منو
قازان بیین اوغلو اوروز بیین دوستاق اولدوغو بوی
بیر گۆن اولاش اوغلو قازان بگ یئریندن دورموشدو. قارا یئر اۆزرینده
اوتاقلارینی تیکدیرمیشدی. مین یئرده ایپک خالچا دؤشتمیشدی.
هۆندور آلاچیق گؤی اۆزونه دیرنمیشدی. دوخسان دسته گنج اوغوز مجلیسینه
توپلاشمیشدی. آغزی بؤیوک شراب کۆپلری اورتالیغا قویولموشدو. دوققوز
یئرده کئف مجلیسی قورولموشدو، قؽزیل قدحلر، صۆراحیلر دۆزولموشدو.
دوققوز قارا گؤزلو، هؤرمه ساچلی، اللری بیلگیندن خؽنالی، بارماقلاری
ناخیشلی، بوغازلاری بیر قاریش کافیر قؽزلاری آل شرابی قؽزیل قدحله قالین اوغوز بگلرینه پایلاییردیلار. اولاش اوغلو سالور قازان هر بیر شراب کۆپوندن ایچمیشدی. قؽزیلی ساپلا تیکیلمیش چادیر-اوتاقلار، قاتار-قاتار دوه‌لر
باغیشلاییردی. اوغلو اوروز، قارشی‌سیندا یای کیمی سؤیکنیب دورموشدو. ساغ
یانیندا قارداشی قاراگونه اوتورموشدو. سول یانیندا دایی‌سی آروز
اوتورموشدو.
قازان ساغینا باخدی، قاه-قاه گۆلدو. سولونا باخدی، چوخ سئویندی.
قارشی‌سینا باخدی، اوغلو اوروزو گؤردو. الینی الینه چالیب آغلادی. اوغلو اوروزا
بو ایش خوش گلمه‌دی. ایره‌لی گلدی، دیز چؤکدو. چاغیریب آتاسینا سویلاییر،
گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئییر:
سؤزومو آنلا منیم، سؤزومو دینله، آغام قازان
ساغینا باخدین قاه-قاهلا گۆلدون.
سولونا باخدین، چوخ سئویندین.
قارشی‌یا باخدین، منی گؤروب آغلادین.
سببی نه‌دیر، سؤیله منه،
قارا باشیم قوربان اولسون، آتا، سنه!
دئمزسنسه، قالخیب یئریمدن دورارام،
قارا گؤزلو ایگیدلریمی اؤز دسته‌مه قاتارام،
قانلی آبخاز ائلینه من گئدرم،
قؽزیل خاچا من ال باسارام،
پیلون گئین کئشیشین الینی اؤپرم،
قارا گؤزلو کافیر قؽزینی من آلارام،
داها سنین اۆزونه من گلمرم.
آغلاماغینا سبب نه‌دیر؟ سؤیله منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آغام، سنه!
قازان بگ قؽزاردی. اوغلانین اۆزونه باخدی. چاغیریب سویلاییر، خانیم،
گؤرک، نه سویلاییر:
بری گل، قولونوم اوغول!
ساغ طرفه باخاندا من
قارداشیم قاراگونه‌نی گؤردوم –
باش کسیب – قان تؤکوبدور،
حاقین آلیب، آد قازانیبدیر.
سول طرفه باخدیقدا داییم آروزو گؤردوم، –
باش کسیب – قان تؤکوبدور،
حاقین آلیب، آد قازانیبدیر.
قارشیما باخاندا سنی گؤردوم.
اون آلتی یاشین اولدو
بیر گۆن اولا، دۆشوب اؤله‌م، سن قالارسان، –
یای چکمه‌میسن، اوخ آتماییبسان،
باش کسمه‌ییبسن، قان تؤکمه‌ییبسن.
قانلی اوغوز یوردوندا بیر مۆکافات آلماییبسان.
صاباحکی گۆن واخت گلر، من اؤلوب سن قالاندا تاخت-تاجیمی بیردن
سنه وئرمزلر، – دئیه سونومو آندیم، آغلادیم، اوغول، – دئدی.
اوروز بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر:
دوه‌جه بؤیوموشسن، کؤشکجه عقلین یوخ!
تپه‌جه بؤیوموشسن، داریجا بئینین یوخ!
هۆنری اوغول آتادانمی گؤرر، اؤیرنر،
یوخسا آتالار اوغولدانمی اؤیرنیر؟
سن منی گؤتوروب هاچان کافیر سرحدینه چؽخاردین،
قؽلینج چالیب باش کسدین؟
من سندن نه گؤردوم، نه اؤیرنیم؟ – دئدی.
قازان بگ الینی الینه ووروب قاه-قاه گۆلدو. دئدی: «آی بگلر،
اوروز یاخشی دئییر. سیز یئیینیز-ایچینیز، صؤحبتینیزی ائله‌یین. من بو اوغلانی
گؤتوروب اووا گئدیم. یئددی گۆنلوک آذوقه ایله چؽخاق. اوخ آتدیغیم یئرلری،
قؽلینج چالیب باش کسدیگیم یئرلری گؤستریم. کافیر سرحدینده جؽزیقلارا،
آغلاغانا، گؤیجه داغا گؤتوروب آپاریم. سونرا اوغلانا گرک اولار، آ
بگلر!» قونور آتینی چکدیردی، میندی. دونو قاش-داشلا بزنمیش اۆچ یۆز
ایگیدی سئچدی، اؤز دسته‌سینه قوشدو. اوروز دا قؽرخ آلا گؤزلو ایگیدینی اؤزو ایله
آپاردی. قازان اوغلونو گؤتوروب اوجا داغلار اۆزرینه اووا چؽخدی. اوو اوولادی،
قوش ووردو. سؽغین-کئییک یؽخدی. هۆندور و گؤزل گؤی چمنلیکده چادیر
قوردو. بیر نئچه گۆن بگلر ائله‌جه یئییب-ایچدی.
سن دئمه، باشی آچیغین دادیانی قالاسیندان، آق-ساقا قالاسیندان
کافیرین جاسوسو بونلاری گؤروب، تکورا دئدی: «هئی، نه اوتورورسان، آی ایتینی
اولاتمایان، پیشیگینی میولداتمایان! آلبانلارین باشچی‌سی قازان اؤز اوغلو
ایله سرخوش اولوب یاتیر».
اون آلتی مین قارا دونلو کافیر آتا میندی. قازانین اۆزرینه ایره‌لیله‌دی.
باخیب گؤردولر آلتی بؤلوک توز ائندی. کیمی دئدی: «کئییک توزودور»، کیمی‌سی
دئدی: «دۆشمن گلیر». قازان دئدی: «کئییک اولسایدی، بیر یا ایکی بؤلوک
اولاردی. بیلین کی، بو گلن دۆشمندیر». توز یاریلدی، گۆن کیمی پاریلدادی،
دنیز کیمی یایخاندی، مئشه کیمی قارالدی. اون آلتی مین ایپ اۆزنگیلی، کئچه
پاپاقلی، آزغین دینلی، قوزغون دیللی کافیر گلیب چؽخدی. قازان قونور آتینی
چکدیردی، میندی. اوغلو اوروز بدوی آتینین جیلووونو چکیب اویناتدی، اونون
قارشی‌سینا گلدی، دئدی:
بری گل، آغام قازان!
دنیز کیمی قارالیب گلن نه‌دیر؟
اود کیمی ایشاریب، اولدوز تک پارلاییب
گلن نه‌دیر؟
اؤز دیلینله بئش کلمه خبر وئر منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آتام، سنه!
قازان دئییر:
بری گل، آسلانیم اوغول!
بؤیوک دنیز کیمی یایخانیب گلن
کافیرین قوشونودور.
گۆن کیمی پارلاییب گلن
کافیرین پاپاغینداکی ایشیقدیر.
اولدوز کیمی ایشاریب گلن
کافیرین نیزه‌سیدیر.
آزغین دینلی یاغیدیر، دۆشمندیر، اوغول!
اوغلان دئییر: «یاغی» دئینده نه‌یه دئییرلر؟ قازان دئدی: «اوغول،
اونا گؤره یاغی دئییرلر کی، بیز اونلارا یئتسک، اؤلدورریک؛ اونلار بیزه یئتسه،
اؤلدوررلر».
اوروز دئییر: «آتا، اونلارین ایچینده بگ ایگیدلردن اؤلدورولسه، قان
حاقی طلب ائدرلرمی؟». قازان دئییر: «اوغول، مین کافیر اؤلدورسن ده،
کیمسه سندن قان ایدعاسیندا اولماز. اما بونلار آزغین دینلی کافیردیرلر،
یاخشی یئرده راست گلدیلر. آنجاق سن یامان یئرده منه بوخوو اولدون،
اوغول!».
اوروز بورادا سویلامیشدیر، گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئمیشدیر:
بری گل، آغام قازان!
قالخیب یئریمدن
بدوی آتیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، هۆندور مئیداندا سعییردیم من سنین اۆچون!
اوزاق ووران سۆر نیزه‌می
ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، قارینلارا-کؤکسلره سانجیم من سنین اۆچون.
بؤیوک، ایتی پولاد قؽلینجیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون،
گۆنو گلدی، موردار دینلی کافیر باشین کسدیریم سنین اۆچون!
اینیمده برک دمیر دونومو ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، قولچاق-یاخا تیکدیریب-تاخیم سنین اۆچون!
گۆنو گلدی، قابا توپپوز آلتیندا یوغوردوم سنین اۆچون
قؽرخ ایگیدیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، کافیر باشینی کسدیریم سنین اۆچون!
آسلان آدیمی ساخلاییردیم سنین اۆچون.
کافیرله البیاخا توتاشیم من سنین اۆچون!
آغیز-دیلدن بیر نئچه سؤز سؤیله منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آغام، سنه!
قازان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر، – دئییر:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
سسیمی آنلا، سؤزومو دینله!
او کافیرین اوخچوسو وار،
آتدیغی اۆچ اوخدان بیری بوشا چؽخماز.
«هؽ!» دئمه‌دن باشلار کسن جلّادی وار.
آدام اتیندن قووورما ائدن آشبازی وار.
بو، سن دئین دۆشمن دئییل،
من یئریمدن قالخیب دوروم.
قونور آتین بئلینه قوی من مینیم.
دۆشمن منیمچین گلیر، قوی من گئدیم.
بؤیوک، ایتی پولاد قؽلینجی من چالیم.
کافیر آزغین دینلیدیر، باشلارین کسیم.
دؤنه-دؤنه ساواشیم، دؤنه-دؤنه دؤیوشوم.
قؽلینج چالیب باش کسمگی گؤر، اؤیرن.
باشین بلایا دۆشسه، گرَگین اولار...
اوروز بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیش، نه دئمیشدیر:
آ بگ آتا، ائشیدیرم،
عرافاتدا ائرکک قوزو قوربان کسیلر.
آتا اوغول قازانار آد اۆچون.
اوغول دا قؽلینج قورشانار آتا غئیرتی اۆچون.
منیم ده باشیم قوربان اولسون سنینچون.
قازان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم نه سویلامیش. قازان دئدی:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
دۆشمن آراسینا گیریب باش کسمه‌ییبسن،
آدام اؤلدوروب قان تؤکمه‌ییبسن،
آلا گؤزلو قؽرخ ایگیدی گؤتور اؤزونله،
کؤکسو گؤزل داغ باشینا چؽخ.
منیم نئجه ساواشاراق دؤیوشدوگومه،
منیم نئجه قؽلینج چالیب چکیشدیگیمه
هم باخ، اؤیرن، هم گؤز اولوب، پوسقودا دور سن!
اوروز آتاسی‌نین سؤزونو سؽندیرمادی، گئری دؤندو. یولداشلارینی دا
گؤتوروب اوجا داغلارین باشینا چؽخدی. او زامانلار اوغول، آتا سؤزونو ایکی ائله‌مزدی.
ایکی ائله‌سه‌یدی، او جۆر اوغولو قبول ائتمزدیلر. اوروز سۆنگوسونو گئن
یاخاسیندان کئچیریب، یئره سانجدی، دوردو.
قازان بگ گؤردو کی، کافیر یاخینلاشدی. آتیندان ائندی، تمیز سودا یویوندو.
آغ آلنینی یئره قویدو، ایکی رۆکعت ناماز قؽلدی. آدی گؤزل محمّدی
یادا سالدی. قارا دینلی کافیرین گؤزونه قارانلیق چؤکدوردو. هایقیریب
آت سۆردو، ایره‌لی گئدیب قؽلینج ووردو.
گومبور-گومبور ناغارالار چالیندی،
بورماسی قؽزیل تونج بورولار چالیندی.
او گۆن ایگید بگ ارنلر دؤنه-دؤنه ساواشدی.
او گۆن ایتی پولاد قؽلینجلار چالیندی.
او گۆن قارغی دیللی برک اوخلار آتیلدی.
اوزاق ووران سۆر نیزه‌لر سانجیلدی.
او گۆن نامردلر خلوت یئر گؤزله‌دی.
او گۆن اوروز باخا-باخا جوشه گلدی.
دئدی: «بری گلین، قؽرخ یولداشیم،
قوربان گئتسین یولونوزدا منیم باشیم!»
گؤرورسونوز کی، آغام قازان باش کسدی، قان تؤکدو. منه ده هئچ
اوغول-اوشاغین یئمگی قدر تأثیر ائتمیر. اما آتام، ائله بیل، بعضی
کافیرلری باغیشلاییر. منی سئون ایگیدلریم، نه دورموسوز، دۆشمن
قوشونونون بیر اوجونا هۆجوم ائدک!» قاراجیق آتینی اویناتدی. اوروز کافیرین
ساغ جیناهینا آت سۆردو. ساغلی-سوللو دۆشمنی یاخشیجا داغیتدی. سانکی دار
یولدا دولو دۆشدو، یا قاز سۆروسونه شاهین گیردی. کافیرین بیر جیناهی
باسیلدی. آزغین دینلی کافیر الدن دۆشوب اوخ آتماغا باشلادی. قووولانلاردان
بیری اوروزون بدوی آتینی اوخلادی. آت یؽخیلدی. کافیرلر قاییدیب اوروزون
اۆستونه یؽغیشدیلار. اوروزون قؽرخ ایگیدی آتدان ائندی. بؤیوک قالخان باغینی
قؽسا دۆگونله‌دیلر. قؽلینج سییردیلر. اوروزون اۆستونده چوخ ووروشدولار.
لاکین چوخلوق قورخودور، درینلیک باتیریر. پیادا یولچونون اۆمیدی اولماز.
اوروزا ساغدان-سولدان هۆجوم ائتدیلر، قؽرخ یولداشینی هلاک ائتدیلر. اوغلانین
اۆستونه دۆشوب توتدولار. قوللارینی باغلادیلار. آغ بوینونا قؽل اؤرکن
تاخدیلار. اۆزو اۆسته سالیب سۆرودولر. آغ اتیندن قان چؽخینجا دؤیدولر.
«آتا» دئیه آغلاتدیلار، «آنا» دئیه اینلتدیلر. علی باغلی، بوینو باغلی،
اۆزو اۆسته سالیب سۆرویه‌رک آپاردیلار. اوروز دوستاق اولدو. قازان خبر توتمادی.
ائله ساندی کی، دۆشمن باسیلیب. آتین یۆینینی دؤندریب گئری قاییتدی.
گلدی، اوغلانی قویدوغو یئرده تاپا بیلمه‌دی. «آ بگلر، اوغلان هارا
گئتمیش اولا؟» – دئدی. بگلر دئدیلر: «اوغلان قوش اۆرکلی اولور. قاچیب آناسی
یانینا گئتمیشدیر». قازان قارالدی دؤندو. دئدی: «بگلر، الله بیزه
بیر فراستسیز اوغول وئرمیشدیر. گئدک، اونو آناسی یانیندان آلاق، قؽلینجلا
پارالایاق، آلتی بؤلوک ائدک، آلتی یولون آیریجینا آتاق. بیر داها کیمسه
چؤللوک یئرده یولداش قویوب قاچماسین!». سونرا قونور آتینی دیزلری ایله
ووروب یولا دۆشدو. ائوینه گلدی.
خان قؽزی بویو اوزون بورلا خاتون قازانین گلدیگینی ائشیتدی. آتدان
آیغیر، دوه‌دن بوغرا، قویوندان قوچ کسدیردی. «اوغلانجیغیمین ایلک
اووودور، اووو قانلی اوغوز بگلرینی سئویندیریب-شنلندیریم!» – دئدی.
خان قؽزی گؤردو کی، قازان گلیر، اؤزونو یؽغیشدیریب یئریندن جلد دوردو.
سامور جۆبّه‌سینی اینینه گئیدی. قازانین قارشی‌سینا گلیب اۆز اؤرتوگونو
قالدیردی. قازانین اۆزونه ساری باخدی. ساغ-سولونا گؤز گزدیردی. اوغلو
اوروزو گؤرمه‌دی. قارا باغری سارسیلدی، اۆرگی یئریندن اوینادی، قارا قؽییلمیش
گؤزلری قان-یاشلا دولدو. قازانا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه
سویلامیش، دئمیشدیر:
بری گل، سالور بگی، سالور گؤیچگی!
باشیمین بختی، ائویمین تاختی!
خان آتامین کۆره‌کنی،
خانیم آنامین سئویلنی،
آتا-آنامین وئردیگی،
گؤز آچاراق گؤردوگوم،
کؤنول وئریب سئودیگیم.
ایگید بگیم قازان!
قالخیب یئریندن سن دوردون،
اوغلونلا گؤزل قارا یاللی قازلیق آتینی میندین.
بوینو اوزون وحشی کئییکی ووروب-یؽخدین،
سن آتینی یۆکلتدین، گئری دؤندون؟
ایکی گئتدین، بیر گلیرسن، بالام هانی؟
قارا دؤراندا تاپدیغیم اوغلوم هانی؟
تکجه بگیم گؤرونمور، باغریم یانیر.
آسیلان اوچوروم قایالاردان
قازان، اوغلومو اوچوردونمو؟
تالی سازین آسلانینا یئدیرتدینمی؟
آغ اللرینی قوللاریندان ساریتدینمی؟
کافیرلر اؤنونده قاچیرتدینمی؟
دؤرد یانینا باخدیردینمی؟
دیل-داماغینی قوروتدونمو؟
قارا گؤزدن آجی یاشلار آخیتدینمی؟
«خانیم آنا، بگ آتا!» – دئییب آغلاتدینمی؟
یئنه سویلاییب دئییر:
اوغول، اوغول، آی اوغول! ائویمین دیرگی اوغول!
قارشی یاتان قارا داغین یۆکسگی، اوغول!
قارالیجا گؤزلریمین ایشیغی، اوغول!
آجی یئللر اسمه‌دن، قازان، قولاغیم جینگیلده‌ییر.
ساریمساق اوتونو یئمه‌دن، قازان، ایچیم گؤینه‌‌ییر.
ساری ایلان سانجمادان آغ بدنیم قالخیر-شیشیر.
قوروموشجا سینه‌مده سۆدوم اویناییر.
یالقیزجا اوغول گؤرونمور، باغریم یانیر.
یالنیز اوغول خبرینی، قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام، قازان، سنه!
آناسی بیر سوی داها سویلاییب دئییر:
قارغی نیزه اوینادانلار گئتدی، گلدی.
قؽزیل نیزه اوینادانا، یارب، نه اولدو؟
قاراجیق آتا میننلر گئتدی، گلدی.
بدوی آتلی بیر اوغولا، یارب، نه اولدو؟
نؤکر گلدی، نایب گلدی.
یالنیز بیر اوغولا، یارب، نه اولدو؟
یالنیز اوغول خبرینی، قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام سنه!
بیر داها سویلامیشدیر:
قورو-قورو چایلارا سو بوراخدیم؛
قارا دونلو درویشلره نذیر وئردیم.
یان-یؤره‌مه باخدیقدا قونشوما یاخشی باخدیم.
اوموب-کۆسنه، دیلنچی‌یه یئمک وئردیم.
آج گؤرسم، دویوردوم؛ چؽلپاق گؤرسم، گئییندیردیم.
دیلک ایله بیرجه اوغول گۆجله تاپدیم.
یالنیز اوغول خبرینی، آ قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام سنه!
بیر داها سویلامیشدیر:
قارشی یاتان اوجا داغدان
بیر اوغول اوچوردونسا، دئ منه،
کۆلونگله یؽخدیریم!
جوشغون آخان یۆیرک سودان
بیر اوغول اوچوروب-آخیتدینسا، دئ منه،
منبعینی-منصبینی داغیدیم!
آزغین دینلی کافیرلره
بیر اوغول توتدوردونسا، دئ منه؛
خان آتامین یانینا گئدیم من،
بؤیوک قوشون، بول خزینه آلیم من.
یارالانیب قازلیق آتیمدان ائنمه‌یینجه،
اتگیمله آلجا قانیمی سیلمه‌یینجه،
قول-بود اولوب یئر اۆزونه دۆشمه‌یینجه،
بیرجه اوغلومون خبرینی آلمایینجا
کافیر یوللاریندان دؤنمه‌ییم من! – دئدی.
یوخسا، آ قازان، آیاقدان باشماغیمی چؽخاریم؟
آغ اۆزومه اوزونجا دؽرناقلاریمی چالیم؟
پاییز آلماسی کیمی یاناغیمی یؽرتیممی؟
اؤز چادراما، دونوما قانیمی آخیدیممی؟
سنین یوردونا آغیر بیر شیون سالماییممی؟
«اوغول، اوغول!» دئیه‌رک هامینی آغلادیممی؟
قؽزیل دوه سۆروسویله بوردان کئچدی؛
کؤشکلری مه‌له‌یه‌رک اوردان کئچدی.
بالاجیغازیمی ایتیرمیشم، مه‌له‌ییممی؟
بیر قاراجیق قازلیق آت دا بوردان کئچدی،
قولونجوغو کیشنه‌‌یه‌رک اوردان کئچدی.
قولونجوغومو ایتیرمیشم، کیشنه‌‌ییممی؟
یایلاقداکی آغجا قویون بوردان کئچدی،
قوزوجوغو ملشه‌رک اوردان کئچدی.
قوزو بالامی ایتیرمیشم مه‌له‌ییممی؟
«اوغول» دئیه هؽچقیریممی، اینله‌ییممی؟
بیر داها سویلامیشدیر:
قالخیب یئریمدن دوروم، دئییردیم.
قارا یاللی قازلیق آتیما مینیم، دئییردیم.
قالین اوغوز ایچینده گزیم-آراییم، دئییردیم، –
اوغلوما بیر آلا گؤزلو گلین آلیم، دئییردیم.
قارا یئرده آغ اوتاقلی چادیرلار قوردوروم، دئییردیم.
اوغلومو هوسله بگ اوتاغینا کئچیریم، دئییردیم.
مورادینا، مطلبینه یئتیریم، دئییردیم.
مورادیما، آرزوما یئتیرمه‌دین منی،
دردلی باشیمین قارغیشی توتسون، قازان، سنی!
بیر بگیم گؤرونمور، باغریم یانیر،
نئیله‌دین، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغارام، قازان، سنه!
اوغلانین آناسی بئله دئدیکده قازانین عقلی باشیندان گئتدی. قارا باغری
سارسیلدی، اۆرگی یئریندن اوینادی. قارانلیق چؤکموش گؤزلری قان-یاشلا
دولدو. دئدی: «عزیزیم، اوغول گلسه‌یدی، سندنمی سوروشاردیم؟ قورخما،
فیکیر ائله‌مه، اوودادیر. اوودا قالان اوغول اۆچون غملنمه! من قازانا
یئددی گۆن مؤهلت وئر! یئرده ایسه اوغلونو یئردن چؽخاریم؛ گؤیده ایسه،
گؤیدن ائندیریم. تاپا بیلدیم، تاپدیم؛ تاپماسام، تانری وئردی، تانری
آلدی، نئیله‌یک؟ سنینله بیرلیکده قارا شیونه گیرک».
خان قؽزی دئییر: «قازان، اوغلانین اوودا اولدوغونا اوندا اینانارام کی،
یورغون آتینلا، کۆتلشمیش نیزنله آردینا دۆشه‌سن».
قازان گئری دؤندو. گلدیگی یولو آلیب چاپدی. گئجه‌نی گۆندوزه قاتدی.
اوغلانین آناسی دویمادان الالتی بویوردو: «دوخسان دسته گنج اوغوز
آردیمجا گلسین! بگلر بیلسین کی، اوروز دوستاقدیر»، – دئدی.
...او یئره گلدی کی، دۆشمن باسیلمیشدی. گؤردو اوغلانین آلا گؤزلو قؽرخ
ایگیدی قؽریلمیشدیر. اوغلانین بدوی آتی اوخلانمیش یاتیر. مئییتلر آراسیندا
اوغلونو تاپمادی. قؽزیل دستکلی قامچی‌سینی تاپدی. یقین بیلدی کی، اوغلو
کافیرلره دوستاقدیر، آغلادی:
اوجا داغیمین زیروه‌سی اوغول!
جوشغون سولاریمین داشقینی اوغول!
قوجالیغیمدا ایتیردیگیم یالنیز اوغول! – دئدی،
هؽچقیردی. کافیرین ایزینه دۆشدو. کافیر دربندده ساکین اولموشدو.
اوغلانا قارا یاپینجی گئیدیرمیشدیلر. ائشیکده، قاپی آغزیندا قورو یئرده
قویموشدولار؛ گیرن باسیر، چؽخان باسیردی. فیکیرلشیردیلر: «بو قاری دۆشمن،
یاد اوغلو الیمیزه دۆشموشکن عذابلا اؤلدورک!». اوروزون بئله قورو
یئرده آتیلدیغی واختدا قازان خان یئتیشدی. قونور آتینی اویناتدی. کافیرلر
قازانین گلدیگینی گؤروب تشویشه دۆشدولر. کیمی آت مینیر، کیمی‌سی زیرئهلی
پالتار گئییر. اوغلان باشینی قالدیریب سوروشدو: «اده، کافیر، نه اولوب؟»
کافیر دئدی: «آتان گلیب، توتماق ایسته‌ییریک.» اوغلان دئییر: «آمان، آی کافیر،
آمان! تانری‌نین بیرلیگینه شۆبهه یوخدور!». کافیرلر اوغلانا آمان
وئردیلر، الین-گؤزونو آچدیلار. اوغلان آتاسینا قارشی گلدی، سویلادی،
گؤرک، نه سویلادی؛
اوروز دئدی:
بری گل، آ بگ آتا!
هارادان بیلدین دوستاقلیغیمی؟
آغ اللریمین باغلاندیغینی؟
آغ بوینوما قؽل سیجیمین تاخیلدیغینی؟
قاراگؤز ایگیدلریمین قؽریلدیغینی؟
سن گلینجه، آتا، کافیرلر دانیشدیلار:
«قونور آتلی قازانی توتون،
آغ اللرینی، قوللارینی باغلایین.
سس-سمیرسیز گؤزل باشینی کسین.
آلجا قانینی یئر اۆزونه تؤکون.
اوغلو ایله اؤزونو بیر یئرده اؤلدورون.
«اوجاغینی سؤندورون!» – دئیه سؤیله‌دیلر.
خان آتا، قورخورام سییردرکن
قونور آتینی سۆروشدوره‌سن،
ووروشارکن اؤزونو توتدوراسان،
خبرسیزجه گؤزل باشینی کسدیره‌سن.
آغ بیرچکلی آنامی «اوغول» دئیرکن
«باشیم بختی قازان» – دئیه آغلاداسان.
قاییداراق، آتا، گئری‌یه دؤن!
سۆر آتینی، قؽزیل تاغلی ائوینه گئت!
قوجالمیش آنامین اۆمیدی اول!
قارا گؤزلو باجیمی آغلاتما!
قاریمیش دردلی آنامی سؽزلاتما!
آتا اؤلسه اوغلو اۆچون، عیبدیر،
یارادانا آند وئریرم سنی، آتا،
قاییداراق گئری‌یه دؤن، ائوینه گئت!
قوجا آنام قارشیلاییب سوروشسا،
آتا، دوغرو خبر وئر:
سنین اوغلونو دوستاق گؤردوم، دئ!
آغ اللرینی قوللاریندان باغلی گؤردوم، دئ!
قؽل سیجیمی آغ بوینونا تاخیلی گؤردوم، دئ!
قارا دونوز دامیندا یاتیردیرلار، دئ!
قؽل یاپینجی بوینونو سۆرتموشدور، دئ!
آغیر بوخوو توپوغونو دؤینک ائدیب، دئ!
یانمیش آرپا چؤرگی، آجی سوغاندیر یئمگی، دئ!
آنام منی اؤزو اۆچون درد ائتمه‌سین!
بیر آی یولا باخسین، گلمه‌سم، ایکی آی باخسین!
ایکی آیدا گلمه‌سم، اۆچ آی باخسین!
اۆچ آیدا گلمه‌سم، او واخت بیلسین اؤلموشم.
آیغیر آتیمی کسدیریب، آشیمی وئرسین!
یاد قؽزیدیر، آروادیما ایذن وئرسین،
منیم بگ اوتاغیما آیری‌سی گیرسین!
منیم آنام گؤی گئیینیب قارا سارینسین!
قالین اوغوز ائلینده یاسیمی توتسون!
منیم باشیم سنین یولوندا قوربان اولسون!
گئری دؤن، آتا!
اوغلان بیر داها سویلامیشدیر، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر:
قارشی یاتان اوجا داغلار ایسته‌سه، ائل یایلار.
آشقین-داشقین سئللر-سولار ایسته‌سه، آخار-چاغلار.
قاراجیق آتلار ساغلام اولسا، قولون وئرر.
قایتاباندا قؽزیل دوه ساغلام اولسا، دوغار-تؤرر.
یایلاقداکی آغجا قویون ساغلام اولسا، قوزولایار.
ایگید بگلر ساغلام اولسا، اوغلو دوغولار.
سن ساغ اول، آنام ساغ اولسون،
الله سیزه مندن یاخشی اوغول وئرر.
آنام منه حالال ائتسین آغ سۆدونو،
ووروشما، سن، قاییت، آتا، قاییت گئری!
قازان خان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئمیشدیر:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
قارشیداکی اوجا داغیمین زیروه‌سی اوغول!
گۆجلو بئلیمین قوّتی، جانیم اوغول!
قارانلیق گؤزلریمین ایشیغی اوغول!
دان سؤکولنده یئریمدن سنینچین دورموشام.
قونور آتی چاپاراق سنینچین یورموشام.
کیره-توزا سنه گؤره بولامیشام آغ دونومو.
قوربان وئریم قوی سنینچین من باشیمی، بو جانیمی.
سن گئده‌لی اوجا تاختیم گؤیده ایکن یئره ائندی.
ناغارالار، تبیللر ده گومبور-گومبور دؤیولمه‌دی.
عظمتلی دیوانیمدا بۆتون ایشلریم دایاندی.
تانیدیغیم بگزاده‌لر آغ چؽخاریب قارا گئیدی.
قازا بنزر قؽز-گلینیم آغ چؽخاردی، قارا گئیدی.
قاریمیش آنان قان-یاش تؤکدو.
آغساققال آتانین هوشو باشیندان گئتدی.
اوغول، بوردان قاییداراق ائوه گئتسم،
آغجا اۆزلو آنان گلیب «اوغول» دئسه،
دئییممی کی، قؽل اؤرکن ده آغ بوینونا تاخیلیدیر؟
دئییممی کی، آغ اللری آرخاسیندا باغلیدیر؟
دئییممی کی، نئجه سنی یۆیوردورلر آیاقلا؟
اوندا منیم بس ناموسوم هارا گئتسین، دئ، بالا؟
قؽل یاپینجی نئجه سۆرتموش بویونجوغونو، دئییممی؟
آغیر بوخوو نئجه دؤیوب توپوغونو، دئییممی؟
آرپا چؤرگی، آجی سوغان ناهاریدیر، دئییممی؟
قازان یئنه دئییر:
قارشیداکی اوجا داغلار.
قوروسا، اوتو بیتمز، ائل یایلاماز.
آخینتیلی گؤزل سولار
قوروسا، آشیب-داشماز.
دوه‌لر قاریسا، نسیل وئرمز.
قاراجیق آتلار قاریسا، قولون وئرمز.
ایگید ارلر قوجالسا، اوغلو اولماز.
آتان قوجا، آنان قاری
سندن یاخشی الله بیزه اوغول وئرمز.
وئرسه بئله، سنین یئرینی توتا بیلمز.
قارا بولود اولوب گؤی آسیماندا،
کافیرین اۆستونده قوی گورلاییم من.
آغ ایلدیریم اولوب قوی چاخیم من.
کافیری قامیش کیمی اود اولوب یاندیریم.
بیر نفرین یئرینه دوققوزونو سایدیریم.
ووروش، دؤیوش سسی‌یله قوی عالمی دولدوروم.
یارادان الله کؤمکیم اولسون!
قونور آتیندان یئره ائندی، آخیب گئدن تمیز سودا یویوندو. آغ
آلنینی یئره قویدو. ناماز قؽلدی، آغلادی. قادر الله‌دان گۆج ایسته‌دی.
محمّده صالاوات چکدی. دوه کیمی کۆکره‌دی. آسلان کیمی نره چکیب
هایقیردی. آتا کافیرلره یالقیز هۆجوم ائتدی، آت سۆروب قؽلینج ووردو. دؤندؤنه
یاخشیجا ووروشدو، کافیری مغلوب ائتمک ایسته‌دی، باجارمادی. بیر ساعات
عرضینده آتلا اۆچ دفعه هۆجوم ائتدی. بیردن گؤز قاپاغینا قؽلینج توخوندو.
قارا قانی شورولداییب، گؤزونه تؤکولدو. اؤزونو خلوت یئرلره سالدی.
گؤرک، ایندی یارادان نئیله‌ییر.
بویو اوزون بورلا خاتون اوغلونو آندیقجا قراری قالمادی. قؽرخ اینجه
بئللی قؽز-اوغلانلا قارا آیغیرینی چکدیریب میندی. بؤیوک قؽلینجینا قورشاندی.
«باشیمین تاجی قازان گلمه‌دی»، – دئیه ایزینه دۆشوب گئتدی. گلیب، گلیب
قازانا یاخینلاشدی. قازان اؤز آروادینی تانی‌یا بیلمه‌دی. دئییر:
قارا آیغیرین جیلووونو منه وئر، ایگید!
آیاق ساخلا، اۆزومه باخ بیر، ایگید!
آلتینداکی قارا آیغیری منه وئر، ایگید!
الینده‌کی سۆر نیزه‌نی
یانینداکی گؤی پولاد سیلاحی منه وئر، ایگید!
بو گۆنومده کؤمک اول منه!
قالا-اؤلکه وئریم سنه!
بورلا خاتون دئییر:
قارشیمی آلیب، ایگید، منی نه ساخلاییرسان؟
منیم کئچمیش گۆنومو نه یادیما سالیرسان؟
قالخیب یئریندن دوران قازان!
قاراگؤز آتین بئلینه یاتان قازان!
آپاراراق اوجا داغیمی یؽخان قازان!
کؤلگه‌سی تک ایری آغاجیمی کسن قازان!
بؽچاق آلیب قانادلاریمی قؽران قازان!
یالنیز اوغلوم اوروزا قؽیان قازان!
آت اۆستونده اوتورماییب، آیاق اۆسته چاپان قازان!
اۆزنگی‌یه یؽغیشمازدی دیزین سنین
خان قؽزینی، – آروادینی تانیماییر گؤزون سنین!
نه اولموشدور سنه بئله، اؤز هوشونو ایتیرمیسن؟
چال قؽلینجینی، یئتدیم، قازان!
بو زامان اوغوز ایگیدلری بیر-بیر یئتیشدی. گؤرک، خانیم، کیملر
یئتیشدی:
قارادره آغزیندا الله وئرن، قارا بوغا دری‌سیندن بئشیگی‌نین
اؤرتوگو اولان، آجیغی توتاندا قارا داشی کۆل ائیله‌ین، قارا بؽغینی انسه‌سینده
دۆگونله‌ین، قازانین قارداشی قاراگونه چاپار یئتدی: «چال قؽلینجینی،
قازان قارداش، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا گؤرک، خانیم، کیملر یئتیشدی:
دمیر قاپی دربندده‌کی دمیر قاپینی آلان، آلتمیش توتاملیق بؤیوک
نیزه‌سی‌نین اوجوندا ایگیدلری بؤیوردن، قازان کیمی پهلوانی بیر ساواشدا
اۆچ دفعه آتیندان یؽخان قؽیان سلجیک اوغلو دلی دونداز چاپاراق یئتدی:
«چال قؽلینجینی، آغام قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک کیملر یئتدی:
گئدیب باییندیر خانین دۆشمنینی ایجازه‌سیز باسان، آلتمیش مین کافیره
قان قوسدوران غفلت قوجا اوغلو شیر شمسددین چاپاراق یئتدی: «چال قؽلینجینی،
آغام قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتدی:
پاراسارین بایبورد حاصاریندان سؽچراییب آشان، آتی بؤیوک گلین اوتاغی‌نین
قارشی‌سینا گلن، قالین اوغوز سئویملی‌سی، قازان بگین دوستو –
سیلاحداشی بوز آیغیرلی بئیرک چاپاراق یئتیشدی: «چال قؽلینجینی، خانیم
قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتیشدی:
چایا باخسا، قؽلینج چالان، قاراقوش اردملی، قوراما قورشاقلی،
قولاغی قؽزیل کۆپه‌لی، قالین اوغوز بگلرینی بیر-بیر آتدان یؽخان قاضیلیق
قوجا اوغلو یئینک بگ چاپاراق یئتدی: «چال قؽلینجینی، آغام قازان،
چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتیشدی:
ایگیرمی دؤرد بویونو تعریف ائدیب اوخشایان دلی دونداز یئتدی. اونون
آردینجا مین نفرین باشچی‌سی دۆیر یئتدی. اونون آردینجا مینباشی بۆگدوز
امن یئتدی. اونون آردینجا دوققوز طایفانین باشچی‌سی آروز یئتدی. سایدیقجا
اوغوز بگلری تۆکنن دئییل.
قازانین بۆتون بگلری یئتدی، اطرافینا یؽغیلدیلار. تمیز سودا
یویوندولار. ایکی رۆکعت ناماز قؽلدیلار. آدی گؤزل محمّده صالاوات
گتیردیلر. جسارتله کافیرین اۆستونه آت سالدیلار، قؽلینج چالدیلار. او گۆن
جیگرلی، جسور ایگیدلر بللی اولدو. او گۆن نامردلر گیزلنمه‌یه یئر
آختاردی. بیر قیامت ساواش اولدو، مئیدان باشلا دولدو. بیر قیامت گۆنو
اولدو، بگ نؤکردن، نؤکر بگدن آیریلدی.
اوغوز بگلری ایله دلی دونداز ساغدان هۆجوم ائتدی. جسور ایگیدلرله
قارابوداق سولدان هۆجوم ائتدی. قازان اؤزو دۆشمن قوشونونون مرکزینه
هۆجوم ائتدی. تکور ایله شؤکلو ملیکه چاتدی. بؤیوردوب آتدان سالدی.
آل قانینی یئر اۆزرینه تؤکدو.
ساغ طرفده دونداز قارا تۆکه‌نه قارشی گلدی. قؽلینجلاییب یئره
سالدی. سول طرفده بوغاجیق ملیکه قارشی قارابوداق گلدی. نیزه‌سی‌یله
سانجیب یئره چالدی، بیر آندا باشین کسدی.
بویو اوزون بورلا خاتون کافیرین قارا بایراغینی قؽلینجلادی، یئره سالدی.
تکور باسیلدی، قالان دۆشمنلر قاچدی. دره‌لرده کافیرلره قؽرغین
دۆشدو. اون بئش مین کافیردن کیمی قؽریلدی، کیمی‌سی توتولدو.
قازان، اوغلونون یانینا گلدی. آتیندان دۆشوب، اللرینی آچدی. آتا ایله
اوغول قوجاقلاشیب گؤروشدولر. اوغوزلاردان اۆچ یۆز ایگید هلاک اولدو. قازان،
اؤز اوغلونو خیلاص ائدیب گئری دؤندو. هامی بیر-بیرینی تبریک ائتدی. اوغوز بگلری
سئویندیلر، بؤیوک غنیمت الده ائتدیلر.
قازان آغجا قالا سۆرمه‌لی‌یه گلیب، قؽرخ اوتاق تیکدیردی. یئددی گۆن،
یئددی گئجه یئمک-ایچمک اولدو. قازان قؽرخ ائولی قوللا قؽرخ خیدمتچی قؽزی
اوغلونون باشینا چئویریب آزاد ائیله‌دی. قهرمانلیق گؤسترنلره بؤیوک
اؤلکه وئردی، جۆبّه-چوخا وئردی.
دده‌م قورقود گلیب قوپوز چالدی، اوخودو: بو اوغوزنامه‌نی دۆزدو
قوشدو. بئله دئدی:
ایندی هانی او دئدیگیم بگ ارنلر؟
دۆنیا منیمدیر دئینلر!
اجل آلدی، یئر گیزله‌دی،
فانی دۆنیا کیمه قالدی؟
گلیملی-گئدیملی دۆنیا،
سون اوجو اؤلوملو دۆنیا!
خئییر-دوعا وئرک، خانیم:
یئرلی اوجا داغین یؽخیلماسین!
کؤلگه‌لی ایری آغاجین کسیلمه‌سین!
جوشغون آخان گؤزل سویون قوروماسین!
قانادلاری‌نین اوجو قؽریلماسین!
الله سنی نامرده مؤحتاج ائتمه‌سین!
چاپارکن آغ-بوز آتین بۆدره‌مه‌سین!
ووروشاندا ایتی پولاد قؽلینجین گؤدلمه‌سین!
الله وئرن اۆمیدین اۆزولمه‌سین!
آخیر گۆنده آری ایماندان آییرماسین!
آغ آلنیمیزی یئره قویوب بئش کلمه دوعا ائتدیک، قبول اولسون!
اولو تانری یؽغیشدیرسین، ساخلاسین گۆناهینیزی،
آدی گؤزل محمّده باغیشلاسین، خانیم، هئی!!!
اوتاقلارینی تیکدیرمیشدی. مین یئرده ایپک خالچا دؤشتمیشدی.
هۆندور آلاچیق گؤی اۆزونه دیرنمیشدی. دوخسان دسته گنج اوغوز مجلیسینه
توپلاشمیشدی. آغزی بؤیوک شراب کۆپلری اورتالیغا قویولموشدو. دوققوز
یئرده کئف مجلیسی قورولموشدو، قؽزیل قدحلر، صۆراحیلر دۆزولموشدو.
دوققوز قارا گؤزلو، هؤرمه ساچلی، اللری بیلگیندن خؽنالی، بارماقلاری
ناخیشلی، بوغازلاری بیر قاریش کافیر قؽزلاری آل شرابی قؽزیل قدحله قالین اوغوز بگلرینه پایلاییردیلار. اولاش اوغلو سالور قازان هر بیر شراب کۆپوندن ایچمیشدی. قؽزیلی ساپلا تیکیلمیش چادیر-اوتاقلار، قاتار-قاتار دوه‌لر
باغیشلاییردی. اوغلو اوروز، قارشی‌سیندا یای کیمی سؤیکنیب دورموشدو. ساغ
یانیندا قارداشی قاراگونه اوتورموشدو. سول یانیندا دایی‌سی آروز
اوتورموشدو.
قازان ساغینا باخدی، قاه-قاه گۆلدو. سولونا باخدی، چوخ سئویندی.
قارشی‌سینا باخدی، اوغلو اوروزو گؤردو. الینی الینه چالیب آغلادی. اوغلو اوروزا
بو ایش خوش گلمه‌دی. ایره‌لی گلدی، دیز چؤکدو. چاغیریب آتاسینا سویلاییر،
گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئییر:
سؤزومو آنلا منیم، سؤزومو دینله، آغام قازان
ساغینا باخدین قاه-قاهلا گۆلدون.
سولونا باخدین، چوخ سئویندین.
قارشی‌یا باخدین، منی گؤروب آغلادین.
سببی نه‌دیر، سؤیله منه،
قارا باشیم قوربان اولسون، آتا، سنه!
دئمزسنسه، قالخیب یئریمدن دورارام،
قارا گؤزلو ایگیدلریمی اؤز دسته‌مه قاتارام،
قانلی آبخاز ائلینه من گئدرم،
قؽزیل خاچا من ال باسارام،
پیلون گئین کئشیشین الینی اؤپرم،
قارا گؤزلو کافیر قؽزینی من آلارام،
داها سنین اۆزونه من گلمرم.
آغلاماغینا سبب نه‌دیر؟ سؤیله منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آغام، سنه!
قازان بگ قؽزاردی. اوغلانین اۆزونه باخدی. چاغیریب سویلاییر، خانیم،
گؤرک، نه سویلاییر:
بری گل، قولونوم اوغول!
ساغ طرفه باخاندا من
قارداشیم قاراگونه‌نی گؤردوم –
باش کسیب – قان تؤکوبدور،
حاقین آلیب، آد قازانیبدیر.
سول طرفه باخدیقدا داییم آروزو گؤردوم، –
باش کسیب – قان تؤکوبدور،
حاقین آلیب، آد قازانیبدیر.
قارشیما باخاندا سنی گؤردوم.
اون آلتی یاشین اولدو
بیر گۆن اولا، دۆشوب اؤله‌م، سن قالارسان، –
یای چکمه‌میسن، اوخ آتماییبسان،
باش کسمه‌ییبسن، قان تؤکمه‌ییبسن.
قانلی اوغوز یوردوندا بیر مۆکافات آلماییبسان.
صاباحکی گۆن واخت گلر، من اؤلوب سن قالاندا تاخت-تاجیمی بیردن
سنه وئرمزلر، – دئیه سونومو آندیم، آغلادیم، اوغول، – دئدی.
اوروز بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر:
دوه‌جه بؤیوموشسن، کؤشکجه عقلین یوخ!
تپه‌جه بؤیوموشسن، داریجا بئینین یوخ!
هۆنری اوغول آتادانمی گؤرر، اؤیرنر،
یوخسا آتالار اوغولدانمی اؤیرنیر؟
سن منی گؤتوروب هاچان کافیر سرحدینه چؽخاردین،
قؽلینج چالیب باش کسدین؟
من سندن نه گؤردوم، نه اؤیرنیم؟ – دئدی.
قازان بگ الینی الینه ووروب قاه-قاه گۆلدو. دئدی: «آی بگلر،
اوروز یاخشی دئییر. سیز یئیینیز-ایچینیز، صؤحبتینیزی ائله‌یین. من بو اوغلانی
گؤتوروب اووا گئدیم. یئددی گۆنلوک آذوقه ایله چؽخاق. اوخ آتدیغیم یئرلری،
قؽلینج چالیب باش کسدیگیم یئرلری گؤستریم. کافیر سرحدینده جؽزیقلارا،
آغلاغانا، گؤیجه داغا گؤتوروب آپاریم. سونرا اوغلانا گرک اولار، آ
بگلر!» قونور آتینی چکدیردی، میندی. دونو قاش-داشلا بزنمیش اۆچ یۆز
ایگیدی سئچدی، اؤز دسته‌سینه قوشدو. اوروز دا قؽرخ آلا گؤزلو ایگیدینی اؤزو ایله
آپاردی. قازان اوغلونو گؤتوروب اوجا داغلار اۆزرینه اووا چؽخدی. اوو اوولادی،
قوش ووردو. سؽغین-کئییک یؽخدی. هۆندور و گؤزل گؤی چمنلیکده چادیر
قوردو. بیر نئچه گۆن بگلر ائله‌جه یئییب-ایچدی.
سن دئمه، باشی آچیغین دادیانی قالاسیندان، آق-ساقا قالاسیندان
کافیرین جاسوسو بونلاری گؤروب، تکورا دئدی: «هئی، نه اوتورورسان، آی ایتینی
اولاتمایان، پیشیگینی میولداتمایان! آلبانلارین باشچی‌سی قازان اؤز اوغلو
ایله سرخوش اولوب یاتیر».
اون آلتی مین قارا دونلو کافیر آتا میندی. قازانین اۆزرینه ایره‌لیله‌دی.
باخیب گؤردولر آلتی بؤلوک توز ائندی. کیمی دئدی: «کئییک توزودور»، کیمی‌سی
دئدی: «دۆشمن گلیر». قازان دئدی: «کئییک اولسایدی، بیر یا ایکی بؤلوک
اولاردی. بیلین کی، بو گلن دۆشمندیر». توز یاریلدی، گۆن کیمی پاریلدادی،
دنیز کیمی یایخاندی، مئشه کیمی قارالدی. اون آلتی مین ایپ اۆزنگیلی، کئچه
پاپاقلی، آزغین دینلی، قوزغون دیللی کافیر گلیب چؽخدی. قازان قونور آتینی
چکدیردی، میندی. اوغلو اوروز بدوی آتینین جیلووونو چکیب اویناتدی، اونون
قارشی‌سینا گلدی، دئدی:
بری گل، آغام قازان!
دنیز کیمی قارالیب گلن نه‌دیر؟
اود کیمی ایشاریب، اولدوز تک پارلاییب
گلن نه‌دیر؟
اؤز دیلینله بئش کلمه خبر وئر منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آتام، سنه!
قازان دئییر:
بری گل، آسلانیم اوغول!
بؤیوک دنیز کیمی یایخانیب گلن
کافیرین قوشونودور.
گۆن کیمی پارلاییب گلن
کافیرین پاپاغینداکی ایشیقدیر.
اولدوز کیمی ایشاریب گلن
کافیرین نیزه‌سیدیر.
آزغین دینلی یاغیدیر، دۆشمندیر، اوغول!
اوغلان دئییر: «یاغی» دئینده نه‌یه دئییرلر؟ قازان دئدی: «اوغول،
اونا گؤره یاغی دئییرلر کی، بیز اونلارا یئتسک، اؤلدورریک؛ اونلار بیزه یئتسه،
اؤلدوررلر».
اوروز دئییر: «آتا، اونلارین ایچینده بگ ایگیدلردن اؤلدورولسه، قان
حاقی طلب ائدرلرمی؟». قازان دئییر: «اوغول، مین کافیر اؤلدورسن ده،
کیمسه سندن قان ایدعاسیندا اولماز. اما بونلار آزغین دینلی کافیردیرلر،
یاخشی یئرده راست گلدیلر. آنجاق سن یامان یئرده منه بوخوو اولدون،
اوغول!».
اوروز بورادا سویلامیشدیر، گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئمیشدیر:
بری گل، آغام قازان!
قالخیب یئریمدن
بدوی آتیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، هۆندور مئیداندا سعییردیم من سنین اۆچون!
اوزاق ووران سۆر نیزه‌می
ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، قارینلارا-کؤکسلره سانجیم من سنین اۆچون.
بؤیوک، ایتی پولاد قؽلینجیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون،
گۆنو گلدی، موردار دینلی کافیر باشین کسدیریم سنین اۆچون!
اینیمده برک دمیر دونومو ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، قولچاق-یاخا تیکدیریب-تاخیم سنین اۆچون!
گۆنو گلدی، قابا توپپوز آلتیندا یوغوردوم سنین اۆچون
قؽرخ ایگیدیمی ساخلاییردیم بو گۆن اۆچون.
گۆنو گلدی، کافیر باشینی کسدیریم سنین اۆچون!
آسلان آدیمی ساخلاییردیم سنین اۆچون.
کافیرله البیاخا توتاشیم من سنین اۆچون!
آغیز-دیلدن بیر نئچه سؤز سؤیله منه!
قارا باشیم قوربان اولسون، آغام، سنه!
قازان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر، – دئییر:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
سسیمی آنلا، سؤزومو دینله!
او کافیرین اوخچوسو وار،
آتدیغی اۆچ اوخدان بیری بوشا چؽخماز.
«هؽ!» دئمه‌دن باشلار کسن جلّادی وار.
آدام اتیندن قووورما ائدن آشبازی وار.
بو، سن دئین دۆشمن دئییل،
من یئریمدن قالخیب دوروم.
قونور آتین بئلینه قوی من مینیم.
دۆشمن منیمچین گلیر، قوی من گئدیم.
بؤیوک، ایتی پولاد قؽلینجی من چالیم.
کافیر آزغین دینلیدیر، باشلارین کسیم.
دؤنه-دؤنه ساواشیم، دؤنه-دؤنه دؤیوشوم.
قؽلینج چالیب باش کسمگی گؤر، اؤیرن.
باشین بلایا دۆشسه، گرَگین اولار...
اوروز بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلامیش، نه دئمیشدیر:
آ بگ آتا، ائشیدیرم،
عرافاتدا ائرکک قوزو قوربان کسیلر.
آتا اوغول قازانار آد اۆچون.
اوغول دا قؽلینج قورشانار آتا غئیرتی اۆچون.
منیم ده باشیم قوربان اولسون سنینچون.
قازان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم نه سویلامیش. قازان دئدی:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
دۆشمن آراسینا گیریب باش کسمه‌ییبسن،
آدام اؤلدوروب قان تؤکمه‌ییبسن،
آلا گؤزلو قؽرخ ایگیدی گؤتور اؤزونله،
کؤکسو گؤزل داغ باشینا چؽخ.
منیم نئجه ساواشاراق دؤیوشدوگومه،
منیم نئجه قؽلینج چالیب چکیشدیگیمه
هم باخ، اؤیرن، هم گؤز اولوب، پوسقودا دور سن!
اوروز آتاسی‌نین سؤزونو سؽندیرمادی، گئری دؤندو. یولداشلارینی دا
گؤتوروب اوجا داغلارین باشینا چؽخدی. او زامانلار اوغول، آتا سؤزونو ایکی ائله‌مزدی.
ایکی ائله‌سه‌یدی، او جۆر اوغولو قبول ائتمزدیلر. اوروز سۆنگوسونو گئن
یاخاسیندان کئچیریب، یئره سانجدی، دوردو.
قازان بگ گؤردو کی، کافیر یاخینلاشدی. آتیندان ائندی، تمیز سودا یویوندو.
آغ آلنینی یئره قویدو، ایکی رۆکعت ناماز قؽلدی. آدی گؤزل محمّدی
یادا سالدی. قارا دینلی کافیرین گؤزونه قارانلیق چؤکدوردو. هایقیریب
آت سۆردو، ایره‌لی گئدیب قؽلینج ووردو.
گومبور-گومبور ناغارالار چالیندی،
بورماسی قؽزیل تونج بورولار چالیندی.
او گۆن ایگید بگ ارنلر دؤنه-دؤنه ساواشدی.
او گۆن ایتی پولاد قؽلینجلار چالیندی.
او گۆن قارغی دیللی برک اوخلار آتیلدی.
اوزاق ووران سۆر نیزه‌لر سانجیلدی.
او گۆن نامردلر خلوت یئر گؤزله‌دی.
او گۆن اوروز باخا-باخا جوشه گلدی.
دئدی: «بری گلین، قؽرخ یولداشیم،
قوربان گئتسین یولونوزدا منیم باشیم!»
گؤرورسونوز کی، آغام قازان باش کسدی، قان تؤکدو. منه ده هئچ
اوغول-اوشاغین یئمگی قدر تأثیر ائتمیر. اما آتام، ائله بیل، بعضی
کافیرلری باغیشلاییر. منی سئون ایگیدلریم، نه دورموسوز، دۆشمن
قوشونونون بیر اوجونا هۆجوم ائدک!» قاراجیق آتینی اویناتدی. اوروز کافیرین
ساغ جیناهینا آت سۆردو. ساغلی-سوللو دۆشمنی یاخشیجا داغیتدی. سانکی دار
یولدا دولو دۆشدو، یا قاز سۆروسونه شاهین گیردی. کافیرین بیر جیناهی
باسیلدی. آزغین دینلی کافیر الدن دۆشوب اوخ آتماغا باشلادی. قووولانلاردان
بیری اوروزون بدوی آتینی اوخلادی. آت یؽخیلدی. کافیرلر قاییدیب اوروزون
اۆستونه یؽغیشدیلار. اوروزون قؽرخ ایگیدی آتدان ائندی. بؤیوک قالخان باغینی
قؽسا دۆگونله‌دیلر. قؽلینج سییردیلر. اوروزون اۆستونده چوخ ووروشدولار.
لاکین چوخلوق قورخودور، درینلیک باتیریر. پیادا یولچونون اۆمیدی اولماز.
اوروزا ساغدان-سولدان هۆجوم ائتدیلر، قؽرخ یولداشینی هلاک ائتدیلر. اوغلانین
اۆستونه دۆشوب توتدولار. قوللارینی باغلادیلار. آغ بوینونا قؽل اؤرکن
تاخدیلار. اۆزو اۆسته سالیب سۆرودولر. آغ اتیندن قان چؽخینجا دؤیدولر.
«آتا» دئیه آغلاتدیلار، «آنا» دئیه اینلتدیلر. علی باغلی، بوینو باغلی،
اۆزو اۆسته سالیب سۆرویه‌رک آپاردیلار. اوروز دوستاق اولدو. قازان خبر توتمادی.
ائله ساندی کی، دۆشمن باسیلیب. آتین یۆینینی دؤندریب گئری قاییتدی.
گلدی، اوغلانی قویدوغو یئرده تاپا بیلمه‌دی. «آ بگلر، اوغلان هارا
گئتمیش اولا؟» – دئدی. بگلر دئدیلر: «اوغلان قوش اۆرکلی اولور. قاچیب آناسی
یانینا گئتمیشدیر». قازان قارالدی دؤندو. دئدی: «بگلر، الله بیزه
بیر فراستسیز اوغول وئرمیشدیر. گئدک، اونو آناسی یانیندان آلاق، قؽلینجلا
پارالایاق، آلتی بؤلوک ائدک، آلتی یولون آیریجینا آتاق. بیر داها کیمسه
چؤللوک یئرده یولداش قویوب قاچماسین!». سونرا قونور آتینی دیزلری ایله
ووروب یولا دۆشدو. ائوینه گلدی.
خان قؽزی بویو اوزون بورلا خاتون قازانین گلدیگینی ائشیتدی. آتدان
آیغیر، دوه‌دن بوغرا، قویوندان قوچ کسدیردی. «اوغلانجیغیمین ایلک
اووودور، اووو قانلی اوغوز بگلرینی سئویندیریب-شنلندیریم!» – دئدی.
خان قؽزی گؤردو کی، قازان گلیر، اؤزونو یؽغیشدیریب یئریندن جلد دوردو.
سامور جۆبّه‌سینی اینینه گئیدی. قازانین قارشی‌سینا گلیب اۆز اؤرتوگونو
قالدیردی. قازانین اۆزونه ساری باخدی. ساغ-سولونا گؤز گزدیردی. اوغلو
اوروزو گؤرمه‌دی. قارا باغری سارسیلدی، اۆرگی یئریندن اوینادی، قارا قؽییلمیش
گؤزلری قان-یاشلا دولدو. قازانا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه
سویلامیش، دئمیشدیر:
بری گل، سالور بگی، سالور گؤیچگی!
باشیمین بختی، ائویمین تاختی!
خان آتامین کۆره‌کنی،
خانیم آنامین سئویلنی،
آتا-آنامین وئردیگی،
گؤز آچاراق گؤردوگوم،
کؤنول وئریب سئودیگیم.
ایگید بگیم قازان!
قالخیب یئریندن سن دوردون،
اوغلونلا گؤزل قارا یاللی قازلیق آتینی میندین.
بوینو اوزون وحشی کئییکی ووروب-یؽخدین،
سن آتینی یۆکلتدین، گئری دؤندون؟
ایکی گئتدین، بیر گلیرسن، بالام هانی؟
قارا دؤراندا تاپدیغیم اوغلوم هانی؟
تکجه بگیم گؤرونمور، باغریم یانیر.
آسیلان اوچوروم قایالاردان
قازان، اوغلومو اوچوردونمو؟
تالی سازین آسلانینا یئدیرتدینمی؟
آغ اللرینی قوللاریندان ساریتدینمی؟
کافیرلر اؤنونده قاچیرتدینمی؟
دؤرد یانینا باخدیردینمی؟
دیل-داماغینی قوروتدونمو؟
قارا گؤزدن آجی یاشلار آخیتدینمی؟
«خانیم آنا، بگ آتا!» – دئییب آغلاتدینمی؟
یئنه سویلاییب دئییر:
اوغول، اوغول، آی اوغول! ائویمین دیرگی اوغول!
قارشی یاتان قارا داغین یۆکسگی، اوغول!
قارالیجا گؤزلریمین ایشیغی، اوغول!
آجی یئللر اسمه‌دن، قازان، قولاغیم جینگیلده‌ییر.
ساریمساق اوتونو یئمه‌دن، قازان، ایچیم گؤینه‌‌ییر.
ساری ایلان سانجمادان آغ بدنیم قالخیر-شیشیر.
قوروموشجا سینه‌مده سۆدوم اویناییر.
یالقیزجا اوغول گؤرونمور، باغریم یانیر.
یالنیز اوغول خبرینی، قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام، قازان، سنه!
آناسی بیر سوی داها سویلاییب دئییر:
قارغی نیزه اوینادانلار گئتدی، گلدی.
قؽزیل نیزه اوینادانا، یارب، نه اولدو؟
قاراجیق آتا میننلر گئتدی، گلدی.
بدوی آتلی بیر اوغولا، یارب، نه اولدو؟
نؤکر گلدی، نایب گلدی.
یالنیز بیر اوغولا، یارب، نه اولدو؟
یالنیز اوغول خبرینی، قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام سنه!
بیر داها سویلامیشدیر:
قورو-قورو چایلارا سو بوراخدیم؛
قارا دونلو درویشلره نذیر وئردیم.
یان-یؤره‌مه باخدیقدا قونشوما یاخشی باخدیم.
اوموب-کۆسنه، دیلنچی‌یه یئمک وئردیم.
آج گؤرسم، دویوردوم؛ چؽلپاق گؤرسم، گئییندیردیم.
دیلک ایله بیرجه اوغول گۆجله تاپدیم.
یالنیز اوغول خبرینی، آ قازان، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغایارام سنه!
بیر داها سویلامیشدیر:
قارشی یاتان اوجا داغدان
بیر اوغول اوچوردونسا، دئ منه،
کۆلونگله یؽخدیریم!
جوشغون آخان یۆیرک سودان
بیر اوغول اوچوروب-آخیتدینسا، دئ منه،
منبعینی-منصبینی داغیدیم!
آزغین دینلی کافیرلره
بیر اوغول توتدوردونسا، دئ منه؛
خان آتامین یانینا گئدیم من،
بؤیوک قوشون، بول خزینه آلیم من.
یارالانیب قازلیق آتیمدان ائنمه‌یینجه،
اتگیمله آلجا قانیمی سیلمه‌یینجه،
قول-بود اولوب یئر اۆزونه دۆشمه‌یینجه،
بیرجه اوغلومون خبرینی آلمایینجا
کافیر یوللاریندان دؤنمه‌ییم من! – دئدی.
یوخسا، آ قازان، آیاقدان باشماغیمی چؽخاریم؟
آغ اۆزومه اوزونجا دؽرناقلاریمی چالیم؟
پاییز آلماسی کیمی یاناغیمی یؽرتیممی؟
اؤز چادراما، دونوما قانیمی آخیدیممی؟
سنین یوردونا آغیر بیر شیون سالماییممی؟
«اوغول، اوغول!» دئیه‌رک هامینی آغلادیممی؟
قؽزیل دوه سۆروسویله بوردان کئچدی؛
کؤشکلری مه‌له‌یه‌رک اوردان کئچدی.
بالاجیغازیمی ایتیرمیشم، مه‌له‌ییممی؟
بیر قاراجیق قازلیق آت دا بوردان کئچدی،
قولونجوغو کیشنه‌‌یه‌رک اوردان کئچدی.
قولونجوغومو ایتیرمیشم، کیشنه‌‌ییممی؟
یایلاقداکی آغجا قویون بوردان کئچدی،
قوزوجوغو ملشه‌رک اوردان کئچدی.
قوزو بالامی ایتیرمیشم مه‌له‌ییممی؟
«اوغول» دئیه هؽچقیریممی، اینله‌ییممی؟
بیر داها سویلامیشدیر:
قالخیب یئریمدن دوروم، دئییردیم.
قارا یاللی قازلیق آتیما مینیم، دئییردیم.
قالین اوغوز ایچینده گزیم-آراییم، دئییردیم، –
اوغلوما بیر آلا گؤزلو گلین آلیم، دئییردیم.
قارا یئرده آغ اوتاقلی چادیرلار قوردوروم، دئییردیم.
اوغلومو هوسله بگ اوتاغینا کئچیریم، دئییردیم.
مورادینا، مطلبینه یئتیریم، دئییردیم.
مورادیما، آرزوما یئتیرمه‌دین منی،
دردلی باشیمین قارغیشی توتسون، قازان، سنی!
بیر بگیم گؤرونمور، باغریم یانیر،
نئیله‌دین، سؤیله منه!
دئمزسنسه، یانا-یانا قارغارام، قازان، سنه!
اوغلانین آناسی بئله دئدیکده قازانین عقلی باشیندان گئتدی. قارا باغری
سارسیلدی، اۆرگی یئریندن اوینادی. قارانلیق چؤکموش گؤزلری قان-یاشلا
دولدو. دئدی: «عزیزیم، اوغول گلسه‌یدی، سندنمی سوروشاردیم؟ قورخما،
فیکیر ائله‌مه، اوودادیر. اوودا قالان اوغول اۆچون غملنمه! من قازانا
یئددی گۆن مؤهلت وئر! یئرده ایسه اوغلونو یئردن چؽخاریم؛ گؤیده ایسه،
گؤیدن ائندیریم. تاپا بیلدیم، تاپدیم؛ تاپماسام، تانری وئردی، تانری
آلدی، نئیله‌یک؟ سنینله بیرلیکده قارا شیونه گیرک».
خان قؽزی دئییر: «قازان، اوغلانین اوودا اولدوغونا اوندا اینانارام کی،
یورغون آتینلا، کۆتلشمیش نیزنله آردینا دۆشه‌سن».
قازان گئری دؤندو. گلدیگی یولو آلیب چاپدی. گئجه‌نی گۆندوزه قاتدی.
اوغلانین آناسی دویمادان الالتی بویوردو: «دوخسان دسته گنج اوغوز
آردیمجا گلسین! بگلر بیلسین کی، اوروز دوستاقدیر»، – دئدی.
...او یئره گلدی کی، دۆشمن باسیلمیشدی. گؤردو اوغلانین آلا گؤزلو قؽرخ
ایگیدی قؽریلمیشدیر. اوغلانین بدوی آتی اوخلانمیش یاتیر. مئییتلر آراسیندا
اوغلونو تاپمادی. قؽزیل دستکلی قامچی‌سینی تاپدی. یقین بیلدی کی، اوغلو
کافیرلره دوستاقدیر، آغلادی:
اوجا داغیمین زیروه‌سی اوغول!
جوشغون سولاریمین داشقینی اوغول!
قوجالیغیمدا ایتیردیگیم یالنیز اوغول! – دئدی،
هؽچقیردی. کافیرین ایزینه دۆشدو. کافیر دربندده ساکین اولموشدو.
اوغلانا قارا یاپینجی گئیدیرمیشدیلر. ائشیکده، قاپی آغزیندا قورو یئرده
قویموشدولار؛ گیرن باسیر، چؽخان باسیردی. فیکیرلشیردیلر: «بو قاری دۆشمن،
یاد اوغلو الیمیزه دۆشموشکن عذابلا اؤلدورک!». اوروزون بئله قورو
یئرده آتیلدیغی واختدا قازان خان یئتیشدی. قونور آتینی اویناتدی. کافیرلر
قازانین گلدیگینی گؤروب تشویشه دۆشدولر. کیمی آت مینیر، کیمی‌سی زیرئهلی
پالتار گئییر. اوغلان باشینی قالدیریب سوروشدو: «اده، کافیر، نه اولوب؟»
کافیر دئدی: «آتان گلیب، توتماق ایسته‌ییریک.» اوغلان دئییر: «آمان، آی کافیر،
آمان! تانری‌نین بیرلیگینه شۆبهه یوخدور!». کافیرلر اوغلانا آمان
وئردیلر، الین-گؤزونو آچدیلار. اوغلان آتاسینا قارشی گلدی، سویلادی،
گؤرک، نه سویلادی؛
اوروز دئدی:
بری گل، آ بگ آتا!
هارادان بیلدین دوستاقلیغیمی؟
آغ اللریمین باغلاندیغینی؟
آغ بوینوما قؽل سیجیمین تاخیلدیغینی؟
قاراگؤز ایگیدلریمین قؽریلدیغینی؟
سن گلینجه، آتا، کافیرلر دانیشدیلار:
«قونور آتلی قازانی توتون،
آغ اللرینی، قوللارینی باغلایین.
سس-سمیرسیز گؤزل باشینی کسین.
آلجا قانینی یئر اۆزونه تؤکون.
اوغلو ایله اؤزونو بیر یئرده اؤلدورون.
«اوجاغینی سؤندورون!» – دئیه سؤیله‌دیلر.
خان آتا، قورخورام سییردرکن
قونور آتینی سۆروشدوره‌سن،
ووروشارکن اؤزونو توتدوراسان،
خبرسیزجه گؤزل باشینی کسدیره‌سن.
آغ بیرچکلی آنامی «اوغول» دئیرکن
«باشیم بختی قازان» – دئیه آغلاداسان.
قاییداراق، آتا، گئری‌یه دؤن!
سۆر آتینی، قؽزیل تاغلی ائوینه گئت!
قوجالمیش آنامین اۆمیدی اول!
قارا گؤزلو باجیمی آغلاتما!
قاریمیش دردلی آنامی سؽزلاتما!
آتا اؤلسه اوغلو اۆچون، عیبدیر،
یارادانا آند وئریرم سنی، آتا،
قاییداراق گئری‌یه دؤن، ائوینه گئت!
قوجا آنام قارشیلاییب سوروشسا،
آتا، دوغرو خبر وئر:
سنین اوغلونو دوستاق گؤردوم، دئ!
آغ اللرینی قوللاریندان باغلی گؤردوم، دئ!
قؽل سیجیمی آغ بوینونا تاخیلی گؤردوم، دئ!
قارا دونوز دامیندا یاتیردیرلار، دئ!
قؽل یاپینجی بوینونو سۆرتموشدور، دئ!
آغیر بوخوو توپوغونو دؤینک ائدیب، دئ!
یانمیش آرپا چؤرگی، آجی سوغاندیر یئمگی، دئ!
آنام منی اؤزو اۆچون درد ائتمه‌سین!
بیر آی یولا باخسین، گلمه‌سم، ایکی آی باخسین!
ایکی آیدا گلمه‌سم، اۆچ آی باخسین!
اۆچ آیدا گلمه‌سم، او واخت بیلسین اؤلموشم.
آیغیر آتیمی کسدیریب، آشیمی وئرسین!
یاد قؽزیدیر، آروادیما ایذن وئرسین،
منیم بگ اوتاغیما آیری‌سی گیرسین!
منیم آنام گؤی گئیینیب قارا سارینسین!
قالین اوغوز ائلینده یاسیمی توتسون!
منیم باشیم سنین یولوندا قوربان اولسون!
گئری دؤن، آتا!
اوغلان بیر داها سویلامیشدیر، گؤرک، خانیم، نه سویلامیشدیر:
قارشی یاتان اوجا داغلار ایسته‌سه، ائل یایلار.
آشقین-داشقین سئللر-سولار ایسته‌سه، آخار-چاغلار.
قاراجیق آتلار ساغلام اولسا، قولون وئرر.
قایتاباندا قؽزیل دوه ساغلام اولسا، دوغار-تؤرر.
یایلاقداکی آغجا قویون ساغلام اولسا، قوزولایار.
ایگید بگلر ساغلام اولسا، اوغلو دوغولار.
سن ساغ اول، آنام ساغ اولسون،
الله سیزه مندن یاخشی اوغول وئرر.
آنام منه حالال ائتسین آغ سۆدونو،
ووروشما، سن، قاییت، آتا، قاییت گئری!
قازان خان بورادا سویلامیش، گؤرک، خانیم، نه سویلاییب دئمیشدیر:
اوغول، اوغول، آی اوغول!
قارشیداکی اوجا داغیمین زیروه‌سی اوغول!
گۆجلو بئلیمین قوّتی، جانیم اوغول!
قارانلیق گؤزلریمین ایشیغی اوغول!
دان سؤکولنده یئریمدن سنینچین دورموشام.
قونور آتی چاپاراق سنینچین یورموشام.
کیره-توزا سنه گؤره بولامیشام آغ دونومو.
قوربان وئریم قوی سنینچین من باشیمی، بو جانیمی.
سن گئده‌لی اوجا تاختیم گؤیده ایکن یئره ائندی.
ناغارالار، تبیللر ده گومبور-گومبور دؤیولمه‌دی.
عظمتلی دیوانیمدا بۆتون ایشلریم دایاندی.
تانیدیغیم بگزاده‌لر آغ چؽخاریب قارا گئیدی.
قازا بنزر قؽز-گلینیم آغ چؽخاردی، قارا گئیدی.
قاریمیش آنان قان-یاش تؤکدو.
آغساققال آتانین هوشو باشیندان گئتدی.
اوغول، بوردان قاییداراق ائوه گئتسم،
آغجا اۆزلو آنان گلیب «اوغول» دئسه،
دئییممی کی، قؽل اؤرکن ده آغ بوینونا تاخیلیدیر؟
دئییممی کی، آغ اللری آرخاسیندا باغلیدیر؟
دئییممی کی، نئجه سنی یۆیوردورلر آیاقلا؟
اوندا منیم بس ناموسوم هارا گئتسین، دئ، بالا؟
قؽل یاپینجی نئجه سۆرتموش بویونجوغونو، دئییممی؟
آغیر بوخوو نئجه دؤیوب توپوغونو، دئییممی؟
آرپا چؤرگی، آجی سوغان ناهاریدیر، دئییممی؟
قازان یئنه دئییر:
قارشیداکی اوجا داغلار.
قوروسا، اوتو بیتمز، ائل یایلاماز.
آخینتیلی گؤزل سولار
قوروسا، آشیب-داشماز.
دوه‌لر قاریسا، نسیل وئرمز.
قاراجیق آتلار قاریسا، قولون وئرمز.
ایگید ارلر قوجالسا، اوغلو اولماز.
آتان قوجا، آنان قاری
سندن یاخشی الله بیزه اوغول وئرمز.
وئرسه بئله، سنین یئرینی توتا بیلمز.
قارا بولود اولوب گؤی آسیماندا،
کافیرین اۆستونده قوی گورلاییم من.
آغ ایلدیریم اولوب قوی چاخیم من.
کافیری قامیش کیمی اود اولوب یاندیریم.
بیر نفرین یئرینه دوققوزونو سایدیریم.
ووروش، دؤیوش سسی‌یله قوی عالمی دولدوروم.
یارادان الله کؤمکیم اولسون!
قونور آتیندان یئره ائندی، آخیب گئدن تمیز سودا یویوندو. آغ
آلنینی یئره قویدو. ناماز قؽلدی، آغلادی. قادر الله‌دان گۆج ایسته‌دی.
محمّده صالاوات چکدی. دوه کیمی کۆکره‌دی. آسلان کیمی نره چکیب
هایقیردی. آتا کافیرلره یالقیز هۆجوم ائتدی، آت سۆروب قؽلینج ووردو. دؤندؤنه
یاخشیجا ووروشدو، کافیری مغلوب ائتمک ایسته‌دی، باجارمادی. بیر ساعات
عرضینده آتلا اۆچ دفعه هۆجوم ائتدی. بیردن گؤز قاپاغینا قؽلینج توخوندو.
قارا قانی شورولداییب، گؤزونه تؤکولدو. اؤزونو خلوت یئرلره سالدی.
گؤرک، ایندی یارادان نئیله‌ییر.
بویو اوزون بورلا خاتون اوغلونو آندیقجا قراری قالمادی. قؽرخ اینجه
بئللی قؽز-اوغلانلا قارا آیغیرینی چکدیریب میندی. بؤیوک قؽلینجینا قورشاندی.
«باشیمین تاجی قازان گلمه‌دی»، – دئیه ایزینه دۆشوب گئتدی. گلیب، گلیب
قازانا یاخینلاشدی. قازان اؤز آروادینی تانی‌یا بیلمه‌دی. دئییر:
قارا آیغیرین جیلووونو منه وئر، ایگید!
آیاق ساخلا، اۆزومه باخ بیر، ایگید!
آلتینداکی قارا آیغیری منه وئر، ایگید!
الینده‌کی سۆر نیزه‌نی
یانینداکی گؤی پولاد سیلاحی منه وئر، ایگید!
بو گۆنومده کؤمک اول منه!
قالا-اؤلکه وئریم سنه!
بورلا خاتون دئییر:
قارشیمی آلیب، ایگید، منی نه ساخلاییرسان؟
منیم کئچمیش گۆنومو نه یادیما سالیرسان؟
قالخیب یئریندن دوران قازان!
قاراگؤز آتین بئلینه یاتان قازان!
آپاراراق اوجا داغیمی یؽخان قازان!
کؤلگه‌سی تک ایری آغاجیمی کسن قازان!
بؽچاق آلیب قانادلاریمی قؽران قازان!
یالنیز اوغلوم اوروزا قؽیان قازان!
آت اۆستونده اوتورماییب، آیاق اۆسته چاپان قازان!
اۆزنگی‌یه یؽغیشمازدی دیزین سنین
خان قؽزینی، – آروادینی تانیماییر گؤزون سنین!
نه اولموشدور سنه بئله، اؤز هوشونو ایتیرمیسن؟
چال قؽلینجینی، یئتدیم، قازان!
بو زامان اوغوز ایگیدلری بیر-بیر یئتیشدی. گؤرک، خانیم، کیملر
یئتیشدی:
قارادره آغزیندا الله وئرن، قارا بوغا دری‌سیندن بئشیگی‌نین
اؤرتوگو اولان، آجیغی توتاندا قارا داشی کۆل ائیله‌ین، قارا بؽغینی انسه‌سینده
دۆگونله‌ین، قازانین قارداشی قاراگونه چاپار یئتدی: «چال قؽلینجینی،
قازان قارداش، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا گؤرک، خانیم، کیملر یئتیشدی:
دمیر قاپی دربندده‌کی دمیر قاپینی آلان، آلتمیش توتاملیق بؤیوک
نیزه‌سی‌نین اوجوندا ایگیدلری بؤیوردن، قازان کیمی پهلوانی بیر ساواشدا
اۆچ دفعه آتیندان یؽخان قؽیان سلجیک اوغلو دلی دونداز چاپاراق یئتدی:
«چال قؽلینجینی، آغام قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک کیملر یئتدی:
گئدیب باییندیر خانین دۆشمنینی ایجازه‌سیز باسان، آلتمیش مین کافیره
قان قوسدوران غفلت قوجا اوغلو شیر شمسددین چاپاراق یئتدی: «چال قؽلینجینی،
آغام قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتدی:
پاراسارین بایبورد حاصاریندان سؽچراییب آشان، آتی بؤیوک گلین اوتاغی‌نین
قارشی‌سینا گلن، قالین اوغوز سئویملی‌سی، قازان بگین دوستو –
سیلاحداشی بوز آیغیرلی بئیرک چاپاراق یئتیشدی: «چال قؽلینجینی، خانیم
قازان، چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتیشدی:
چایا باخسا، قؽلینج چالان، قاراقوش اردملی، قوراما قورشاقلی،
قولاغی قؽزیل کۆپه‌لی، قالین اوغوز بگلرینی بیر-بیر آتدان یؽخان قاضیلیق
قوجا اوغلو یئینک بگ چاپاراق یئتدی: «چال قؽلینجینی، آغام قازان،
چاتدیم!» – دئدی.
اونون آردینجا، گؤرک، کیملر یئتیشدی:
ایگیرمی دؤرد بویونو تعریف ائدیب اوخشایان دلی دونداز یئتدی. اونون
آردینجا مین نفرین باشچی‌سی دۆیر یئتدی. اونون آردینجا مینباشی بۆگدوز
امن یئتدی. اونون آردینجا دوققوز طایفانین باشچی‌سی آروز یئتدی. سایدیقجا
اوغوز بگلری تۆکنن دئییل.
قازانین بۆتون بگلری یئتدی، اطرافینا یؽغیلدیلار. تمیز سودا
یویوندولار. ایکی رۆکعت ناماز قؽلدیلار. آدی گؤزل محمّده صالاوات
گتیردیلر. جسارتله کافیرین اۆستونه آت سالدیلار، قؽلینج چالدیلار. او گۆن
جیگرلی، جسور ایگیدلر بللی اولدو. او گۆن نامردلر گیزلنمه‌یه یئر
آختاردی. بیر قیامت ساواش اولدو، مئیدان باشلا دولدو. بیر قیامت گۆنو
اولدو، بگ نؤکردن، نؤکر بگدن آیریلدی.
اوغوز بگلری ایله دلی دونداز ساغدان هۆجوم ائتدی. جسور ایگیدلرله
قارابوداق سولدان هۆجوم ائتدی. قازان اؤزو دۆشمن قوشونونون مرکزینه
هۆجوم ائتدی. تکور ایله شؤکلو ملیکه چاتدی. بؤیوردوب آتدان سالدی.
آل قانینی یئر اۆزرینه تؤکدو.
ساغ طرفده دونداز قارا تۆکه‌نه قارشی گلدی. قؽلینجلاییب یئره
سالدی. سول طرفده بوغاجیق ملیکه قارشی قارابوداق گلدی. نیزه‌سی‌یله
سانجیب یئره چالدی، بیر آندا باشین کسدی.
بویو اوزون بورلا خاتون کافیرین قارا بایراغینی قؽلینجلادی، یئره سالدی.
تکور باسیلدی، قالان دۆشمنلر قاچدی. دره‌لرده کافیرلره قؽرغین
دۆشدو. اون بئش مین کافیردن کیمی قؽریلدی، کیمی‌سی توتولدو.
قازان، اوغلونون یانینا گلدی. آتیندان دۆشوب، اللرینی آچدی. آتا ایله
اوغول قوجاقلاشیب گؤروشدولر. اوغوزلاردان اۆچ یۆز ایگید هلاک اولدو. قازان،
اؤز اوغلونو خیلاص ائدیب گئری دؤندو. هامی بیر-بیرینی تبریک ائتدی. اوغوز بگلری
سئویندیلر، بؤیوک غنیمت الده ائتدیلر.
قازان آغجا قالا سۆرمه‌لی‌یه گلیب، قؽرخ اوتاق تیکدیردی. یئددی گۆن،
یئددی گئجه یئمک-ایچمک اولدو. قازان قؽرخ ائولی قوللا قؽرخ خیدمتچی قؽزی
اوغلونون باشینا چئویریب آزاد ائیله‌دی. قهرمانلیق گؤسترنلره بؤیوک
اؤلکه وئردی، جۆبّه-چوخا وئردی.
دده‌م قورقود گلیب قوپوز چالدی، اوخودو: بو اوغوزنامه‌نی دۆزدو
قوشدو. بئله دئدی:
ایندی هانی او دئدیگیم بگ ارنلر؟
دۆنیا منیمدیر دئینلر!
اجل آلدی، یئر گیزله‌دی،
فانی دۆنیا کیمه قالدی؟
گلیملی-گئدیملی دۆنیا،
سون اوجو اؤلوملو دۆنیا!
خئییر-دوعا وئرک، خانیم:
یئرلی اوجا داغین یؽخیلماسین!
کؤلگه‌لی ایری آغاجین کسیلمه‌سین!
جوشغون آخان گؤزل سویون قوروماسین!
قانادلاری‌نین اوجو قؽریلماسین!
الله سنی نامرده مؤحتاج ائتمه‌سین!
چاپارکن آغ-بوز آتین بۆدره‌مه‌سین!
ووروشاندا ایتی پولاد قؽلینجین گؤدلمه‌سین!
الله وئرن اۆمیدین اۆزولمه‌سین!
آخیر گۆنده آری ایماندان آییرماسین!
آغ آلنیمیزی یئره قویوب بئش کلمه دوعا ائتدیک، قبول اولسون!
اولو تانری یؽغیشدیرسین، ساخلاسین گۆناهینیزی،
آدی گؤزل محمّده باغیشلاسین، خانیم، هئی!!!