چرخین یئریندن قوپسا ارکانی.
حریص آخماقلیغیندان ظن ائدر تنبل حریص اولموش،
و یا اؤز سعیی ثروت صاحبی ائتمیش چالیشقانی.
طبیب نادانلیغیندان ادعا ائیلر کی، هر درده
سبب پحریزی پوزماق دیر، بیلر پحریزی درمانی.
گؤزو دویماز حریصین دهرده، چونکی حریص انسان
اولارسا شاه ایران، توتماق ایستر ملک تورانی.
تاماهلا اودلانان بیر قلبین هئچ واخت آتشی سؤنمز،
قیزیل دان اؤترو شدت کسب ائدر هر لحظه بحرانی.
جاهان آسایشی تکمیلینه بیر کسده یوخ قدرت،
اودور سونسوز یولا سالمیش تاماه عالمده انسانی.
او کس کی، آرزولار خلقین مالیندان هر ساعت، هر گون
بزک لی سفره ده اولسون کبابی، هم ده بریانی،
اونون قلبی یانارمی ظلمدن بریان اولان قلبه،
او رحم ائیلرمی گؤرسه خلق اودور غمدن جگر قانی.
اولارسا شاه ظالم، خلق خوش گون گؤرمز عالمده،
خلاص اولماز بلادن بیر قویون، قورد اولسا چوبانی.
سنین خیرین ایچون کندلی آغاج اکمیش دیر، ای حاکم،
کسیب تخت قورما اوندان، ائیله‌مه مأیوس دهقانی.
لبی قلبین دکی داغی ساغالدان بیر گول اندامین،
لبینی دیشلمه، ای بی مروّت، اولما گل جانی.
نه لازم دیر سنه بیر تخت کیم، قایق کیمی آخسین
او گؤز یاشی سئلینده کیم، تؤکر مظلوم مژگانی.
شریک تک پای آلیرسان کندلی نین دایم قازانجیندان،
سنین برجون دور اولماق کندلی مالی نین نگهبانی.
اونون مالی تالاندیقدا جریمه چکمه لی سنسن،
جریمه کیم چکر، ایندی کی، سن ائتدین بو تالانی؟
کیم ایستر شاه لارا اولسون یاخین، مطلب گولو درسین،
گؤرر یولدا تیکان دوزموش چوماقدان شاه دربانی.
خزینه تاپماق امیدیله بیر انسان روادیرمی،
زهرلی اژدهالار چنگینه سالسین شیرین جانی؟
گدانی گؤزه لیرسه تک لوکده شاه لار حضوروندا،
گرک توبه ائدیب، نه شاهی گؤرسون او، نه دربانی.
گدا اؤپسون گرک حاجیب لرین هر گون چوماغیندان
کی، حفظ ائتمیش بلادن، منع قیلمیش قرب سلطانی.
بئله بیر قایدا وار، انسان قاچار دیولر مکانیندان،
دئمک انسان دئیل اونلار کی، مسکن ائتدی دیوانی.
دئیلسن شاه لارین حالیندان آگاه، درک قیلمازسان
کی، شاه خلقی سویار، آنجاق وئرر اعیانه احسانی.
سرورت قارشی سیندا وئردیگی احسان سخاوتمی؟
مگر شاه خیرینه خلقی چالیب چاپمازمی اعیانی؟
سخاوت اهلیدیر آنجاق او کس لر کی، ریا بیلمز
گؤرر بیر گؤزه له احسان سفره سینده دوستلا دوشمانی.
قیزیل دان دیر، گوموش دن دیر کریمین آتدیغی هر اوخ،
ساغالدار یاره سینی دوشمنین دیدیکده پیکانی.
فقیرین اولسا ادراکی، بو ساده امری درک ائتسه
کی، تا ساغ دیر، اونا روزی وئرر تایید صبحانی.
ندن اؤترو گرک فغفورایله خاقانه باش ایسین؟
ندن اؤترو گرک تعریف ائتسین کئی ایله کسرانی؟
خدادن غیرینه کؤنلون ائوینده وئرمه یئر، زنهار،
امین کعبه دن بتخانه گل ائتمه او مأوانی.
وارینسا عقل، اؤزون تک غافلی مرشد قبول ائتمه،
بوت آنلارمی گتیرمیش دیر اونا ایمان رؤهبانی.
صداقتله یاپیشما دامنیندن اول کسین، ای دوست
کی، قالمیش دیر تعلق پنجه سینده اؤز گریبانی.
چیخارسا قارشینا هر شئی اونی ایینه کیمی دئش، کئچ
کی، ایینه ساخلامیش یول دان گؤیه قالخان مسیحانی.
بیر عارف عالمه نفرت ائدرسه، وار یئری، چونکی
اونون همت سمندینه گلیر دار دهر میدانی.
بو آلچاق روزگاره باغلانارمی بیر دلاور کی،
وورار دوققوز فلک فوقونده ادراک ایله جولانی.
اساسی غفلت اولموش دور حیاتین، یوخسا کیم ایستر
بینا تیکسین، فلک ییخسین، آپارسین سئل لر ایوانی؟
تیکر ایوانی کسرا، قالدیرار کیوانه، بیلمز کی،
اونون هر کرپیجی تمثیل ائدر بیر باشقا کسرانی.
کؤنول وئرمه جاهانه، وارلیغی تشویش دیر جانه،
زوالی باغری قان ائیلر، قیلار مأیوس انسانی.
چکیل، عزلتده یئر توت، کیمسه سیز قالدیقدا بیر انسان،
ملک لر قورخولو گونده اولار انصار و اعوانی.
فنا بیر ملک دور، آسوده دیر خلقی هر آفتدن،
خلاص اولماق دیلرسن فتنه دن، گل فانی اول، فانی.
او کس لر کی، یئمز دنیا غمی، قورخماز قیامتدن،
سیراتین دردینی چکمز، دوشونمز وعظ میزانی.
مالین وارسا، اونی صرف ائت، اگر سن کامل انسانسان،
چاتارسان بیل کماله ثروتین تاپدیقدا نقصانی.
دئیلسن کم قمردن، کئچ اؤزوندن، وصل جانان دیر
کی، آی اینجلمک ایله تئز تاپار خورشید تابانی.
فقیر اولساندا شاد اول، شام کیمی گول، اوددا یانساندا،
کی، اودلا جانلانان شمعین آلو دور آب حیوانی.
اؤلوم حاق دیرسا اؤل عسرتده، نعمت دردینه قالما،
اؤلوم عسرتدن آزاد اولماغی نعمت کیمی تانی.
اولان بیر درده عادت کرده درمان دردینه قالماز،
دییشمز بیر جهنم مالکی رضوانه نیرانی.
بهشتی هر کسین بیر ذوق دور، کؤرپه اوشاقلارچون
آنا آغوش و جنّت دیر، بال آرخی دایه پستانی.
کمال عشقدن دم ورماغا اول کیمسه لایق دیر
کی، جانانین غمینه نذر ائدیب قربان ائده جانی.
دئیل جانانا عاشق، مطلق اؤز جانینه عاشق دیر
او عاشق لر کی، جان دردیندن ایستر وصل جانانی.
آییرسین یاخشینی پیس دن بنی آدم – دئیه خالق
نصیحتنامه شکلینده بیزه گؤندردی فقرانی.
فقط توتسون دئیه اوستون دوادن خلق بو دردی،
الم حرفیله حکمت کاتبی یازدی بو عنوانی.
غم اولمازسا، هئچ وقت خالقی یاد ائیله مز بیر کس،
کیم آللاهی سئور، ایستر کی، غمله کئچسین هر آنی،
وارین آرتاندا کبرایله فقیره آز شمادت قیل،
اونونلا تئز سنی یکسان ائدر بو چرخدورانی.
گؤزوندن یاش آخیت کیم، هر مرادین جا به جا اولسون،
یاغیش فیضیله تورپاق بسلیر سنبلله ریحانی.
تدارک گر او دنیایه، بو دنیادا کی، خوش کئچمز
قیشی اول کس لرین کی، یایدا یاد ائتمز زمستانی.
زمانه اهلینه بئل باغلاما حسن جمالینلا
کی، یوسف حسنونه قیلدی حسد نامرد اخوانی.
گؤونمه قوّنَه، لاقید باخما مکر دنیایه
کی، سالمیش دیر تورا یوز رستمی بیر زال داستانی.
اگر عاقلسن اولما حیله سیندن دوشمنین غافل،
اونوتما آدمی یولدان چیخاردان مکر شیطانی.
دوشون، هر دانه سی بیر ذره الوان تورپاق اولموشدور،
بو شاه لار تاجینه زینت وئرن لعل بدخشانی.
زمانه شاه لارین باشنا تدریجله سپر تورپاق،
اوشاق تک آلدانار اونلار گؤرونجه شکل الوانی.
فلک ترسینه دور ائتسه، سن اولما امرینه مایل،
قوناقچین اولسا قاتل، قاچ ائویندن، اولما مهمانی.
باشیندا شور واردیرسا، اونی هر ذوقله پوزما،
اوجوز بیر قیمته وئرمه الیندن گنج سلطانی.
اورکده وئرمه یئر دردینه هر بیر لاله رخسارین،
ساقین، هر زلفو عنبر دلبرین اولما پریشانی.
شورانلیق تورپاغا سپمه صفا تخمی، اولار ضایع،
ساماندا عطر آختارما، گوله اوخشاتما یوشانی.
سنین تک چوخلاری دم وردولار عشق و محبتدن،
دییشجک صورت، اولدی عشقی نین جمله پشیمانی.
شیرین هر وصلین آردینجا آجی بیر آیریلیق واردیر،
او وصلی ایستمز بیر کس دوشونسه درد هجرانی.
فقیه اللها دوغرو آختاریر یول ماسوللاه دان،
عجب ناقص دیر اونلار کی، بیلر مرشد او نادانی.
تاپار حق آختارانلار حقی فرعونون جلالیندان،
بو ایشده معجزه وادار ائدر فرعون موسی نی.
اگر بیر کس خدانین وارلیغینا ایستییر اثبات،
بوتون وارلیق دیر الله وارلیغی نین اصل برهانی.
رحیمدن باشلامیش عقله دولونجا هر بیر انسانین
یئتر روزسی حقدن لازم اولماز سعیی تاوانی.
ورارکن عقلدن دم، او قدر عقلی اولار ناقص،
سانار کی، سعیی نین محصولو اولموشدور اتی، قانی.
ندن بیلمم تکبرله اؤزوندن دم وورار نمرود
کی، یوخ بیر میلچه یین شرینی دفع ائتمکچون امکانی.
خدادن غیری عاجزدیر هامی، فرض ائت، سلیماندان،
او تورپاق اوددو کیم، دایم اونا جاریدی فرمانی.
اگر بیر شخص انسان دیر، یئتر قورخسا بیر الله دان،
اگر دیو دیرسه قورخماز توپلاسان دا یوز سلیمانی.
فساد کفرده گؤرموش سلاحی صاحب حکمت،
اونونچون یوخسا هر بیر باطلین آساندی بطلانی.
گول ایستر بسله سین دهقان، اونی حفظ ائتمک ایسترکن
تیکان دیوارلا هر یاندان گرک هؤرسون گلستانی.
زمانه ظالمی ظالم الیله محو ائدر بیل کیم،
دوگوم لو تاختانی هموار ائدر نجار سوهانی.
چوخ ایمان کفره مدیون دور، بو حقده یوسفی یاد ائت
کی، بت قایتاردی پیس یولدان اونو، دفع ائتدی عصیانی.
سن ای آللاهین امرینه اطاعت ائتمه ین غافل،
سنه لایق دئیل، فرق ائت اونی فردوس و رضوانی.
چالیش اولما او اندازه جهنمده اوزو قاره
کی، نفرت ائیله سین سندن جهنم قیری، قترانی.
سویارکن کافری هر دم دئیرسن کی،حلال ایشدیر،
سؤزون ایندی ندیر بس کیم، سویورسان هر مسلمانی.
بو دنیا دالغالی دریا دیر، اوندان بیر کیچیک قطره
گؤروندو نوح دورونده، دئدی لر نوح طوفانی.
بوغولماق قورخوسوندان بو دنیزده هر بیر آواره،
آتار ال قول، اوزر، لاکین کئچه بیلمز بو دریانی.
مراده چاتسین عاشق، قوی جاهان زیر زبر اولسون،
بوغولماق بیلمز اؤردک، دالغا قوی تیترتسین عمّانی.
دئیل ممکن اولا مأیوس بیر کس خالق عفیندن،
دئیلسنسه یالانچی، نا امید اولما، اونی تانی.
اگر حق فیضینه مقبل اولا قابل، امیدیم وار
کی، مدبرده داخی ظاهر اولار آثار غفرانی.
خدا گر اجر وئرسه، هر کسه اعمالی قدرینجه،
بهشتده گؤرمز هئچ بیر کس نه حورینی، نه غلمانی.
اگر بیر سهو ایچون محروم اولارسا خلق جنّتدن،
بهشت اهلی بیلک اوندا گرک بیز تکجه رضوانی.
چالیش خلقه خیر وئر، خوش صفت لرله قازان حرمت،
آری بال وئرمک ایله الده ائتمیش شهرتی، شانی.
بزرسن جسمینی بیجا یئره الوان لباس ایله،
گلیبسن لوت جهانه، لوت ائدرسن ترک دنیانی.
مرادین هر ایکی دنیاده صبرایله اولار حاصل،
چالیش صبرایله، تأمین ائیله دنیانی، هم عقبانی.
ایکی دنیا ایشی عهدنده دیر، سن ایسه عاجزسن،
غریبه بیر ایشه دوشدین، چتین دیر منجه سهمانی.
مگر پیغمبرین پاک روحی لطفاً دادینا چاتسین،
ایکی دنیادا تاپسین هر چتینلیک راه آسانی.
نبی دیر، هاشمی دیر، ابتهی، امّی و مکی دیر،
علی دین خزنه سینه بیر آچاردیر، مرحمت کانی.
یوز ابراهیم اولوبدور قندیل شمعینه پروانه،
اوزو بیر عید اکبردیر، یوز اسماعیل قربانی.
سلیمان ملکونون سون صاحبیدیر خواجۀ سلمان،
اونون سلمانینه خدمتچی بیلمیش لر سلیمانی.
دئیل موسی اونا تای، وادی ایمنسه بدهایه،
نه یوسف دیر اونون مثلی، نه کعبه مثل کنعانی.
خدایا، شکر، آسایش دن اؤترو بیر بینا تیکدیم،
کی، صبر و علم و حیلمین مایه سیندن اولدی بنیانی.
بو قصری تیکمدیم تک من، اساسین قویدو اوچ کامل،
تانیتدی عالمه شیروانی، دئهلینی، خراسانی.
ائوین اوچ کنجونو خاقانی، خسرو، جامی تیکمیشدی،
من ایسه ائیله‌دیم بغدادده تکمیل ارکانی.
فضولی کامیاب اولمازدی اؤز سعی ایله بو ایشده،
یاراتدی اونلارین روحو اونونچون بؤیله امکانی.
الهی، رحم قیل آواره بیر انسانه عالمده
کی، عمرونو ائدیب ضایع، یازار بو هرزه هدیانی.
خیر، هذیان دئیل، عالم بیلیر قیمت لیدیر شعریم،
اودور دریا اولان بو قلبیمین دُرّایله مرجانی.
الهی، کؤنلومه هر علمدن پای وئر، بیلیرسن کی،
“منیم کؤنلوم معلم دیر، منم طفل دبستانی”*.
چیخاردی طبعی کانیندن پولاد بیر نظم خاقانی،
صفا آینه سینده عالمه گؤستردی شیروانی.
اونا خسرو ضیا وئردی، خراسانه روان ائتدی،
گزیب الدن اله خیلی زامان دئهلیله ملتانی.
جلا وئردی اونا جامی، آلیب گؤندردی بغداده،
بو تحفه شاد قیلدی خادایمان شاه مردانی.
منیم کور طعبیم اوندان بی خبردی بیر زامان، امّا
من عارف لر الیندن قاپدیم اول یاقوت رخشانی.
منیم نظمیمله اول آینه بیر زینت قازانمیش کیم،
باخان اولموش جامالیندا کمال حسنون حیرانی.
“انیس القلب” آدی وئردیم او محبوبه، بودور آرزوم
کی، اولسون معرفت اهلی اولان مجلسده جولانی.
یئتر بونجا جمالی گیزلی قالدی پرده آلتیندا،
قوی اولسون ایندی ده عارف لرین شمع شبستانی.
اونو ایران زمیندن دار العدل رومه گؤندردیم
بو امید ایله کیم، اولسون امین اللر نگهبانی.
اونا تأثیر قیلسین دولتی سلطان سلیمانین
کی، تا فتح ایله سین اؤز شهرتیله کلّ دنیانی.
———————————————-
* بو مصراع خاقانی نین “قصسیدۀ شینیه”سینده ایلک مصراع دیر.