منو
بایبؤره‌نین اوغلو بامسی بئیرک بویو
قام غان اوغلو باییندیر خان یئریندن دورموشدو. قارا یئرین
اۆستونده هۆندور آغ ائوینی تیکدیرمیشدی. اوجا آلاچیغی گؤی اۆزونه دیرنمیشدی.
مین یئرده ایپک خالچا دؤشنمیشدی. ایچ اوغوزون، داش اوغوزون بیلری باییندیر
خانین صؤحبتینه توپلاشمیشدی. بایبؤره و اونون آداملاری دا باییندیر
خانین مجلیسینه گلمیشدی. باییندیر خانین قارشی‌سیندا اوغلو قارابوداق
بی دایانیب دورموشدو. ساغ یانیندا قازانین اوغلو اوروز دورموشدو.
سول یانیندا قازلیق قوجا اوغلو یئینک بی دورموشدو. بایبؤره
بونلاری گؤردوکده آه چکدی. عقلی باشیندان چؽخدی. دسمالینی الینه آلیب،
هؤنکوره-هؤنکوره آغلادی.
بونو گؤرن قالین اوغوزون آرخاسی، باییندیر خانین کۆره‌کنی سالور
قازان قابا دیزی اۆستونه چؤکدو. بایبؤره بیین اۆزونه قؽیقاجی باخدی.
دئدی: «بایبؤره بی، نیه آغلاییب زاری‌ییرسان؟». بایبؤره بی دئییر:
«قازان خان، نئجه آغلاماییم، نئجه زاریماییم؟ اوغولدان دایاغیم یوخ،
قارداشدان ساییلماغیم! الله-تعالی منی قارغاییبدیر... بیلر، تاختیم-
تاجیم اۆچون آغلاییرام. بیر گۆن اولا، دۆشم اؤله‌م، یئریمده-یوردومدا
کیمسه قالمایاجاق».
قازان دئییر: «آرزون ائله بودورمو، بایبؤره بی؟». دئییر: «بلی،
بودور. منیم ده اوغلوم اولسون، باییندیر خانین خیدمتینده دوروب، قوللوق
ائله‌سین، من ده باخیب گۆونیم، سئوینیب-فرحلنیم...»
بئله دئدیکده قالین اوغوز بیلری گؤیه اۆز توتدولار. ال قالدیریب دوعا
ائله‌دیلر. «الله-تعالی سنه بیر اوغول وئرسین!» – دئدیلر.
او زامانلار بیلرین آلقیشی آلقیش، قارغیشی قارغیش ایدی. دوعالاری یئرینی
توتوردو. بایبیجان بی ده یئریندن دوردو، دئدی: «بیلر، منیمچین ده
بیر دوعا ائله‌یین. الله-تعالی منه ده بیر قؽز وئرسین» – دئدی. قالین اوغوز
بیلری ال قالدیردیلار، دوعا ائیله‌دیلر: «الله-تعالی سنه ده بیر قؽز وئرسین»
– دئدیلر.
بایبیجان بی دئییر: «بیلر، سیز شاهید اولون، الله-تعالی منه بیر
قؽز وئررسه، بایبؤره بیین اوغلونا گؤبککسمه آداخلی اولسون!».
بونون اۆستوندن بیر مۆدّت کئچدی. الله بایبؤره بیه بیر اوغول،
بایبیجان بیه بیر قؽز وئردی. قالین اوغوز بیلری بونو ائشیتدیلر، شاد
اولوب سئویندیلر.
بایبؤره بی تاجیرلرینی یانینا چاغیریب امر ائتدی: «آی تاجیرلر، الله
منه بیر اوغول وئردی. اوغلوما گؤره روم ائلینه گئدین، اوغلوم بؤیویونجه
یاخشی هدی‌یه‌لر گتیرین!» – دئدی. تاجیرلر گئجه-گۆندوز یول گئتدیلر.
ایستانبولا گلدیلر. دانیشیق آپاریب یاخشی هدی‌یه‌لر آلدیلار. بایبؤره‌نین
اوغلو اۆچون بیر دنیز قولونو، بوز آیغیر آلدیلار. دسته‌یی آغ توزلو بیر
مؤحکم یای آلدیلار، بیر ده آلتی پرلی گۆرز آلدیلار. قاییتماق اۆچون یول
حاضیرلیغی گؤردولر.
بایبؤره‌نین اوغلو بئش یاشینا گیردی. بیر مۆدّت سونرا چایا باخاندا
اؤز عکسینه شؽغی‌یان چال قاراقوش اردملی، بیر گؤزل، یاخشی ایگید اولدو.
او زامانلار بیر اوغلان باش کسمه‌سه، قان تؤکمه‌سه‌یدی، اونا آد
قویولمازدی. بایبؤره بیین ده اوغلو آتلاندی، اووا چؽخدی. اوو اوولارکن
آتاسی‌نین تؤوله‌سینه گلدی. اونو امیراخورباشی قارشیلادی، آتدان ائندیردی، قوناق
ائتدی. یئییب-ایچیب اوتوروردولار. بو یاندان دا تاجیرلر گلیب، بؤیوک
دربند سرحددینده دایانمیشدیلار. یاریماسینلار ائونیک قالاسی‌نین
کافیرلری، اونلاردان جاسوسلوق ائتدیلر. تاجیرلر یاتارکن غفلتاً بئش یۆز
کافیر هۆجوم ائدیب، ماللارینی چالدیلار چاپدیلار. تاجیرباشی توتولدو، تاجیرلردن
بیری قاچاراق اوغوز دیارینا گلدی. باخدی گؤردو کی، اوغوز یوردونون
اوجقاریندا بیر هۆندور آلاچیق قورولموش؛ بیر یاراشیقلی، گؤزل ایگید ده
ساغیندا و سولوندا قؽرخ ایگیدله اوتورموشدور. تاجیر فیکیرلشدی: «اوغوزون
یاخشی ایگیدلریندندیر، گئدیم کؤمک ایسته‌ییم». تاجیر دئییر: «ایگید، ایگید،
بی ایگید! سن منیم سسیمی آنلا، سؤزومو دینله! اون آلتی ایلدیر کی، اوغوزلارین
ایچیندن گئتمیشدیک. دانیشیق-راضیلیقلا کافیرین مالینی اوغوز بیلرینه
گتیریردیک. بؤیوک دربندین پاسنیک قالاسی یانیندا یاتمیشدیق. ائونیک
قالاسی‌نین بئش یۆز کافیری بیزه هۆجوم ائتدی. قارداشیم دوستاق اولدو.
مالیمیزی، آذوقه‌میزی چالیب-چاپیب گئتدیلر. دردلی باشیمی گؤتوروب،
یانینا گلدیم. باشینا دؤنوم، ایگید، منه کؤمک ائت!».
بو دفعه اوغلان ایچدی‌یی شرابی ایچمه‌دی. الینده‌کی قؽزیل قدحی یئره
چؽرپدی. دئدی: «نه دئدی‌ییمی یئتیرین، منیم گئییمیمی، شاهباز آتیمی
گتیرین! هئی! منی سئون ایگیدلر آتلانسینلار!». تاجیر ده قاباقلارینا
دۆشدو، بلدچی اولدو.
کافیرلر ده بیر یئره چکیلیب، پول بؤلوشدورمکده‌یدی. بو واخت ایگیدلر
مئیدانی‌نین آسلانی، پهلوانلارین قاپلانی بوز اوغلان اؤزونو یئتیردی. نه
بیر دئدی، نه ایکی، کافیرلری قؽلینجلادی. باش قالدیرانلاری اؤلدوردو، جزاسینا
چاتدیردی. تاجیرلرین مالینی خیلاص ائتدی.
تاجیرلر دئدیلر: «بی ایگید، سن مردلیک گؤستریب بیزی خیلاص ائتدین.
ایندی گل، بیندییین مالی گؤتور!». ایگیدین گؤزو بیر دنیز قولونو بوز
آیغیری توتدو، بیر ده آلتی پرلی گۆرزله دسته‌یی آغ توزلو یایی. بو اۆچ شئیی
بیندی. دئدی: «آی تاجیرلر، بو آیغیری، بو یایی و بیر ده بو گۆرزو منه
وئرین!». بئله دئدیکده تاجیرلر پرت اولدولار.
ایگید دئدی: «آی تاجیرلر، چوخمو ایسته‌دیم؟!» تاجیرلر دئدیلر: «نیه
چوخدور؟». اما بیزیم بییمیزین بیر اوغلو واردیر، بو اۆچ شئیی گرک اونا
هدی‌یه آپارایدیق!».
اوغلان دئییر: «اده، بیینیزین اوغلو کیمدیر؟». دئدیلر: «بایبؤره‌نین
اوغلو وار، آدینا بامسی دئییرلر». بایبؤره‌نین اوغلو اولدوغونو بیلمه‌دیلر.
ایگید بارماغینی دیشله‌ییب فیکیرلشدی: «بوردا میننتله آلماقدانسا،
اورادا آتامین یانیندا میننتسیز آلماق یاخشیدیر»، – دئدی. آتینی
قامچیلاییب، یولا دۆشدو. تاجیرلر آردینجا باخا-باخا قالدی. «واللاه،
یاخشی ایگیددیر، اینصافلی ایگیددیر!» – دئدیلر.
بوز اوغلان آتاسی‌نین ائوینه گلدی. آتاسی تاجیرلرین گلمه‌سیندن خبر
توتدو، سئویندی. چتیرلی چادیر، اوجا آلاچیق قوردوردو. یئره ایپک خالچالار
سالدیردی. کئچدی اوتوردو. اوغلونو ساغ یانیندا ایلشدیردی. اوغلان تاجیرلر
باره‌ده بیرجه سؤز سؤیله‌مه‌دی. کافیرلری قؽردیغینی دئمه‌دی.
گؤزله‌نیلمه‌دن تاجیرلر گلدیلر. باش ائندیریب، سلام وئردیلر.
گؤردولر کی، او باش کسن، قان تؤکن ایگید بایبؤره بیین ساغیندا اوتورور.
تاجیرلر یاناشیب ایگیدین الینی اؤپدولر.
بونلار بئله ائتدیکده بایبؤره بیین آجیغی توتدو. تاجیرلره دئدی:
«اده، ابله اوغلو ابله‌لر! آتا دورا-دورا اوغولونمو الینی اؤپرلر؟»
دئدیلر: «خان، بو ایگید سنین اوغلوندورمو؟». «بلی، منیم اوغلومدور!»
– دئدی. دئدیلر: «ایندیلیکده اوّلجه اونون الیندن اؤپدویوموزدن
اینجیمه، خان. اگر سنین اوغلون اولماسایدی،بیزیم مالیمیز گۆرجوستاندا
گئتمیشدی. هامیمیز دوستاق اولموشدوق».
بایبؤره بی دئییر: «اده، منیم اوغلوم باشمی کسیب، قانمی
تؤکوب؟». «بلی، باش کسدی، قان تؤکدو، آتدان آدام سالدی!» – دئدیلر. «آها،
بو اوغلان آد قویماق حدینه چاتیب‌می؟» – دئدی. «بلی، سولطانیم، اوندان
دا آرتیقدیر!» – دئدیلر.
بایبؤره بی قالین اوغوز بیلرینی چاغیردی، قوناق ائتدی. دده‌م
قورقود گلدی، اوغلانا آد قویدو. دئدی: «سؤزومو دینله، بایبؤره بی!
الله-تعالی سنه بیر اوغول وئرمیشدیر، الینده قالسین! آغیر بایراق گؤتورنده
مۆسلمانلارا آرخا اولسون! قارشی یاتان اوجا قارلی داغلاردان آشارسا،
الله سنین اوغلونا کئچید وئرسین! جوشغون سولاردان کئچرسه، کئچید وئرسین!
کافیر قوشونونا باش ووراندا الله-تعالی سنین اوغلونا فۆرصت وئرسین!
سن اوغلونو «بامسیم» – دئیه اوخشاییرسان؛ اونون آدی بوز آیغیرلی
بامسی بئیرک اولسون! آدینی من دئدیم، یاشینی الله وئرسین!».
قالین اوغوز بیلری ال گؤتوروب دوعا ائتدیلر. «بو آد بو ایگید اۆچون
اوغورلو اولسون!» – دئدیلر.
بیلر هامی اوو اۆچون آتلاندیلار. بئیرک بوز آیغیرینی چکدیریب میندی.
بؤیوک قوشون آلا داغا اووا چؽخدی. بیردن اوغوز یوردونون اۆزرینه بیر
سۆرو کئییک گلدی. بامسی بئیرک بیرینی قوووب گئتدی. قووا-قووا بیر یئره
گلدی چؽخدی. نه گؤرسه یاخشیدیر؟! گؤردو کی، گؤی چمنلیکده بیر قؽرمیزی
چادیر قورولموشدور. «گؤره‌سن، بو اوتاق کیمین اولا؟!» – دئیه فیکیرلشدی.
خبری یوخ ایدی کی، آلاجاغی آلا گؤزلو قؽزین اوتاغیدیر. بو اوتاغا ساری گئتمه‌یه
اوتاندی. سونرا دئدی: «نه اولورسا-اولسون، هر حالدا من اووومو توتمالی‌یام!».
گلیب چادیرین اؤنونه چاتدی، کئییکی قؽجیقلاندیردی. باخدی گؤردو
کی، بو اوتاق اونون گؤبککسمه نیشانلی‌سی-آداخلی‌سی اولان بانیچیچه‌یین
اوتاغی‌یمیش.
بانیچیچک اوتاقدان باخیردی. دئدی: «آی دایه‌لر، بو ابله اوغلو ابله
بیزه گۆجونومو گؤستریر؟ گئدین اوندان بیر پای دیله‌یین، گؤرون نه
دئییر؟» – قؽسیرجا یئنگه دئییلن بیر قادین واردی. ایرلی گئدیب پای ایسته‌دی.
«هئی، بی ایگید، بیزه ده بو کئییکدن پای وئر!» – دئدی. «آی دایه، من
اووچو دئییلم، هامینیزین بیی‌نین اوغلویام. اما سوروشماق عیب
اولماسین، بو اوتاق کیمیندیر؟» – دئدی. قؽسیرجا یئنگه دئییر: «ایگید بییم،
بو اوتاق بایبیجان بیین قؽزی بانیچیچه‌ییندیر».
خانیم، بونو ائشیدنده بئیره‌یین قانی قاینادی. ادبله یاواشیاواش
گئری دؤندو. قؽزلار کئییکی گؤتوردولر. گؤزللر شاهی بانیچیچه‌یین
اؤنونه گتیردیلر. بانیچیچک باخدی گؤردو کی، بو بیر سولطانا لاییق، کؤک
سؽغین-کئییکدیر. بانیچیچک دئییر: «آی قؽزلار، بو ایگید نئجه ایگیددیر؟».
قؽزلار: «واللاه، سولطانیم، بو ایگید اۆزو اؤرتوکلو یاخشی ایگیددیر. بی اوغلو
بی ایمیش»، – دئدیلر. بانیچیچک دئییر: «هئی، هئی، دایه‌لر، آتام همیشه
منه سنی اۆزو نیقابلی بئیره‌یه وئرمیشم، دئیردی. اولمایا، بو اولا.
چاغیرین بیر خبرلشیم»،-دئدی.
چاغیردیلار، بئیرک گلدی. بانیچیچک یاشماقلاندی، سوروشدو: «ایگید،
هاردان گلیرسن؟» بئیرک دئییر: «ایچ اوغوزدان». «ایچ اوغوزدا کیمین
نییسن؟». «بایبؤره بی اوغلو بامسی بئیرک دئدیکلری منم». قؽز
دئدی: «بس نه مقصدله گلمیسن، ایگید؟». بئیرک دئییر: «بایبیجان
بیین بیر قؽزی وار، اونو گؤرمه‌یه گلدیم!». قؽز دئدی: «او ائله قؽز دئییلدیر
کی، سنه گؤرونه! اما من بانیچیچه‌یین دایه‌سی‌یم. گل ایندی سنینله
اووا چؽخاق. اگر سنین آتین منیم آتیمی کئچسه، اونون آتینی دا کئچر.
هم ده اوخ آتاق. منی کئچسن، اونو دا کئچرسن؛ همچی‌نین سنینله گۆلشک.
منی باسسان، اونو دا باسمیش اولورسان».
بئیرک دئدی: «یاخشی، ایندی آتلانین!». ایکی‌سی ده آتلانیب مئیدانا
چؽخدیلار. آت سۆردولر. بئیره‌یین آتی قؽزین آتینی کئچدی. اوخ آتدیلار.
بئیره‌یین اوخو قؽزین اوخونو اؤتدو.
قؽز دئییر: «آی ایگید، هئچ کیمین آتی منیم آتیمی، کیمسه‌نین اوخو
منیم اوخومو کئچمه‌ییب. ایندی گل سنینله قورشاق توتاق!». بئیرک در-
حال آتدان ائندی. گۆلشمه‌یه باشلادیلار؛ ایکی پهلوان کیمی بیر-بیرینه سارماشدیلار.
گاه بئیرک قؽزی، گاه دا قؽز بئیره‌یی یئره وورماق ایسته‌ییر.
بئیرک سارسیلدی، فیکیرلشدی: «بو قؽزا باسیلسام، قالین اوغوز ایچینده باشیما
قاخینج، اۆزومه ریشخند اولاجاق». غئیرته گلدی. قارمالاییب قؽزین
سینباغینی اله کئچیردی. دؤشوندن توتدو. قؽز قورجاندی. بو دفعه بئیرک
قؽزین اینجه بئلیندن یاپیشدی، فؽرلادیب آرخاسی اۆسته یئره ووردو. قؽز دئدی:
«ایگید، بایبیجانین قؽزی بانیچیچک منم!». بئیرک اۆچ اؤپدو، بیر دیشله‌دی،
«دۆیون قانلی اولسون، خان قؽزی!» – دئیه بارماغیندان قؽزیل اۆزوو چؽخاردی،
قؽزین بارماغینا کئچیردی. «بو اۆزوک آرامیزدا نیشان اولسون، خان
قؽزی!» – دئدی.
قؽز دئییر: «بئله اولدوسا، ایندی ایرلی دورماق لازیمدیر، بی اوغلو!».
بئیرک ده همچی‌نین: «نه دئییرم، خانیم، باش اۆسته!» – دئدی.
بئیرک قؽزدان آیریلیب، ائولرینه گلدی. آغ ساققاللی آتاسی قارشی‌سینا
گلیب دئدی: «اوغول، بو گۆن اوغوز یوردوندا نه گؤردون، نه ائشیتدین؟». دئییر:
«نه گؤره‌جکدیم، اوغلو اولان ائولندیرمیش، قؽزی اولان کؤچورموشدور...»
آتاسی دئییر: «اوغول، یوخسا سنی ائولندیرمک لازیمدیر؟». «بلی، آغ ساققاللی
عزیز آتا، ائولندیرمک لازیمدیر»-دئدی. آتاسی دئدی: «اوغوزدا کیمین
قؽزینی آلیب وئریم؟». بئیرک: «آتا، منه بیر قؽز آلیب وئر کی، من یئریمدن
دورمادان او دورموش اولسون! من قاراجیق آتیما مینمه‌دن او مینمیش
اولسون! من دؤیوشه گئتمه‌میش او منه باش گتیرسین! آتا، منه بئله
بیر قؽز آلیب وئر»، – دئدی.
آتاسی بایبؤره خان دئییر: «اوغول، سن قؽز یوخ، اؤزونه بیر یولداشسیلاهداش
ایسته‌ییرسنمیش. اوغول، بلکه ایسته‌دییین قؽز بایبیجان بیین قؽزی
بانیچیچکدیر؟». بئیرک: «بلی، آغ ساققاللی عزیز آتا، منیم ایسته‌دی‌ییم
ائله اودور»، – دئدی.
آتاسی دئدی: «آی اوغول، بانیچیچه‌یین بیر دلی قارداشی واردیر، آدینا
دلی قارجار دئیرلر. قؽز ایسته‌یه‌نی اؤلدورور». بئیرک دئییر: «یاخشی، بس
نه ائدک؟». بایبؤره بی دئییر: «اوغول، قالین اوغوز بیلرینی ائویمیزه
دعوت ائدک، نئجه مصلحت گؤررلرسه، اونا اویغون دا ایش گؤرک». بۆتون
قالین اوغوز بیلرینی چاغیریب، ائولرینه یؽغدیلار. زنگین قوناقلیق وئردیلر.
قالین اوغوز بیلری دئدیلر: «بو قؽزی ایسته‌مه‌یه کیم گئده بیلر؟».
مصلحت گؤردولر کی، دده قورقود گئتسین. بو تکلیفه قارشی دده
قورقود دئییر: «دوستلار، مادام کی، منی گؤندریرسینیز، بیلیرسیز کی، دلی
قارجار باجی‌سینی ایسته‌یه‌نی اؤلدورور؛ باری باییندیر خانین تؤوله‌سیندن ایکی
شاهانه یۆیرک آت گتیرین. بیر کئچی باشلی کئچر آیغیری، بیر ده توغلو باشلی
دورو آیغیری. بیردن قاچ-قوو اولارسا، بیری‌سینی مینیم، او بیرینی
یئدکله‌ییم».
دده قورقودون سؤزو عاقیللارینا باتدی. گئتدیلر، باییندیر خانین
تؤوله‌سیندن او ایکی آتی گتیردیلر. دده قورقود بیرینی میندی، بیرینی
یئدکله‌دی. «دوستلار، سیزی الله‌ا تاپشیردیم!» – دئدی، گئتدی.
سولطانیم، بو واخت دلی قارجار دا اؤز اوجا ائوینی، هۆندور اوتاغینی قارا
یئر اۆستونده قوردورموشدو. یولداشلاری ایله نیشان قویوب آتیردی. دده‌م
قورقود دا او یاندان گلدی. باش ائندیریب تعظیم ائتدی. دیل-آغیز ائدیب،
حؤرمتله سلام وئردی. دلی قارجار آغزینی کؤپوکلندیردی. دده قورقودون
اۆزونه باخدی. دئدی: «الئیکسسلام! آی عملی آزمیش، یولوندان
دؤنموش، قادر الله آغ آلنینا قادا یازمیش! آیاقلیلارین بورایا گلدی‌یی،
آغیزلیلارین بوراداکی سودان ایچدی‌یی یوخ ایدی. سنه نه اولدو؟ عملینمی
آزدی؟ عقلینمی آزدی؟ اجلینمی گلدی؟ بو آرالاردا نئیله‌ییرسن؟». دده
قورقود دئییر:
قارشی یاتان اوجا داغینی آشماغا گلمیشم.
جوشوب داشان تمیز سویونو کئچمه‌یه گلمیشم.
گئن اتیینه، دار قولتوغونا قؽسیلماغا گلمیشم.
تانری‌نین امرییله، پئیغمبرین رأیی ایله
آیدان آری، گۆندن دورو باجین بانیچیچه‌یی
بامسی بئیره‌یه دیله‌مه‌یه گلمیشم!
دده قورقود بئله دئدیکده دلی قارجار دئییر: «ایه، نه دئدی‌ییمی
یئتیرین، قارا آیغیری یاراقلی گتیرین!». قارا آیغیری یاراقلی گتیردیلر.
دلی قارجار آتلاندی. دده قورقود اۆمیدینی اۆزوب گؤزله‌مه‌دی، قاچدی.
دلی قارجار آردینجا دۆشدو. توغلو باشلی دورو آیغیر یورولدو. دده
قورقود کئچی باشلی کئچره سؽچراییب میندی.
دده‌نی قووا-قووا دلی قارجار اون اوخ مسافه‌سینی کئچدی، آرخادان
دده قورقودا چاتدی. دده‌نین یادداشی جانلاندی، الله‌ا سؽغینیب، اسمیاعظم
اوخودو.
دلی قارجار قؽلینجینی الینه آلدی. قولونو یوخاری قالدیریب هۆجوم ائتدی.
دلی بی دده‌نی بیر آندا وورماق ایسته‌دی. دده قورقود دئدی: «وورسان،
الین قوروسون!».
الله‌ین امری ایله دلی قارجارین علی یوخاریدان آسیلی قالدی. دده
قورقود ویلایتین روحانی آغاسی اولدوغو اۆچون دیله‌یی قبول اولوندو. دلی
قارجار دئییر: «آماندیر، کؤمک ائت! تانری‌نین بیرلی‌یینه شۆبهه یوخدور!
سن منیم الیمی ساغالت؛ تانری‌نین امری ایله، پئیغمبرین رأیی ایله
باجیمی بئیره‌یه وئریم». دئدی‌یینی اۆچ دفعه تصدیق ائله‌دی. گۆناهینا تؤبه
ائتدی. دده قورقود دوعا ائیله‌دی. الله‌ین امری ایله دلی‌نین علی ساپ-ساغلام
اولدو. دؤندو، دئدی: «دده، باجیمین یولوندا من نه ایسته‌سم، وئررسن‌می؟».
دده دئییر: «وئرریک، دئ، گؤرک نه ایسته‌ییرسن؟». دلی قارجار
دئییر: «مین بوغرا گتیرین کی، مایا گؤرمه‌میش اولسون. مین ده آیغیر
گتیرین کی، ایلخی‌یا گیرمه‌میش اولسون. مین ده قویون اۆزو گؤرمه‌میش قوچ
گتیرین. مین ده قویروقسوز-قولاقسیز کؤپک گتیرین. مین ده بیره گتیرین
منه! اگر بو دئدی‌ییم شئیلری گتیررسینیزسه، باجیمی وئردیم. اما
گتیرمه‌سن، بو دفعه اؤلدورمه‌دیم، او واخت اؤلدوررم!».
دده دؤندو، بایبؤره بیین ائوینه گلدی. بایبؤره بی دئییر: «دده،
اوغلانمیسان، قؽزمیسان؟». دده «اوغلانام!» – دئدی. «بس دلی قارجارین
الیندن نئجه خیلاص اولدون؟»- دئدی. دده دئییر: «الله‌ین کۆمکی،
ارنلرین سعیی ایله قؽزی آلدیم».
بئیره‌یه، آناسینا و باجیلارینا مۆژده‌چی گلدی. سئویندیلر، شاد
اولدولار. بایبؤره بی دئییر: «دلی نه قدر مال ایسته‌دی؟». دده دئدی:
«یاریماسین دلی قارجاری، هئچ مۆمکون اولمایان مال ایسته‌دی!». بایبؤره
بی دئییر: «آخی، نه دیله‌دی؟». دده دئییر: «مین آیغیر ایسته‌ییبدیر کی، ایلخی‌یا
گیرمه‌میش اولسون. مین ده بوغرا ایسته‌دی کی، مایا گؤرمه‌میش اولسون. مین ده
قوچ دیله‌ییبدیر کی، قویون اۆزو گؤرمه‌میش اولسون. مین ده قویروقسوزقولاقسیز
کؤپک ایسته‌ییب. مین ده قاراجا-قاراجا بیره‌لر دیله‌دی. «بو شئیلری
گتیرسنیز، باجیمی وئررم. گتیرمه‌سن، گؤزومه گؤرونمه‌یه‌سن، یوخسا
سنی اؤلدوررم!» – دئدی». بایبؤره بی دئییر: «دده، من اۆچونو تاپارسام،
ایکی‌سینی سن تاپارسان‌می؟». دده قورقود «بلی، خانیم، تاپاجاغام»
– دئدی. بایبؤره بی: «ایندی، دده، کؤپکله بیره‌نی سن تاپ»،-دئدی. اؤزو ده
تؤوله-تؤوله آتلاری اۆچون گئتدی. مین آیغیر سئچدی. دوه‌لری‌نین آراسیندان مین
بوغرا-نر سئچدی. قویون سۆرولریندن مین قوچ سئچدی.
دده قورقود دا مین قویروقسوز-قولاقسیز کؤپکله مین ده بیره
تاپدی. بونلاری گؤتوروب دلی قارجارین یانینا گئتدی. دلی قارجار ائشیتدی،
قارشی‌سینا گلدی. «گؤروم، دئدی‌ییمی گتیردیلرمی؟» – دئدی. آیغیرلاری
گؤرنده بیندی. دوه‌لری ده گؤروب بیندی. قوچلاری بیندی.
کؤپکلری گؤرنده قاه-قاه گۆلدو، دئدی: «دده، بس منیم بیره‌لریم
هانی؟». دده قورقود: «هئی، اوغول قارجار، او ایتمیلچه‌یی کیمی آدامی دلی
ائله‌یر. او بیر آجیقلی جانلیدیر. اونا گؤره ده بیر یئرده یؽغیب ساخلامیشام.
گل گئدک، کؤکونو گتیر، آریغینی قوی قالسین»، – دئدی.
دده قورقود دلی قارجاری بیره اولان یئره گتیردی. دلی قارجاری
سویوندوروب عاقیلا سالدی. بیره‌لر دلی قارجارین بده‌نینه داراشدیلار.
دلی قارجار گؤردو بیره‌لرله باجارمیر، دئدی: «دده، کؤمک! الله
عشقینه، اینصاف ائله! قاپینی آچ، چؽخیم». دده قورقود: «اوغول، قارجار،
قارغاییب ائله‌مه‌یه‌سن، بو تاپشیردیغین شئیدیر، گؤتور! نه اولدو، بئله
اؤزونو ایتیردین؟ کؤکلرینی سئچ، آریغینی قوی!» – دئدی.
دلی قارجار دئییر: «وای، دده سولطان، الله بونلارین کؤکونو ده
گؤتورسون، آریغینی دا! بیر منی قاپیدان چؤله چؽخار، کؤمک ائله». دده
قاپینی آچدی. دلی قارجار چؽخدی. دده گؤردو کی، بیره‌لر دلی‌نین جانینا
کئچمیشدیر؛ باشی-بده‌نی بیره‌دن گؤرونمور. اۆز-گؤزو بللی دئییل. دلی
قارجار دده‌نین آیاغینا دۆشدو: «الله عشقینه، منی خیلاص ائت!» دئدی.
دده قورقود «گئت، اوغول، اؤزونو سویا وور!» – دئدی.
دلی قارجار قاچاراق گئتدی، سویا دۆشدو. بیره‌دیر ده، سودا آخدی گئتدی.
گلدی پالتارینی گئیدی، ائوینه گئتدی. بؤیوک توی حاضیرلیغینی گؤردو.
اوغوز زامانیندا ائولنن هر ایگید اوخ آتاردی. اوخو دۆشن یئرده ده
گلین اوتاغی قوراردی. بئیرک خان دا اوخونو آتدی، اوخو سانجیلان یئرده اوتاغینی
قوردوردو. آداخلی‌سیندان بیر بیلیک قؽرمیزی قافتان گلدی. بئیرک
گئیدی. بو ایش یولداشلارینا خوش گلمه‌دی. پرت اولدولار. بئیرک دئییر:
«نیه پرت اولدونوز؟» دئدیلر: «نئجه پرت اولمایاق؟ سن قؽرمیزی قافتان
گئییرسن، بیز ایسه آغ قافتان!». بئیرک: «بئله شئیدن اؤترو نیه حالینیزی
پوزورسونوز؟ بو گۆن من گئیمیشم، صاباح نایبیم گئی‌سین. قؽرخ
گۆندک سؽرا ایله گئیینک. اوندان سونرا بیر درویشه وئرک!» – دئدی. قؽرخ
ایگیدله یئییب-ایچیب اوتورموشدولار.
یاریماسین کافیرین جاسوسو، بونلاری گؤروب، گئتدی بایبورد حاصاری‌نین
بیینه خبر وئردی. دئییر: «نه اوتورورسان، سولطانیم، بایبیجان بی او
سنه وئره‌جه‌یی قؽزی بئیره‌یه وئردی. بو گئجه گلین گئده‌جکدیر».
او ملعون یئددی یۆز کافیرله آتلانیب یۆروشه چؽخدی. بئیرک آپ-آلاجا
گلین اوتاغیندا یئییب-ایچیب خبرسیز اوتورموشدو. گئجه یوخوسو واختی کافیرلر
هۆجوم ائتدی. نایب قؽلینجینی سییردی، الینه آلدی. «منیم باشیم
بئیره‌یین باشینا قوربان اولسون!» – دئدی. نایب یارالاندی، هلاک اولدو.
درینلیک گیزلدر، چوخلوق قورخودار.
آت ایشله‌یر، ار اؤیونر...
آتسیز کیشی‌نین اۆمیدی اولماز.
اوتوز دوققوز ایگیدله بئیرک دوستاق گئتدی. دان یئری قؽزاردی، گۆنش
دوغدو. بئیره‌یین آتاسی-آناسی باخیب گؤردو کی، گلین اوتاغی گؤرونمز اولموشدور.
آه-وای ائتدیلر، عاقیللاری باشلاریندان چؽخدی. گؤردولر کی، یورددا
بیر قوزغون، بیر تازی دولاشیر. اوتاق یئرله-یئکسان، نایب ایسه هلاک اولموشدور.
بئیره‌یین آتاسی بؤیوک چالماسینی گؤتوروب یئره چؽرپدی. دارتدی، یاخاسینی
یؽرتدی. «اوغول، اوغول!» – دئییب یۆیوردو، زاریلدادی. آغ بیرچکلی آناسی آغلادی،
گیلدیر-گیلدیر گؤز یاشینی تؤکدو، آغ اۆزونه آجی دؽرناق چالدی. آل یاناغینی
دارتدی، قارغی کیمی قارا ساچینی یولدو. آغلاییب-سؽزلاییب ائوینه گلدی.
بایبؤره بیین قؽزیل تاغلی هۆندور ائوینه شیون دۆشدو. قؽز-گلینی‌نین
قهقهه‌لی گۆلوشو کسیلدی. آغ اللره قؽزیل خؽنا یاخمادیلار. یئددی باجی
آغ چؽخاریب، قارا دونلارینی گئیدیلر. «وای، بی قارداشیمیز! مورادیناارزوسونا
چاتمایان یالقیز قارداش!» – دئییب هؤنکور-هؤنکور آغلاشدیلار.
بئیره‌یین نیشانلی‌سینا خبر چاتدی. بانیچیچک قارالار گئیدی، آغ
قافتانینی چؽخاردی. پاییز آلماسی کیمی آل یاناغینی دارتدی، یؽرتدی. «وای، آل
دوواغیمین ییه‌سی! وای، آلنیمین-باشیمین اۆمیدی! وای، شاه ایگیدیم، شاهزاده
ایگیدیم. دویونجا اۆزونه باخمادیغیم، ایگید خانیم! هارا گئتدین،
منی یالقیز قویوب ایگید خانیم؟! گؤز آچاراق گؤردویوم، کؤنول وئریب
سئودی‌ییم، بیر یاسدیقدا باش قویاجاغیم! یولوندا اؤلدویوم! قوربان اولدوغوم!
وای، قازان بیین دوستو! وای، قالین اوغوزون سئویملی‌سی بئیرک!»
– دئییب زار-زار آغلادی. بونو ائشیدن قؽیان سلجیک اوغلو دلی
دونداز آغ چؽخاردی، قارا گئیدی. بئیره‌یین یار-یولداشلاری آغ چؽخاریب قارا
گئیدیلر. قالین اوغوز بیلری بئیرک اۆچون بؤیوک یاس توتدولار.
اۆمیدلرینی اۆزدولر.
بو حادثیه‌دن اون آلتی ایل کئچدی. بئیره‌یین اؤلو-دیری‌سینی بیلمه‌دیلر. بیر
گۆن قؽزین قارداشی دلی قارجار باییندیر خانین دیوانینا گلدی. دیز چؤکوب
دئدی: «عاقیللی خانین عؤمرو اوزون اولسون! بئیرک دیری اولسایدی، اون آلتی
ایلدن بری گلردی. بئیره‌یین دیری اولدوغو خبرینی گتیرن بیر ایگید اولسا،
قؽزیلی تیکیشلی، ناخیشلی چوخا، قؽزیل-گۆموش وئررم. اؤلوم خبرینی گتیره‌نه
باجیمی وئررم».
بئله دئدیکده، مورادی گؤزونده قالسین، یالانچی اوغلو یالانجیغ دئدی:
«سولطانیم، من گئدیم، اؤلوسو-دیری‌سی خبرینی گتیریم!».
سن دئمه، بئیرک یالانچی اوغلونا بیر کؤینک باغیشلاییبمیش؛
گئیمه‌ییب ساخلاییرمیش. گئتدی، همین کؤینه‌یی قانا-مانا باتیردی، گتیریب
باییندیر خانین اؤنونه آتدی. باییندیر خان دئییر: «اده، بو نه کؤینکدیر؟»
یالینجیق: «بئیره‌یی دربندده اؤلدورموشلر، بو دا نیشانیدیر،
سولطانیم!» -دئدی.
بیلر کؤینه‌یی گؤرنده هؤنکور-هؤنکور آغلاشدیلار، زاریلدادیلار. باییندیر
خان دئییر: «ایه، نیه آغلاییرسینیز، بیز بونو تانیماریق. آداخلی‌سینا
آپارین، گؤرسون. او یاخشی بیلر. چۆنکی او تیکیبدیر، یئنه او تانی‌یار».
گئتدیلر، کؤینه‌یی بانیچیچه‌یه آپاردیلار. گؤردو، تانیدی. «اودور!»
دئدی. دارتدی، یاخاسینی یؽرتدی. ایتی دؽرناق ایله آغ اۆزونو آلدی-جؽردی. پاییز
آلماسی کیمی آل یاناغینی یؽرتدی. «وای، گؤز آچیب گؤردویوم، کؤنول وئریب
سئودی‌ییم! وای، آل دوواغیمین صاحیبی! وای، آلنیمین-باشیمین اۆمیدی،
بئیرک خان!» – دئیه آغلادی.
بئیره‌یین آتا-آناسینا خبر چاتدی. بایبؤره‌نین بؤیوک دۆشرگه‌سینه
شیون دۆشدو. آغ چؽخاردیلار، قارا گئیدیلر. قالین اوغوز بیلری
بئیرکدن بۆتون اۆمیدلرینی اۆزدولر.
یالانچی اوغلو کیچیک نیشانینی ائیله‌دی. بؤیوک توی گۆنو اۆچون واخت
قویدو. بئیره‌یین آتاسی دا تاجیرلری چاغیردی، یانینا گتیریب دئدی: «آی
تاجیرلر، گئدین ایقلیم-ایقلیم آرایین، بئیره‌یین خبرینی گتیریب دئیین،
گؤروم، دوغرودانمی اؤلموشدور؟».
تاجیرلر حاضیرلیق گؤردولر. گئجه-گۆندوز دئمه‌ییب یول گئتدیلر.
تصادوفن پاراسارین بایبورد حاصارینا گلیب چاتدیلار. کافیرلرین شادلیق
گۆنلری ایدی. هر بیری یئمکده-ایچمکده ایدی. بئیره‌یی ده گتیریب قوپوز
چالدیریردیلار. بئیرک اوجا چارداغدان باخدی، تاجیرلری گؤردو. بونلاری
گؤردوکده خبرلشدی. گؤرک، خانیم، نئجه خبرلشدی، نه دئدی:
هۆندور-آلچاق یئرلردن گلن کاروان!
بی آتامین، خانیم آنامین سووقاتی کاروان!
آیاغی اوزون شاه آتینا مینن ساروان!
سسیمی آنلا، سؤزومو دینله، ساروان.
قالین اوغوز دیاریندا اولاش اوغلو سالور قازانی
من سوروشسام، ساغمی، ساروان؟
قؽیان سلجیک اوغلو دلی دوندازی
من سوروشسام، ساغمی، ساروان؟
آغ ساققاللی آتامی، آغ بیرچکلی آنامی
من سوروشسام، ساغمی، ساروان؟
گؤز آچاراق گؤردویوم، کؤنوللوجه سئودی‌ییم
بایبیجان قؽزی بانیچیچک ائوده‌می، ساروان،
یوخسا گوردامی، ساروان؟
دئ منه،
دردلی باشیم قوربان اولسون، ساروان، سنه!
تاجیر دئدی:
ساغ-سالاماتسانمی، جانیم بامسی!
قؽیان سلجیک اوغلو دلی دوندازی سوروشورسان،
ساغدیر، بامسی!
قاراگونه اوغلو بوداغی سوروشورسان،
ساغدیر، بامسی!
او بیلر آغ چؽخاریب قارا گئیدی سنینچین، بامسی!
آغ ساققاللی آتانی، آغ بیرچکلی آنانی سوروشورسان،
ساغدیر، بامسی!
آغ چؽخاریب قارا گئیدیلر سنینچین، بامسی!
یئددی باجینی یئددی یول آیریجیندا
عقلار گؤردوم، بامسی!
پاییز آلماسیتک آل یاناقلارینی
یؽرتار گؤردوم، بامسی!
«گئدیب گلمه‌ین قارداش!» – دئیه
اینله‌ین گؤردوم، بامسی!
گؤز آچاراق گؤردویون، کؤنول وئریب سئودییین
بایبیجان قؽزی بانیچیچک
کیچیک نیشانینی ائیله‌دی،
بؤیوک تویو اۆچون واخت قویدو.
یالانچی اوغلو یالانجیغا گئدن گؤردوم،
خان بئیرک!
پاراسارین بایبورد حاصاریندان سؽچراییب آش،
آپ-آلاجا گلین اوتاغینا یئتیش، گل!
گلمزسنسه، اؤز سئوگیلین بانیچیچه‌یی
همیشه‌لیک ایتیررسن، یقین بیل!
بئیرک قالخدی، آغلایا-آغلایا قؽرخ ایگید یولداشی‌نین یانینا گلدی. ایری
چالماسینی گؤتوروب یئره چؽرپدی. دئدی: «هئی، منیم قؽرخ یولداشیم!
بیلیرسیزمی نلر اولوب؟ یالانچی اوغلو یالانجیق منیم اؤلوم خبریمی
آپارمیشدیر. آتامین قؽزیل تاغلی هۆندور ائوینه شیون دۆشوب. قازا بنزر
قؽزی-گلینی آغ چؽخاریب قارا گئیمیشدیر. گؤز آچاراق گؤردویوم، کؤنول وئریب
سئودی‌ییم بانیچیچک یالانچی اوغلو یالانجیغا گئتمه‌لی اولموشدور.
بونو ائشیتدیکده قؽرخ ایگید بؤیوک چالمالارینی گؤتوروب یئره ووردو،
هؽچقیرا-هؽچقیرا آغلاشدی، اینله‌دی.
دئییرلر کی، کافیر بیی‌نین بیر باکیره قؽزی واردی. هر گۆن بئیره‌یی
گؤرمه‌یه گلیردی. او گۆن یئنه گلدی. باخدی گؤردو بئیرک پرتدیر. قؽز
دئدی: «نیه پرتسن، خان ایگیدیم؟ همیشه گلنده سنی شن گؤروردوم.
گۆلردین، اویناردین. ایندی نه اولدو سنه؟». بئیرک دئدی: «نئجه پرت
اولماییم؟ اون آلتی ایلدیر کی، سنین آتانین دوستاغی‌یام. آتا-آنایا، قوهومقارداشا
حسرتم؛ بیر ده بیر قارا گؤزلو سئوگیلیم واردی؛ یالانچی اوغلو
یالانجیق دئییلن بیر کیشی وار، گئدیب یالاندان منیم اؤلدوومو دئمیش،
سئودی‌ییم قؽز دا اونا گئتمه‌لی اولموشدور».
قؽز بئیره‌یه عاشیق اولموشدو، اونا گؤره ده دئدی: «اگر سنی حاصاردان
اؤرکنله آشاغی ساللاسام، ساغ-سالامات آتا-آنانین یانینا گئتسن، منی
بوردا گلیب هالاللیقلا آلارسان‌می؟ بئیرک آند ایچدی: «اوغوز یوردونا سالامات
چاتسام، گلیب سنی هالاللیقلا آلماسام، قؽلینجیملا دوغرانیم! اوخوما
سانجیلیم! یئر کیمی چاتلاییم، تورپاق کیمی سوورولوم!». قؽز دا اؤرکن
گتیریب، بئیره‌یی حاصاردان آشاغی ساللاندیردی. بئیرک آشاغی باخدی. اؤزونو
یئر اۆزونده گؤردو. الله‌ا شۆکور ائتدی. یولا دۆشدو. گئدنده کافیرین
ایلخی‌سینا گلدی. «بیر آت تاپا بیلسم، توتوم مینیم!» – دئدی. باخدی گؤردو
اؤز دنیز قولونو بوز آیغیر بورادا اوتلاماقدادیر. بوز آیغیر دا بئیره‌یی
گؤروب دایاندی، شاهه قالخیب ایکی آیاغی‌نین اۆستونده دوردو، کیشنه‌دی. بئیرک
ده آتینی اؤیوب-تعریفله‌میش، گؤرک، خانیم، نئجه اؤیموش، نه دئمیشدیر:
آچیق-آچیق مئیدانلارا بنزر سنین آلنین.
ایکی گئجه چؽراغیدیر سنین گؤزلرین.
یومشاق ایپیه بنزه‌ییر سنین یالین.
قوشا قارداشا بنزر سنین قولاقلارین.
مردی مورادینا چاتدیرار سنین بئلین.
من سنه آت دئمرم، قارداش دئیرم،
قارداشیمدان آرتیق!
باشیما ایش گلنده یولداش دئیرم،
یولداشیمدان آرتیق!
آت باشینی یوخاری توتوب بیر قولاغینی قالدیردی، بئیره‌یین قاباغینا
گلدی. بئیرک آتین کؤکسونو قوجاقلادی. ایکی گؤزوندن اؤپدو. سؽچراییب
میندی. قالا حاصاری‌نین قاپی‌سینا گلدی. اوتوز دوققوز یولداشینی تاپشیردی،
گؤرک، خانیم، نئجه تاپشیردی:
ائی موردار دینلی کافیر!
منیم آغزیما سؤیوب دوردون، آنلامادیم،
قارا دونوز اتیندن خؤرک یئدیرتدین، دؤزه بیلمه‌دیم.
الله منه یول وئردی، گئده‌سی اولدوم، آی کافیر!
اوتوز دوققوز ایگیدیم امانت قالسین، آی کافیر!
بیرینی اسکیک گؤرسم، یئرینه اونونو اؤلدوررم.
اونونو اسکیک گؤرسم، یئرینه یۆزونو اؤلدوررم، آی کافیر!
اوتوز دوققوز ایگیدیم امانت اولسون، آی کافیر! –
بئله دئییب دایانمادی، آتینی چاپدی.
قؽرخ نفر کافیر آتلاندی، آردینجا دۆشدو؛ قووا-قووا گئتدیلر، چاتا
بیلمه‌ییب گئری دؤندولر.
بئیرک اوغوز دیارینا گلدی. گؤردو بیر اوزان گئدیر، دئدی: «آی اوزان،
هارا گئدیرسن؟». اوزان دئییر: «بی ایگید، تویا گئدیرم». بئیرک دئدی:
«کیمین تویودور؟». «یالانچی اوغلو یالانجیغین»، - دئدی. «ایه، کیمین
قؽزینی آلیر؟». اوزان دئییر: «خان بئیره‌یین آداخلی‌سینی آلیر». بئیرک دئییر:
«آی اوزان، قوپوزونو منه وئر، آتیمی سنه وئریم؛ ساخلا، گلیم، دیر-
اینی-قیمتینی گتیریم، آلیم». اوزان دئییر: «آوازیم قؽسالمادان، سسیم
بوغولمادان بیر آتدیر الیمه کئچیب، آپاریب ساخلاییم». اوزان قوپوزو
بئیره‌یه وئردی. بئیرک قوپوزو آلدی، آتاسی‌نین دۆشرگه‌سینه یاخینلاشدی.
باخدی گؤردو کی، بیر نئچه چوبان یول آیریجیندا اوتوروب آغلاییرلار، هم ده
دورمادان داش یؽغیرلار. بئیرک دئییر: «آی چوبانلار، بیر آدام یولدا داش
تاپسا، چؤله آتار. سیز نیه بو داشی یولا یؽغیرسینیز؟». چوبانلار دئییر: «ائه،
سنین آنجاق اؤزوندن خبرین وار، بیزیم حالیمیزدان خبرین یوخدور».
«حالینیزا نه اولوب کی؟». چوبانلار دئدی: «بییمیزین بیر اوغلو واردی، اون
آلتی ایلدیر کی، اؤلوسو-دیری‌سی خبرینی کیمسه بیلمیر. یالانچی اوغلو یالانجیق
دئییلن بیری‌سی اونون اؤلوم خبرینی گتیردی. آداخلی‌سینی اونا وئرمه‌لی
اولدولار: قؽز گلیب بورادان کئچه‌جک. داشلایاجاغیق اونو کی، یالانجیغا
گئتمه‌سین، تایینا-توشونا گئتسین». بئیرک دئییر: «ایه، اۆزونوز آغ اولسون!
آغانیزین چؤره‌یی سیزه هالال اولسون!». سونرا آتاسی‌نین ائوینه گلدی. ائولری‌نین
اؤنونده بیر بؤیوک آغاج واردی، دیبینده ده بیر یاخشی بولاق. بئیرک
باخدی گؤردو کی، کیچیک باجی‌سی بولاقدان سو گؤتورمه‌یه گلیر، «بئیرک،
قارداشیم!» – دئیه آغلاییب-اینله‌ییر. «توی-دۆیونون قارا اولدو»، – دئیه
آغلاییر.
آیریلیق بئیره‌یه یامان تأثیر ائله‌دی، دؤزمه‌دی، گؤز یاشی گیلدیر-گیلدیر
آخدی. بورادا چاغیریب سویلاییر، گؤرک، خانیم، نه سویلاییر؛ دئییر:
آی قؽز، «آغا» دئییب نه آغلاییب-اینلرسن،
یاندی باغریم، گؤینه‌دی ایچیم.
یوخسا آغان یوخا چؽخیب، اؤلوبدور؟
اۆریینه قاینار یاغلار تؤکوبدور؟
قارا باغرین دیدیلیبدیر،
«آغا» دئیه نه آغلاییب-اینلرسن؟
یاندی باغریم؛ گؤینه‌دی ایچیم...
قارشیداکی اوجا داغی سوروشارسام،
یایلاقلاری کیمیندیر؟
سویوق-سویوق سولارینی سوروشارسام،
بولاقلاری کیمیندیر؟
تؤوله-تؤوله آتلارینی سوروشارسام،
کیمین مینی‌ییدیر؟
قاتار-قاتار دوه‌سینی سوروشارسام،
کیمین یۆکلوودور؟
یایلاقلاردا آغ قویونو سوروشارسام،
شۆلنلی‌یی کیمیندیر؟
قارالی-گؤیلو چادیرلاری سوروشارسام،
کؤلگه‌لی‌یی کیمیندیر؟
اؤز دیلینده بیر خبر وئر، آی قؽز منه!
دردلی باشیم قوربان اولسون بو گۆن سنه!
قؽز دئییر:
چالما، اوزان، دانیشما، اوزان!
نیینه گرک قارا گئیمیش بیر قؽزین؟!
قارشی یاتان اوجا داغی سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌یین یایلاغی‌یدی،
آغام بئیرک گئدندن یایلاق بیلمرم.
سویوق-سویوق سولاری سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌یین ایچدی‌یی سوداندیر.
آغام بئیرک گئدندن او سولاردان ایچمرم.
تؤوله-تؤوله آتینی سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌یین میندی‌ییدیر.
آغام بئیرک گئدندن او آتلارا مینمرم.
قاتار-قاتار دوه‌لری سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌یین یۆکله‌دی‌ییدیر.
آغام گئدندن او دوه‌لری یۆکلمرم.
یایلاقداکی آغ قویونو سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌یین شۆله‌نیدیر.
آغام گئدندن شۆلنلرده شنلنمرم.
قارالی-گؤیلو چادیرلاری سوروشورسانسا،
آغام بئیره‌ییندیر...
آغام بئیرکسیز او چادیرلارا کؤچمرم.
قؽز یئنه دئییر:
آی اوزان! قارشیدا اوجا داغلاری
آشیب گلدیکده، کئچدیکده سن
بئیرک آدلی بیر ایگیدله راستلاشمادین‌می؟
داشقین-داشقین سولاری
آشیب گلدیکده، کئچدیکده سن
بئیرک آدلی بیر ایگیده راست گلدین‌می؟
بؤیوک، آدلی شه‌رلردن گلدیکده سن
بئیرک آدلی بیر ایگیدله راستلاشمادین‌می؟
آی اوزان، گؤردونسه، سؤیله منه!
دردلی باشیم قوربان اولسون، اوزان، سنه!
قؽز یئنه دئییر:
قارشیداکی اوجا داغیم یؽخیلیبدیر،
اوزان، سنین خبرین یوخ!
بیر کؤلگه‌لی اوجا آغاجیم کسیلیبدیر،
اوزان، سنین خبرین یوخ!
بو دۆنیادا بیر قارداشیم توتولوبدور،
اوزان، سنین خبرین یوخ!
چالما، اوزان، دانیشما، اوزان،
نیینه گرک قارا گئیمیش بیر قؽزین؟!
ایرلیده توی-دۆیون وار،
تویا گئدیب، اوخو-چال!
بئیرک کیچیک باجی‌سی‌نین یانیندان کئچدی. بؤیوک باجیلاری‌نین یانینا
گلدی. باخدی-گؤردو باجیلاری گؤی-قارا گئیینیب اوتورموشلار. بئیرک چاغیریب
سویلاییر، گؤرک، خانیم، نه سویلاییر؛ دئییر:
صبح تئزدن اؤز یئریندن دوران قؽزلار!
آغ اوتاقدان قارا اوتاغا گیرن قؽزلار!
آغ چؽخاریب، قارا پالتار گئین قؽزلار!
جیر رنگلی سرنیجده قاتیق وارمی؟
قارا ساج آلتیندا کؤمجینیز وارمی؟
تاباغینیزدا چؤره‌یینیز وارمی؟
اۆچ گۆندور یولدان گلمیشم،
دویورون منی.
اۆچ گۆن کئچمه‌سین، الله سئویندیرسین سیزی!
قؽزلار گئتدیلر، یئمک گتیردیلر. بئیره‌یین قارنینی دویدوردولار.
بئیرک دئدی: «قارداشینیزین باش-گؤزونه سدقه اولسون، کؤهنه بیر قافتانینیز
وارسا، وئرین گئییم، تویا گئدیم. تویدا الیمه قافتان کئچر، قافتانینیزی
قایتارارام».
گئتدیلر، بیر قافتانی وارمیش، گتیریب اونا وئردیلر. آلدی، گئیدی. بویو
بویونا، بئلی بئلینه، قولو قولونا یاراشدی. بؤیوک باجی‌سی اونو بئیره‌یه
بنزتدی. قارا، قؽییلمیش گؤزلری قان-یاش دولدو. سویلادی، گؤرک، خانیم،
نه سویلاییب دئدی:
قارا قؽیما گؤزلرین چؤکمه‌سه‌یدی،
«آغام بئیرک» دئیردیم، اوزان، سنه!
اۆزونو قارا ساچین اؤرتمه‌سه‌یدی،
«آغام بئیرک» دئیردیم، اوزان، سنه!
اتلی-جانلی بیلکلرین بوشالماسایدی،
«آغام بئیرک» دئیردیم، اوزان، سنه!
ایتی-ایتی یئریشیندن،
آسلان کیمی دوروشوندان،
قانریلاراق باخیشیندان
آغام بئیره‌یه بنزه‌دیرم، اوزان، سنی!
سئویندیردین، غملندیرمه، اوزان، منی!
قؽز بیر داها سویلامیش – دئمیشدیر:
بئله چالما-اوخوما، اوزان!
بئیرک گئدندن بری بیزه اوزان گلمه‌میش.
اینیمیزدن پالتاریمیزی آلمامیش.
باشیمیزدان چادیریمیزی ایسته‌مه‌میش،
بوینوزو بورما قوچوموزو آلمامیش.
بئیرک فیکیرلشدی: «گؤردونمو، قؽزلار بو قافتاندا منی تانیدیلار.
قالین اوغوز بیلری ده تانی‌یارلار. گؤرک اوغوز یوردوندا منیم دوستوم،
دۆشمنیم کیمدیر؟» – دئدی. قافتانی سؽییریب، قؽزلارین اۆستونه آتدی:
«نه سن قال، نه بئیرک قالسین! بیر کؤهنه قافتان وئردینیز، منیم باشبئینیمی
آپاردینیز»، – دئدی. بیر کؤهنه دوه چووالی تاپدی؛ دلدی، بوینونا
کئچیردی. اؤزونو دلیلی‌یه ووردو، توی یئرینه گلدی. گؤردو کی، بورادا
کۆره‌کن اوخ آتیر. قاراگونه اوغلو بوداق، قازان بیین اوغلو اوروز، بیلربه‌یی
یئینک، غفلت قوجا اوغلو شیر شمسددین، قؽزین قارداشی دلی
قارجارلا اوخ آتیردیلار.
بوداق اوخ آتاندا بئیرک «الین وار اولسون!» – دئدی. اوروز آتاندا
«الین وار اولسون!» – دئدی. یئینک ده آتاندا «الین وار اولسون!» – دئدی.
شیر شمسددین آتدی، «الین وار اولسون!» – دئدی. ائله کی، کۆره‌کن آتدی،
«الین قوروسون، بارماقلارین چۆروسون، هئی، دونوز اوغلو دونوز، بو بیلره
قوربان اول!» – دئدی.
یالانچی اوغلو یالانجیغین آجیغی توتدو، دئدی: «اده، ابله اوغلو ابله،
منه بئله سؤزلر دئمه‌یه سنین حاقین وارمی؟ گل، ابله اوغلو، منیم
یاییمی چک، یوخسا ایندی بوینونو وورارام!».
بئله دئدیکده، بئیرک یایی آلدی، چکدی. یای دسته‌ییندن ایکی پارا
اولدو. گؤتوروب قاباغینا آتدی. «قورو یئرده توراغایا آتماغا یاخشیدیر»،
– دئدی. یالانچی اوغلو یالانجیق یای سؽندیغی اۆچون برک غضبلندی. دئدی:
«ایه، بئیره‌یین یایی واردیر، گتیرین!». گئتدیلر، گتیردیلر. بئیرک یایی
گؤردوکده یولداشلارینی خاطیرلادی، آغلادی. دئدی:
نئچه-نئچه دؤیوشلره گیردی‌ییم،
هر یاراقلی توخارلینی۴۵ قوودوغوم،
دۆشمن یوردو قؽل کیشلی یاییم،
آیغیر جینسلی آیغیر وئریب آلدیغیم
دسته‌یی آغ توزلو، مؤحکم یاییم...
بوغا وئریب آلدیغیم بوغان کیریشیم،
دار یئرده قویوب-گلدیم سیرداشیمی، –
ایکی ساروان، اوتوز دوققوز یولداشیمی!
بوندان سونرا بئیرک دئدی: «بیلر، سیزین عشقینیزه بو یایی چکیب،
اوخو آتیرام». بو واخت کۆره‌کنین اۆزوونو نیشان آلیب آتیردیلار. بئیرک
اوخلا اۆزوو ووردو، پارالادی. اوغوز بیلری بونو گؤرنده ال چالدیلار،
گۆلوشدولر.
قازان بی باخیب تاماشا ائدیردی. آدام گؤندردی. بئیره‌یی چاغیردی.
دلی اوزان گلدی؛ باش ائندیریب تعظیم ائتدی، سلام وئردی. بئیرک دئییر:
صبح تئزدن سرت یئرده قورولموش هۆندور اوتاقلی،
آتلاسلاردان تیکیلمیش گؤی چارداقلی،
تؤوله-تؤوله چکیلن شاهانه آتلی،
چاغیراندا هایا یئتن یولو چاووشلو،
یاغ ایچینده یایخانان، بول نئعمتلی!
ایگیدلرین آرخاسی، یازیقلارین اۆمیدی!
باییندیر خانین کۆره‌کنی!
تۆکلو قوشون بالاسی، تۆرکوستانین دیره‌یی!
آمیت سویونون آسلانی، قاراجیغین قاپلانی!
قونور آتین ییه‌سی، اوروز خانین آتاسی!
آی قازان خان، سسیمی آنلا،سؤزومو دینله!
صبح ائرکن دورموشسان، آغ اورمانا گیرمیشسن.
آغ قوواغین بوداغیندان یؽرغالانیب کئچمیشسن.
دیرکلری باسدیراراق، اوخچون نیشان قویموشسان.
بی-گلینچین یاراشیقلی، آدلی اوتاق قورموشسان.
ساغ طرفده ایلشن حؤرمتلی بیلر،
سول طرفده ایلشن غئیرتلی بیلر،
ائشیکده‌کی یاورلر! دیبده اوتوران دوست بیلر،
دؤولتینیز گۆجلو اولسون، اوغورلار سیزه!
بونو سؤیله‌دیکده قازان بی دئدی: «آی دلی اوزان، مندن نه
ایسته‌ییرسن؟ آرزون چتیرلی چادیردیرمی؟ قول-قاراواشمی ایسته‌ییرسن؟ قؽزیلگوموشمو
ایسته‌ییرسن، وئریم؟».
بئیرک دئییر: «سولطانیم، منی قویسانا توی سۆفره‌سی‌نین یانینا
گئدیم. قارنیم آجدیر، دویدورسانا!». قازان دئدی: «دلی اوزان، بختین
گتیردی. بیلر، بو گۆنکو بیلی‌ییم بونون اولسون. قویون هارایا
گئدیرسه-گئتسین، نئیله‌ییرسه، ائیله‌سین».
بئیرک توی سۆفره‌سی‌نین اۆستونه گلدی. قارنینی دویوزدوردوقدان سونرا
قازانلاری ووردو-تؤکدو، چئویردی. قووورمانی کیمی‌نین ساغینا، کیمی‌نین
سولونا آتیردی. ساغدان گئدنی ساغدان، سولدان گئدنی سولدان توتور، حاقلی‌یا
توخونمور، حاقسیزی تحقیر ائدیب آلچالدیردی...
قازان بیه خبر چاتدی: «سولطانیم، بو دلی اوزان بۆتون یئمه‌یی
تؤکدو، – دئدیلر – ایندی ده قؽزلارین یانینا گئتمک ایسته‌ییر». قازان دئییر:
«ایه، قویونوز قؽزلارین یانینا دا گئتسین!». بئیرک قالخدی، قؽزلارین یانینا
گئتدی. زورناچیلاری قوودو، ناغاراچیلاری قوودو. کیمینی دؤیدو، کیمی‌نین
باشینی یاردی، قؽزلار اوتوران اوتاغا گلدی؛ قاپی‌نین آغزینی کسیب اوتوردو.
بونو گؤرن بویو اوزون بورلا خاتون غضبلنیب دئدی: