سئویلمیشلر

مین سؤزده ان چوخ باخیلمیش تورکجه شعرلر

منده سیغار ایکی جهان، من بو جهانه سیغمازام،
گؤوهری لامکان منم، کؤن و مکانه سیغمازام
عرشله فرش و کاف و نون، منده بولوندو جمله چون،
کس سؤزونووو ابصم اول، شرح و بیانه سیغمازام
کؤن و مکاندیر آیتیم، ذاتی دورور بدایتیم،
سن بو نیشانلا بیل منی، بیل کی، نیشانه سیغمازام
کیمسه گمان و ظن ایله اولمادی حق ایله بیلیش،
حقی بیلن بیلیر کی، من ظن و گمانه سیغمازام
صورته باخ و معنی نی صورت ایچینده تانی کیم،
جسم ایله جان منم ولی، جسم ایله جانه سیغمازام
هم صدفم، هم اینجییم، حشرو صراط اسینجییم،
بونجا قوماش و رخت ایله من بو دکانه سیغمازام
گنجی-نهان منم من اوش، عئینی-عیان منم، من اوش،
گؤوهری-کان منم من اوش، بحرو و کانه سیغمازام
گرچی محیطی-اعظمم، آدیم آدمدیر، آدمم،
دار ایله کون فکان منم، من بو مکانه سیغمازام
جان ایله هم جهان منم، دهر ایله هم زامان منم،
گؤر بو لطیفئیی کی من، دهرو زمانه سیغمازام
انجم ایله فلک منم، وحی ایله هم ملک منم،
چک دیلینی و ابصم اول من بو لیسانه سیغمازام
ذره منم، گونش منم، چار ایله پنج و شش منم،
صورتی گؤر بیان ایله، چونکی بیانه سیغمازام
ذات ایله هم صفاتیله، قدریله هم براتیله،
گل شکرم هم نباتیله، بسته دهانه سیغمازام
شهد منم، شکر منم، شمس منم، قمر منم
روح روان باغیشلارام روح و روانه سیغمازام
ناره یانان شجر منم، چرخه چیخان حجر منم،
گؤر بو اودون زبانه سین، من بو زبانه سیغمازام
گر چی بو گون نسیمی یم، هاشمی یم، قریشی یم
مندن اولودور آیتیم، آیته شانه سیغمازام.



بو شعرین سامی یوسف ایفاسینی ائندیرین
فلکین قانلی الیندن
بیر آتیلمیش یئره اندی
بیر فلاکت آنانین جان شیرسیندن سوتون امدی
بوللو نیسگیل شله سین چیگنینه آلدی
تای توشوندان دالی قالدی
ساری گول میثلی سارالدی
گونی تک باغری قارالدی
درد الیندن زارا گلدی
گونی گوندن قارا گلدی
خان چوپانسیز سئله تاپشیرسین اوزون،
یوردوموزا بیر سارا گلدی.
بیر وفاسیز یار الیندن،
یارا گلمز سانا گلدی
بیر یازیق قیز جان الیندن
جانا گلمز جانا گلدی
گئجه چکده الموت دامنه سیندن بورایا درمانا گلدی
بیر آدامسیز سوری آدلی
الی باغلی، دیلی باغلی.

سوری کیمدی؟
سوری بیر گولدی، جهنمده بیتیبدیر.
سوری بیر دامجدی، گؤزدن آخاراق اوزده ایتیبدیر.
سوری یول یولچوسودور ایری ده یوخ دوزده ایتیبدیر.
سوری بیر مرثیه دیر اوخشایاراق سوزده ایتیبدیر.
او کونول لرده کی ایتمیشدی ازلدن، اودو گؤزدن ده ایتیبدیر.
سوری بیر گؤزلری باغلی، اوزو داغلی، سؤزو داغلی
اولوب هاردان هارا باغلی.
 
بوشلاییب دوغما دیارین، اوموب البته یاریندان
ال اوزوب هر نه واریندان
قؤرخمایب شهریمیزین قیشدا آمانسیز بؤرانیندان نه قاریندان.
گزیر آواره تاپا یاندریجی دردینه چاره، تاپا بیلمیر
چؤخ سویر عشقی باشیندان آتا آمما آتا بیلمیر.
اووا باخ اووچی دالینجا قاچیر آمما چاتا بیلمیر
ایش دونوب، لیلی دوشوب چؤللره مجنون سوراغیندا
شیرین الده تئشه، داغ پارچالاییر، فرهاد اوتورموش اتاقیندا.
تشنه لب قو، نئجه گور جان وئری دریا قیراغیندا
گؤزده حسرت یئرینی خوشلاییب، ابهام دوداغیندا.
وارلیغین سؤن اثری آز قالیر ایتسین یاناغیندا
سانکی بیر کؤزودی بورونموش کوله وارلیق اوجاقیندا
کؤزه ریر پیلته کیمین یاغ تؤکه نییب دیر چراغیندا.
بوی آتیر رنج باغیندا، قؤجالیر گنچ چاغیندا

بیر آدامسیز، سوری آدلی
الی باغلی، دیلی باغلی.
سوری جان اومما، فلکدن، فلکین یوخدی وفاسی
نه قدر یوخدی وفاسی او قدر چوخدی جفاسی
کوهنه رقاصه کیمین هر کسه بیر جوردی اداسی
او آیاقدان دوشه نی ایستیر آیاقدان سالان اولسون.
او تالانمیشلاری ایستیر گونی گوندن تالان اولسون
او آتیلمیشلاری ایستیر هامیدان چوخ آتان اولسون.
او ساتیلمیشلاری ایستیر قول ائدر کن ساتان اولسون.
نیله مک قورقو بوجوردور، فلکین نظمی ازلدن
اولوب اضدادینه باغلی
قره سیز، آغلار اولانماز
دره سیز، داغلار اولانماز
اولوسوز، ساغلار اولانماز
گرک هر بیر گوزه له، بیر دانا چرکین ده یارانسین
بیری انسین یئره گؤیدن، بیری عرشه اوجالانسین
بیری چالسین ال-آیاق غم دنیزینده
بیری ساحیلده سئوینج ایله دایانسین
بیری ذیللت پالازین باشه چکیب یاتسادا
آنجاق بیری نین بختی اویانسین
بیری قویلانسادا نعمت لره یئرسیز
بیری ده قانه بویانسین

آی آدامسیز، سوری آدلی
ساچلاریندان دارا باغلی.
نیله مک ایش بئله گلمیش، چور گلنده گوله گلمیش
فلکین اگری کمانیندا اولان اوخ آتیلاندا دوزه دگمیش
دیلسیزین باغرینی دلمیش اگری قالمیش دوزی اگمیش.
اونو خوشلار بو فلک ائل ساراسین سئللر آپارسین.
بولبول حسرت چکه رک گول ثمرین یئللر آپارسین.
قیسی چوللرده قویوب لیلی نی محمل لر آپارسین
خسروی شیرین ایله نن ال اله وئرسین.
فرهادین قامتین اگسین.
باخاراق چرخ زامان نشئه یه گلسین، کئفه دولسون
سوری لار سولسادا سولسون
بیری باش یولسادا، یولسون
سیسقا بیر اولدوز اگر اولماسا اولدوزلار ایچینده،
بو سما ظلمته باتماز
داش آتان، کول باشی قویموش، داشینی اوزگه یه آتماز.
سن یئتیش سون هدفه، اوندا فلک، مقصده چاتماز
داها افسانه یاراتماز
سوری آی باشی بلالی،
زامانین قانلی غزالی.

سوری بیر قوشدو خزان آیری سالیبدیر یوواسیندان
ال اوزوبدور آتاسیندان
جوجه دیر حیف اولا سوت گورمه‌ییب اصلا آناسیندان
او زلیخا کیمی یوسیف ایین آلمیر لیباسیندان،
بونا قانع دی تنفس ائله ییر یار هاواسیندان،
درد وئرن درده سالیب آمما خبر یوخ داواسیندان،
آغلاییب سیتقایاراق بهره آپارمیر دوعاسیندان،
او بیر آیینه‌دی رسام چکیب اوستونه زنگار،
اوندا یوخ قدرت گفتار،
اوزو چیرکین دیلی بیمار،
گنج وقتینده دل آزار،
گوره سن کیمدی خطاکار،
گوره سن کیمدی خطاکار؟

منی جاندان اوساندیردی، جفادن یار اوسانمازمی؟
فلک‌لر یاندی آهیمدن، مرادیم شمعی یانمازمی؟
قامو بیمارینه جانان دوای درد ائدر احسان،
نه‌چون قیلماز منه درمان، منی بیمار سانمازمی؟
غمیم پنهان توتاردیم من، دئدیلر یاره قیل روشن،
دئسم، اول بیوفا بیلمن، اینانارمی، اینانمازمی؟
شب هجران یانار جانیم، تؤکر قان چشم گریانیم،
اویادار خلقی افغانیم، قارا بختیم اویانمازمی؟
گلِ رخسارینه قارشو گؤزومدن قانلی آخار سو،
حبیبیم، فصل گل دور بو، آخار سولار بولانمازمی؟
دئگیلدیم من سنه مایل، سن ائتدین عقلیمی زایل،
منه طعن ایله‌ین غافل سنی گؤرجک اوتانمازمی؟
فضولی رند و شیدادیر، همیشه خلقه رسوادیر،
سورون کیم، بو نه سئودادیر، بو سئودادن اوسانمازمی؟

یئنه بو شهرده اوز-اوزه گلدیک
نیئله یك آیریجا شهریمیز یوخ
بلكه ده بیز خوشبخت اولا بیلردیک
بلكه ده خوشبختیك خبریمیز یوخ
آرادان نه قدر ایل كئچیب گورن
تانیا بیلمه دیم، منی باغیشلا
من ائله بیلیردیم سن سیز اولرم
من سن سیز اولمه‌دیم منی باغیشلا
اولمه‌دیم دئییرم نه بیلیم آخی
بلكه ده من سنسیز اولموشم ائله
قبیرسیز كفن سیز اولموشم ائله
بلكه بیز اوندا آیریلماسایدیق
نه من ایندی كی ایدیم نه سن ایندی كی
آیریلدیق شیطانی گولدوردوك اوندا
بو ایلین بو آیین بو گونونده كی
ائله بو كوچه نین بو تینینده كی
منیده سنیده اولدوردوك اوندا
ساغیمیز سولوموز آداملا دولدو
قول قولا كیشیلر قادینلا كئچیر
اوزوندن خبرسیز عومرونده مین یول
اوزونو اولدورن آداملار كئچیر
كئچیر اوز قانینا باتان آداملار
بیر ده كی قان هانی؟
قان آخی یوخدو
هامی گوناهكاردی دونیادا آمما...
دونیادا هئچ كسین گوناهی یوخدو
بیزسیز یازیلمیشدی بو طالع بو بخت
ساپاندان آتیلان بیر جوت داش ایدیك
بلكه ده دونیادا اون اون بئش ایل یوخ
مین ایل بوندان قاباق آیریلمیشق بیز
حالال یولوموز دئییشیب نه سه
چاشمیشیق بیر اوزگه یولدان گئتمیشیک
بلكه مین ایل قاباق سهو دوشوب نه‌سه
مین ایللیك بیر سهوه قوربان گئتمیشیك
دئییشیب یئرینی بلكه قیش باهار
قاریشیب دونیانین شهری كندی
بلكه اوز بطنینده اوگئی آنالار
اوگئی بالالار گزدیریر ایندی
عومروم باشدان باشا یالان دی بلكه
طالعیم باشقایمیش دوغوردان ائله
او یولدان اوتن قیز آنامدی بلكه
بلكه ده اوغلومدو بو اوغلان ائله
بو یالان عومرومده گورن سن نه سن؟
بلكه هئچ سئوگیلیم دئییل سن منیم
آنامسان باجیمسان ننه م سن نه سن؟
بیرجه الاه بیلیر نه ییم سن منیم
بیزی كیم آلدادار بو آیریلیخدان
چاتماز دادیمیزا نه یول نه كورپو
اولو سن دیری سن هر نه سن دایان
دایان هئچ اولماسا الیندن اوپوم
دئییرسن اولویم اولونو اوپمه
الیمین ایچینده سویویور الین
دئییرسن سن الاه الیمی اوپمه
الیمدن دئییرسن قان اییی گلیر...

میلّت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
دۆشمنلره مؤحتاج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
قوی من توخ اولوم، اؤزگه‌لر ایله ندی کاریم،
دۆنیا و جاهان آج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!

سس سالما، یاتانلار آییلار، قوی هله یاتسین،
یاتمیشلاری راضی دئییلم کیمسه اویاتسین،
تک-تک آییلان وارسا دا، حق دادیما چاتسین،
من سالیم اولوم، ج‍ۆمله جاهان باتسا دا، باتسین؛
میلّت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
دۆشمنلره مؤحتاج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!

سالما یادیما صؤحبتی-تاریخی-جهانی،
ایّامی-سلفدن دئمه سؤز بیر ده، فیلانی،
حال ایسه گتیر مئیل ائله‌ییم دولمانی، نانی،
مۆستقبلی گؤرمک نه گرک، عؤمردو فانی؛
میلّت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
دۆشمنلره مؤحتاج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!

اؤولادی-وطن قوی هله آواره دولانسین،
چیرکابی-سفالتله الی، باشی بولانسین،
دول عؤورت ایسه سائیله اولسون، اودا یانسین،
آنجاق منیم آوازه‌یی-شانیم اوجالانسین؛
میلّت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
دۆشمنلره مؤحتاج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!

هر میلّت ائدیر صفحه‌یی-دۆنیاده ترقّی،
ائیلر هره بیر منزیلی-مأواده ترقّی،
یورغان-دؤشگیمده دۆشه گر یاده ترقّی،
بیز ده ائدریک عالمی-رؤیاده ترقّی؛
میلّت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!
دۆشمنلره مؤحتاج اولور اولسون، نه ایشیم وار؟!


ایلک دفعه «موللا نصرالدّین» ژورنالیندا (28 آپرئل، ۱۹۰۶، № 4) ایمضاسیز چاپ اولونموشدور.

یاواش-یاواش سئودیم سنی
هر گۆن بیرآز سئودیم سنی
ان چوخ بو قیش سئودیم سنی
قاردا، آیازدا سئودیم

گؤر بیر نه تئز ایسینیشدیک
هاوالار سویویاندا.
آداملار قالین گئیینیب‌،
آغاجلار سویوناندا.

قار آلتیندان باش قالدیران
چیچک تک سئودیم سنی.
ایستی‌سینه قؽزیندیغیم
اوجاق‌ تک سئودیم سنی.

هله بوجور سئومه‌میشدیم
عؤمروم بویو هئچ کیمی.
سنی سئودیم قار اۆستونده
یئم آختاران قوش کیمی.

قورخا-قورخا بو صۆبح چاغی
نه باخیرسان گؤیه سن؟
دئییرسن کی، گۆنش چیخیب،
قار اریییر دئیه‌سن...

بو شعرین خومار قدیم‌اوا ایفاسینی ائندیرین
بو یئرلری، بو گؤی­لری
یاغیش یویور، گون قورودور
بو دونیادا چوخ شئی­لری
یاغیش یویور، گون قورودور 

گؤزوموزون یاشینی­دا
باغریمیزین باشینی­دا
قبریمیزین داشینی­دا
یاغیش یویور، گون قورودور 

گلن نه­ دی، گئدن نه ­دی؟
بلک نه ­دی، کفن نه ­دی؟
بو دونیا اؤز کئفینده ­دی
یاغیش یویور، گون قورودور ...
 
اولدوزلارین توزونودا
لاپ گونشین اوزونوده
لاپ یاغیشینین اؤزونوده
یاغیش یویور، گون قورودور

نه قدر عشقیمیز، ای گول، بئله پنهان اولاجاق؟
آشکار ائیله‌مه‌یینجه اورگیم قان اولاجاق
نه قدر اوزونون حسرتین عاشیق چکسین
نه زامان وصلینه بس یئتمگه ایمکان اولاجاق؟
بس هاچان رحم ائده جک بولبول بیچاره یه گول
نه قدر بس او فقیرین ایشی افغان اولاجاق؟
عشقدن باشقا نه درد اولسا، یئنه چاره سی وار
آیریلیق دردینه، بیلمم، نئجه درمان اولاجاق
اؤز خوشوملا او قارا زولفه اسیر اولدوم اؤزوم
بیلمه دیم، خاطیریم عشقینده پریشان اولاجاق؟!
سن گؤتور مسجیدی، زاهید، بیزه میخانه نی وئر
کیم بو ایشده گؤرک آخیردا پشیمان اولاجاق؟!
هله، واحد، مئیه میل ائیلمه، قوی گَلسین او گول
یارسیز یئرده مئی ایچمک بیزه نقصان اولاجاق

دوُمانلی داغلارین باشیندا دوِردوم
دوُماندان اؤزومه بیر خیمه قوِردوم
کئچدی خیالمدان او گؤزل یوُردوم
دوُمانلار باشیمدا، دومان گؤروندو
گمیمیز سوخوما چاتان چاغیندا
حدّتلی دالغالار یاتان چاغیندا
گونشین اوفوقدا باتان چاغیندا
ساحیللر قارشیمدان عمّان گؤروندو
قارا دنیز کیمی عشقیمله جوشدوم
خولیالار ایچینده سانکی بیهوشدوم
وطن آرزوسیله نغمه‌لر قوشدوم
طوفانلار گؤزومه داستان گؤروندو
دونیالار جذب ائدن بو خوش منظره
شؤقوموآرتیردی گؤزل خزره
چارپدیقجا وطنیم، ائلیم نظره
طبیعت ده منه حئیران گؤروندو
دئییلر، بولبوله چمن یاخشیدیر
انسانا لاله زار وطن یاخشیدیر
واحد، سورما وطن نه دن یاخشیدیر
آدی گلجک کؤنلوم خندان گؤروندو

جانیمی یاندیردی شوقون ای نگاریم هارداسان
گوزلریم نوری ایکی عالمده یاریم هارداسان
باغریمی قان ایلدی آجی فراقون گل ایرش
ای لبون وصلی شراب خوشگواریم هارداسان
فرقتون دردی منی گور کی نه مجروح ایله‌دی
ای گوزی نرگس حبیب گولعذاریم هارداسان
صبری یغمالدی شوقون قراریم قالمادی
ای منیم آرام صبریم بی قراریم هارداسان
ایله‌دی عشقون منی قلخان ملک تیرینه
ای گوزی قاشی بیلیک لی شهریاریم هارداسان
تا اوزون شوقوندان ایراغ اولموشام پروانه تک
یانیرام لیل و نهار ای نور و ناریم هارداسان
قاتی موشتاق اولموشام زلف و غذارین بویونا
ای اوزی گلشن ساچی مشک تاتاریم هارداسان
سندن آیری کونلومه یوخدور وفالی یار دوست
ای جفاسیز حسن کامل یار غاریم هارداسان
هجرون اوخی دلدی بو شوقونده یانان باغریمی
صورت و معنیده ای چابک سواریم هارداسان
بادایلن گوندر ساچین بویین منه هر صبحدم
ای کی یاندیم گئچدی حددن انتظاریم هارداسان
یار اوچون هر گوشه ده مین دیو اولور دشمن منه
ای سواد اعظم و محکم حصاریم هارداسان
عاشیقین جنات عدنی چون جمالون وصلیدیر
ای شراب کوثریم گئتمز خماریم هارداسان
چون نسیمی دور بوگون ایام عشقین خسروی
ای شکر لب یار شیرین روزگاریم هارداسان

گئجه نی صوبح ائله‌ییبدر،
چیخیب ائودن،
آلاتوردان،
یازیق انسان،
چوخ هراسان،
گینه بو شهریمیزین بهلولی یارب،
باشینی تیکمیش اشاقه،
قوّّتین شالمیش ایاقه،
کورکی چیگنینده،
همان کورک کی گوندوزلری نین پالتاری،
آمما گئجه‌لر یورقانی اولموش،
سانکی شیرین جانی اولموش،
گئدیر آنجاق هایانا،
کیم نه بیلیر هئچ دیمگ اولماز،
اوکی هر کسله دانیشماز،
او اگر کوسسه باریشماز،
مال دونیایه ساریشماز،
اونا دنیاده یانان یوخ،
اوره گینده قالانان دردی قانان یوخ،
بیر نفر یاده سالان یوخ،
هاینیا بیرده قالان یوخ،
او بیر انساندی پوزولموش آدی انسانلار ایچیندن،
دیردی آمما اولوبدور،
همی آج دیر،
همی توخدور،
باخیشی زهرلی اوخدور،
همی واردیر،
همی یوخدور،
دئیی سن واردیر؟
هانی دفتر آماریده آدی؟
هانی قندیله نباتی؟
هانی یاغی؟
هانی یانماغه چراغی؟
هانی بس ایستی اوتاقی؟
هانی آروادی؟ اوشاقی؟
نییه بس کوردی اوجاقی! ؟
وار سانیر سان؟
دء گوروم ایستیه کوچ ائیلیه یه بیر گون بو جهاندان او جهانه؟
باشی نین اوستده اوگون آغلیا جاقسان؟
اونا یاس ساخلیا جاقسان؟
باجی وار باشینی یولسون؟
دوستی وار گوزلری دولسون؟
بالا وار گول کیمی سولسون؟
آتا واردیر اره‌ییب شام کیمی هجرینده سو اولسون؟
او بیر انساندی بئزیکمیش هامی انسانلار الیندن،
بیر نفر اینجی یه، حاشا نه الیندن نه دیلیندن،
گئری توشموش اوز ائلیندن،
آتالاردان،
بابالاردان،
بیز اوچون یاخجی نشاندیر،
اوزو بهلول زاماندیر،
سوزلریندنده عیاندیر،
ده لی دیر پالتاری جیرماز،
ده لی دیر باشه چیغیرماز،
ده لی دیر بیر کسی وورماز،
ده لی دیر آمما تاری لان توخونان رشته نی قیر ماز،
آمما گاهدان تارییا شیلتاق ائدر خیردا اوشاق تک،
پنیرین قارقا آپارسا،
یا اوشاقلار داشا باسسا،
اوزو بیگلر اله سالسا،
اوندا دیر ترسه باخار ماوی سمایه،
ترپه دیر دیل دوداقی آمما سسی آشکارا چیخماز.
نئجه کی بیر دونه آخشام چاغی من ناظر بیر صحنه سی اولدم،
آز قالیردی که بیزیم انقلابین شانلی آغاجی بارا دولسون،
گونش آچسین،
ایشیقین عالمه ساچسین،
آغ گویر چین قفسین سیندیراراق قول قاناد آچسین،
کی بیر افسر بئله بیر دردلی انسانی غضب سیلی سینه بیر گئجه مهمان ائله دی،
بلی دنیا بئله دی،
بئله بیر قورقوکی ایللر بویو حکم ائیلریدی بیزلره شاهلار نظامیندا،
زورلی زورسیز ایامیندا،
باج آلانلار اینامیندا،
حقه باطل دیوبن باطلی حق جلوه وئرنلر،
اوزو قورد آمما قویون پالتاری خلق ایچره گیه نلر،
قونشوسی آج یاتوبن اوزرلری بئش وعده ییه نلر،
سونراگوز داغی وئرنلر،
مرده نامرد دییه نلر،
بئله بیرقورقونو ائتمیشد یله ملته حاکم،
نه عدالت!
نه محاکم!
اونا بیر سیلی ووروب قهریله بیچاره ییخلیدی،
اوره گیم یاندی سیخیلدی،
دوردو یئردن آیاغا کورکونو اوز چیگنینه سالدی،
اونا بیر سوز دیوبن هامی نین آرامینی آلدی،
دردی درد اوستده قالاندی،
دای سکوت ائیله‌مه‌ییب نوطقه گلیب صبری تالاندی،
دئدی یئرگویده یالاندی؟
سیل گوزون باخ گیله دقتله گویه،
گورنه گورورسن؟
باخ گور الدوزلاری خلق ایئله ین آللاه نه سئویر؟
سن نه سئویرسن؟
نه چوره کدیرکی یئیرسن؟
بونو سن بیلمه لی سن هر الین اوستونده بیر ال وار،
هامی معلوله علل وار،
هرعمارت کی اونو ظلم الی تیکدی،
اونا آخرده خلل وار،
دوز یولوندان سن آزیبسان،
اوزووه گور قازیبسان،
نه قدر قدرتون اولسا،
گینه مندنده سازیق سان،
یازیق انسان،
اولدوزون سهل دی، باشوندا مرصع تاجون اولسا،
ملتی سویماقا مینلر باج آلان لیلاجون اولسا،
زور دئیب وورماقا سینسیتمگه من تک آجون اولسا،
قالانان نفریتیمز سینه ده فریاد اولاندا،
سسی دونیایه دولاندا،
دوشمانین دا من دیوانه کیمین رنگی سولاندا،
آییلارسان، نه آییلماق،
او آییلماق هئچه دگمز،
سوزو قیسساتمالیام،
اوستونو چیرپیب یولا توشدو،
آمما لاپدان دایانیب توتدی اوزون افسره ساری،
بیر گوزه ل شعریله آلدی هامی دان صبر و قراری،
سانکی بیر قارتالیدی چنگینه چالمیشدی شکاری،
دئدی:
“تقدیر و قضا قوت بازوئیله دونمز
بلی، بیر شمع  کی  حقدن یانا هئچ بادیله سونمز”

منده سوز دفترینی باغلیاراق، گئتمه لی اولدوم،
سیزه فاش ائتمه لی اولدوم،
که منیم شعریمین انگیزه سی، شیخ ممدیمیز،
بهلول ثانی،
او وداع ائتدی جهانی،
آختاریب تاپدی بقانی،
عومرونون سون چاغی چیگنینده اولان کورک جیریلدی،
اونو دلبسته ائدن وارلیقا تک رشته قیریلدی،
حق دانیشدی او دو بو شهرده دیوانه ساییلدی،
خیردا بیر داخما اونا، خانه و کاشانه ساییلدی،
اوزو انسان، ولی انسانلیغا بیگانه ساییلدی،
اغنیا پول گوجونه، دهریده، فرزانه ساییلدی،
باده ی حقدن ایچن، لایق مئیخانه ساییلدی،
زاهیدین صدق دیلی، ریبله همخانه ساییلدی،
شاعرین شعری خلاف ائتدیگی پیمانه ساییلدی،
فاسیقین فسقی نه دن همت مردانه ساییلدی؟
یوخ تعجب یئری عاصم کی طبیعت قوروشوندا،
گنج پنهانه مکان، گوشه ی ویرانه ساییلدی،

یا رب، بلای عشق ایله قیل آشنا منی!
بیر دم بلای عشقدن ائتمه جدا منی!
گئتدیکجه حسنون ایله زیاده نگاریمین،
گلدیکجه دردینه بتر ائت مبتلا منی!
من خاندان و ملازمت اعتبار و جاه،
قیل قابل سعادت فقر و فنا منی!
آز ائیله‌مه کل عنایتینی اهل درددن،
یعنی کی، چوخ بلا لره قیل مبتلا منی!
تمکینیمی بلای محبتده قیلما سُست،
تا دوست طعن ائدیب دئمه یه بیوفا منی!
اؤیله ضعیف ایله تنیمی فرقتینده کیم،
وصلینه ممکن اولا یئتیرمک صبا منی!
اولدوقجا من، گؤتورمه بلادن ارادتیم،
من ایسترم بلانی، چو ایستر بلا منی!
نخوت قیلیب نصیب فضولی کیمی منه،
یا رب، مقید ائیله‌مه مطلق مانا منی!

‫حیدربابا ایلدیریملار شاخاندا‬
سئللر سولار شاققیلدییوب آخاندا‬
‫قیزلار اونا صف باغلییوب باخاندا‬
‫سلام اولسون شؤکتوزه ائلوزه !‬
‫منیم دا بیر آدیم گلسین دیلوزه‬

‫حیدربابا، کهلیک لرون اوچاندا‬
‫کول دیبینن دوشان قالخوب قاچاندا‬
‫باخچالارون چیچکلنوب آچاندا‬
‫بیزدن ده بیر مۆمکون اولسا یاد ائله‬
‫آچیلمیان اۆرکلری شاد ائله

‫بایرام یئلی چارداخلاری ییخاندا‬
‫نوروز گۆلی، قارچیچکی چیخاندا‬
آغ بولوتلار کؤینکلرین سیخاندا‬
‫بیزدن ده بیر یاد ائلیین ساغ اولسون‬
‫دردلریمیز قوی دیکلسین، داغ اولسون

‫حیدربابا، گۆن دالووی داغلاسین !‬
‫اۆزون گۆلسون، بولاخلارون آغلاسین !‬
اوشاخلارون بیر دسته گۆل باغلاسین !‬
یئل گلنده، وئر گتیرسین بویانا‬
بلکه منیم یاتمیش بختیم اویانا‬

حیدربابا، سنۆن اۆزون آغ اولسون !‬
‫دؤرت بیر یانون بولاغ اولسون باغ اولسون !‬
‫بیزدن سورا سنۆن باشون ساغ اولسون !‬
دۆنیا قضو-قدر، اؤلوم-ایتیمدی‬
دۆنیا بویی اوغولسوزدی، یئتیمدی‬

‫حیدربابا، یولوم سنن کج اولدی‬
‫عؤمروم کئچدی، گلممه‌دیم، گئج اولدی‬
هئچ بیلمه‌دیم گؤزللرون نئج اولدی‬
‫بیلمزیدیم دؤنگه‌لر وار، دؤنوم وار‬
‫ایتگین لیک وار، آیریلیق وار، اؤلوم وار‬

‫حیدربابا، ایگیت اَمَک ایتیرمز‬
‫عؤمور کئچر، افسوس بَرَه بیتیرمز‬
‫نامرد اولان عؤمری باشا یئتیرمز‬
‫بیز ده، واللاه، اونوتماریق سیزلری‬
‫گؤرنمسک حلال ائدون بیزلری‬

‫حیدربابا، میراژدر سَسلننده‬
کَند ایچینه سسدن - کۆیدن دۆشنده‬
‫عاشیق رستم سازین دیللندیرنده‬
‫یادوندادی نه هؤلَسَک قاچاردیم‬
‫قوشلار تکین قاناد آچیب اوچاردیم‬

‫شنگیل آوا یوردی، عاشیق آلماسی‬
‫گاهدان گئدوب، اوردا قوناق قالماسی‬
‫داش آتماسی، آلما، هیوا سالماسی‬
‫قالیب شیرین یوخی کیمین یادیمدا‬
‫اثر قویوب روحومدا، هر زادیمدا‬

‫حیدربابا، قوری گؤلون قازلاری‬
‫گدیکلرین سازاخ چالان سازلاری‬
‫کَت کؤشنین پاییزلاری، یازلاری‬
‫بیر سینما پرده سی دیر گؤزومده‬
‫تک اوتوروب، سئیر ائدرم اؤزومده‬

‫حیدربابا، قره چمن جاداسی‬
‫چْووشلارین گَلَر سسی، صداسی‬
‫کربلیا گئدنلرین قاداسی‬
‫دۆشسون بو آج یولسوزلارین گؤزونه‬
‫تمدّونون اویدوخ یالان سؤزونه‬

‫حیدربابا، شیطان بیزی آزدیریب‬
‫محبتی اۆرکلردن قازدیریب‬
‫قره گۆنون سرنوشتین یازدیریب‬
‫سالیب خلقی بیر-بیرینن جانینا‬
‫باریشیغی بلشدیریب قانینا‬

گؤز یاشینا باخان اولسا، قان آخماز‬
‫انسان اولان خنجر بئلینه تاخماز‬
‫آمما حئییف کور توتدوغون بوراخماز‬
‫بهشتیمیز جهنّم اولماقدادیر !‬
‫ذی حجّه میز محرّم اولماقدادیر !‬

‫خزان یئلی یارپاخلاری تؤکنده‬
‫بولوت داغدان یئنیب، کنده چؤکنده‬
‫شیخ الاسلام گؤزل سسین چکنده‬
‫نیسگیللی سؤز اۆرکلره دَیَردی‬
‫آغاشلار دا آللاها باش اَیَردی‬

‫داشلی بولاخ داش-قومونان دولماسین !‬
‫باخچالاری سارالماسین، سولماسین !‬
‫اوردان کئچن آتلی سوسوز اولماسین !‬
‫دینه : بولاخ، خیرون اولسون آخارسان‬
‫افقلره خُمار-خُمار باخارسان‬

‫حیدر بابا، داغین، داشین، سره سی‬
‫کهلیک اوخور، دالیسیندا فره سی‬
‫قوزولارین آغی، بوزی، قره سی‬
‫بیر گئدیدیم داغ-دره‌لر اوزونی‬
‫اوخویئدیم : "چوبان، قیتر قوزونی"

‫حیدر بابا، سولی یئرین دۆزونده‬
‫بولاخ قئنیر چای چمنین گؤزونده‬
‫بولاغ اوتی اۆزَر سویون اۆزونده‬
‫گؤزل قوشلار اوردان گلیب، گئچللر‬
‫خلوتلیوب، بولاخدان سو ایچللر‬

‫بیچین اۆستی، سونبول بیچن اوراخلار‬
‫ایله بیل کی، زۆلفی دارار داراخلار‬
‫شکارچیلار بیلدیرچینی سوراخلار‬
‫بیچین چیلر آیرانلارین ایچللر‬
‫بیر هوشلانیب، سوننان دوروب، بیچللر‬

‫حیدربابا، کندین گۆنی باتاندا‬
‫اوشاقلارون شامین یئییوب، یاتاندا‬
‫آی بولوتدان چیخوب، قاش-گؤز آتاندا‬
‫بیزدن ده بیر سن اونلارا قصّه دئه‬
‫قصّه‌میزده چوخلی غم و غوصّه دئه‬

‫قاری ننه گئجه ناغیل دییَنده‬
‫کۆلک قالخیب، قاپ-باجانی دؤیَنده‬
‫قورد گئچینین شنگۆلوسون یینده‬
‫من قاییدیب، بیرده اوشاق اولئیدیم‬
‫بیر گۆل آچیب، اوندان سورا سولئیدیم‬

‫عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم‬
‫سوننان دوروب، اۆس دونومی گییه ردیم‬
‫باخچالاردا تیرینگَنی دییه ردیم‬
‫آی اؤزومی او ازدیرن گۆنلریم !‬
‫آغاج مینیپ، آت گزدیرن گۆنلریم !‬

‫هَچی خالا چایدا پالتار یوواردی‬
‫مَمَد صادق داملارینی سوواردی‬
‫هئچ بیلمزدیک داغدی، داشدی، دوواردی‬
‫هریان گلدی شیلاغ آتیب، آشاردیق‬
‫آللاه، نه خوش غمسیز-غمسیز یاشاردیق‬

‫شیخ الاسلام مُناجاتی دییه ردی‬
‫مَشَدرحیم لبّاده نی گییه ردی‬
‫مشْدآجلی بوز باشلاری ییه ردی‬
‫بیز خوشودوق خیرات اولسون، توی‬ ‫اولسون‬
‫فرق ائلَمَز، هر نولاجاق، قوی اولسون‬

‫ملک نیاز ورندیلین سالاردی‬
‫آتین چاپوپ قئیقاجیدان چالاردی‬
‫قیرقی تکین گدیک باشین آلاردی‬
‫دولائیا قیزلار آچیپ پنجره‬
‫پنجره لرده نه گؤزل منظره !‬

‫حیدربابا، کندین تویون توتاندا‬
‫قیز-گلینلر، حنا-پیلته ساتاندا‬
‫بیگ گلینه دامنان آلما آتاندا‬
‫منیم ده او قیزلاروندا گؤزوم وار‬
‫عاشیقلارین سازلاریندا سؤزوم وار‬

‫حیدربابا، بولاخلارین یارپیزی‬
‫بوستانلارین گۆل‌بَسَری، قارپیزی‬
‫چرچیلرین آغ ناباتی، ساققیزی‬
‫ایندی ده وار داماغیمدا، داد وئرر‬
‫ایتگین گئدن گۆنلریمدن یاد وئرر‬

‫بایرامیدی، گئجه قوشی اوخوردی‬
‫آداخلی قیز، بیگ جورابی توخوردی‬
‫هرکس شالین بیر باجادان سوخوردی‬
‫آی نه گؤزل قایدادی شال ساللاماق !‬
‫بیگ شالینا بایراملیغین باغلاماق !‬

‫شال ایسته‌دیم منده ائوده آغلادیم‬
‫بیر شال آلیب، تئز بئلیمه باغلادیم‬
‫غلام گیله قاشدیم، شالی ساللادیم‬
‫فاطمه خالا منه جوراب باغلادی‬
‫خان ننه می یادا سالیب، آغلادی‬

‫حیدربابا، میرزَممدین باخچاسی‬
‫باخچالارین تورشا-شیرین آلچاسی‬
‫گلینلرین دۆزمه لری، طاخچاسی‬
‫هی دۆزولر گؤزلریمین رفینده‬
‫خیمه وورار خاطره‌لر صفینده‬

‫بایرام اولوب، قیزیل پالچیق اَزَللر‬
‫ناققیش ووروب، اوتاقلاری بَزَللر‬
‫طاخچالارا دۆزمه‌لری دۆزللر‬
‫قیز-گلینین فندقچاسی، حناسی‬
‫هَوَسله نر آناسی، قایناناسی‬

‫باکی چی نین سؤزی، سووی، کاغیذی‬
‫اینکلرین بولاماسی، آغوزی‬
‫چرشنبه نین گیردکانی، مویزی‬
‫قیزلار دییر :» آتیل ماتیل چرشنبه‬
‫آینا تکین بختیم آچیل چرشنبه «‬

‫یومورتانی گؤیچک، گوللی بویاردیق‬
‫چاققیشدیریب، سینانلارین سویاردیق‬
‫اویناماقدان بیرجه مگر دویاردیق ؟‬
‫علی منه یاشیل آشیق وئرردی‬
‫ارضا منه نوروزگۆلی درردی‬

‫نوروز علی خرمنده وَل سۆرردی‬
‫گاهدان یئنوب، کۆلشلری کؤرردی‬
‫داغدان دا بیر چوبان ایتی هۆرردی‬
‫اوندا، گؤردون، اولاخ ایاخ ساخلادی‬
‫داغا باخیب، قولاخلارین شاخلادی‬

‫آخشام باشی ناخیرینان گلنده‬
‫قودوخلاری چکیب، ووراردیق بنده‬
‫ناخیر گئچیب، گئدیب، یئتنده کنده‬
‫حیوانلاری چیلپاق مینیب، قوواردیق‬
‫سؤز چیخسایدی، سینه گریب، سوواردیق‬

‫یاز گئجه سی چایدا سولار شاریلدار‬
‫داش-قَیه‌لر سئلده آشیب خاریلدار‬
‫قارانلیقدا قوردون گؤزی پاریلدار‬
‫ایت‌لر، گؤردون، قوردی سئچیب، اولاشدی‬
‫قورددا، گؤردون، قالخیب، گدیکدن آشدی‬

‫قیش گئجه سی طؤله‌لرین اوتاغی‬
‫کتلیلرین اوتوراغی، یاتاغی‬
‫بوخاریدا یانار اوتون یاناغی‬
‫شبچره سی، گیردکانی، ایده سی‬
‫کنده باسار گۆلوب - دانیشماق سسی‬

‫شجاع خال اوغلونون باکی سوقتی‬
‫دامدا قوران سماواری، صحبتی‬
‫یادیمدادی شسلی قدی، قامتی‬
‫جؤنممه گین تویی دؤندی، یاس اولدی‬
‫ننه قیزین بخت آیناسی کاس اولدی‬

‫حیدربابا، ننه قیزین گؤزلری‬
‫رخشنده نین شیرین-شیرین سؤزلری‬
‫ترکی دئدیم اوخوسونلار اؤزلری‬
‫بیلسینلر کی، آدام گئدر، آد قالار‬
‫یاخشی-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار‬

‫یاز قاباغی گۆن گۆنئیی دؤیَنده‬
‫کند اوشاغی قار گۆلله سین سؤیَنده‬
‫کۆرکچی لر داغدا کۆرک زۆیَنده‬
‫منیم روحوم، ایله بیلون اوردادور‬
‫کهلیک کیمین باتیب، قالیب، قاردادور‬

‫قاری ننه اوزاداندا ایشینی‬
‫گۆن بولوتدا اَییرردی تشینی‬
‫قورد قوجالیب، چکدیرنده دیشینی‬
‫سوری قالخیب، دولائیدان آشاردی‬
‫بایدالارین سۆتی آشیب، داشاردی‬

‫خجّه سلطان عمّه دیشین قیساردی‬
‫ملا باقر عم اوغلی تئز میساردی‬
‫تندیر یانیب، تۆسسی ائوی باساردی‬
‫چایدانیمیز ارسین اۆسته قایناردی‬
‫قوورقامیز ساج ایچینده اویناردی‬

‫بوستان پوزوب، گتیرردیک آشاغی‬
‫دولدوریردیق ائوده تاختا-طاباغی‬
‫تندیرلرده پیشیرردیک قاباغی‬
‫اؤزون یئییوب، توخوملارین چیتداردیق‬
‫چوخ یئمکدن، لاپ آز قالا چاتداردیق‬

‫ورزغان نان آرموت ساتان گلنده‬
‫اوشاقلارین سسی دۆشردی کنده‬
‫بیزده بویاننان ائشیدیب، بیلنده‬
‫شیللاق آتیب، بیر قیشقریق سالاردیق‬
‫بوغدا وئریب، آرموتلاردان آلاردیق‬

‫میرزاتاغی نان گئجه گئتدیک چایا‬
‫من باخیرام سئلده بوغولموش آیا‬
‫بیردن ایشیق دۆشدی اوتای باخچایا‬
‫ای وای دئدیک قورددی، قئیتدیک قاشدیق
‫هئچ بیلمه دیک نه وقت کۆللوکدن آشدیق‬

‫حیدربابا، آغاجلارون اوجالدی‬
‫آمما حئییف، جوانلارون قوجالدی‬
‫توخلیلارون آریخلییب، آجالدی‬
‫کؤلگه دؤندی، گۆن باتدی، قاش قَرَلدی‬
‫قوردون گؤزی قارانلیقدا بَرَلدی‬

ائشیتمیشم یانیر آللاه چیراغی‬
دایر اولوب مسجدیزون بولاغی‬
‫راحت اولوب کندین ائوی، اوشاغی‬
‫منصورخانین الی-قولی وار اولسون‬
‫هاردا قالسا، آللاه اونا یار اولسون‬

‫حیدربابا، ملا ابراهیم وار، یا یوخ ؟‬
‫مکتب آچار، اوخور اوشاقلار، یا یوخ ؟‬
‫خرمن اۆستی مکتبی باغلار، یا یوخ ؟‬
‫مندن آخوندا یتیررسن سلام‬
‫ادبلی بیر سلامِ مالاکلام‬

‫خجّه سلطان عمّه گئدیب تبریزه‬
‫آمما، نه تبریز، کی گلممیر بیزه‬
‫بالام، دورون قویاخ گئداخ ائممیزه‬
‫آقا اؤلدی، توفاقیمیز داغیلدی‬
‫قویون اولان، یاد گئدوبَن ساغیلدی‬

‫حیدربابا، دۆنیا یالان دۆنیادی‬
‫سلیماننان، نوحدان قالان دۆنیادی‬
‫اوغول دوغان، درده سالان دۆنیادی‬
‫هر کیمسَیه هر نه وئریب، آلیبدی‬
‫افلاطوننان بیر قوری آد قالیبدی‬

‫حیدربابا، یار و یولداش دؤندولر‬
‫بیر-بیر منی چؤلده قویوب، چؤندولر‬
‫چشمه لریم، چیراخلاریم، سؤندولر‬
‫یامان یئرده گؤن دؤندی، آخشام اولدی‬
‫دۆنیا منه خرابهٔ شام اولدی‬

‫عم اوغلینان گئدن گئجه قیپچاغا‬
‫آی کی چیخدی، آتلار گلدی اویناغا‬
‫دیرماشیردیق، داغلان آشیردیق داغا‬
‫مش ممی خان گؤی آتینی اویناتدی‬
‫تفنگینی آشیردی، شاققیلداتدی‬

‫حیدربابا، قره کولون دره سی‬
‫خشگنابین یولی، بندی، بره سی‬
‫اوردا دۆشَر چیل کهلیگین فره سی‬
‫اوردان گئچر یوردوموزون اؤزونه‬
‫بیزده گئچک یوردوموزون سؤزونه‬

‫خشگنابی یامان گۆنه کیم سالیب ؟‬
‫سیدلردن کیم قیریلیب، کیم قالیب ؟‬
‫آمیرغفار دام-داشینی کیم آلیب ؟‬
‫بولاخ گنه گلیب، گؤلی دولدورور ؟‬
‫یا قورویوب، باخچالاری سولدورور ؟‬

‫آمیر غفار سیدلرین تاجییدی‬
‫شاهلار شکار ائتمه سی قیقاجییدی‬
‫مَرده شیرین، نامرده چوخ آجییدی‬
‫مظلوملارین حقّی اۆسته اَسَردی‬
‫ظالم لری قیلیش تکین کَسَردی‬

‫میر مصطفا دایی، اوجا بوی بابا‬
‫هیکللی،ساققاللی، تولستوی بابا‬
‫ائیلردی یاس مجلسینی توی بابا‬
‫خشگنابین آبروسی، اَردَمی‬
‫مسجدلرین، مجلسلرین گؤرکَمی‬

‫مجدالسّادات گۆلردی باغلارکیمی‬
‫گۆرولدردی بولوتلی داغلارکیمی‬
‫سؤز آغزیندا اریردی یاغلارکیمی‬
‫آلنی آچیق، یاخشی درین قاناردی‬
‫یاشیل گؤزلر چیراغ تکین یاناردی‬

‫منیم آتام سفره لی بیر کیشییدی‬
‫ائل الیندن توتماق اونون ایشییدی‬
‫گؤزللرین آخره قالمیشییدی‬
‫اوننان سورا دؤنرگه‌لر دؤنوبلر‬
‫محبّتین چیراخلاری سؤنوبلر‬

‫میرصالحین دلی سولوق ائتمه سی‬
‫میر عزیزین شیرین شاخسِی گئتمه سی‬
‫میرممّدین قورولماسی، بیتمه سی‬
‫ایندی دئسک، احوالاتدی، ناغیلدی‬
‫گئچدی، گئتدی، ایتدی، باتدی، داغیلدی‬

‫میر عبدولون آیناداقاش یاخماسی‬
‫جؤجیلریندن قاشینین آخماسی‬
‫بویلانماسی، دام-دوواردان باخماسی‬
‫شاه عبّاسین دۆربونی، یادش بخیر !‬
‫خشگنابین خوش گۆنی، یادش بخیر !‬

‫ستاره عمّه نزیک لری یاپاردی‬
‫میرقادر ده، هردم بیرین قاپاردی‬
‫قاپیپ، یئیوب، دایچا تکین چاپاردی‬
‫گۆلمه لیدی اونون نزیک قاپپاسی‬
‫عمّه مین ده ارسینینین شاپپاسی‬

‫حیدربابا، آمیر حیدر نئینیور ؟‬
‫یقین گنه سماواری قئینیور‬
دای قوجالیب، آلت انگینن چئینیور‬
‫قولاخ باتیب، گؤزی گیریب قاشینا‬
‫یازیق عمّه، هاوا گلیب باشینا‬

‫خانم عمّه میرعبدولون سؤزونی‬
‫ائشیدنده، ایر آغز-گؤزونی‬
‫مَلْکامِدا وئرر اونون اؤزونی‬
‫دعوالارین شوخلوغیلان قاتاللار‬
‫اتی یئیوب، باشی آتیب، یاتاللار‬

‫فضّه خانم خشگنابین گۆلییدی‬
‫آمیریحیا عمقزینون قولییدی‬
‫رُخساره آرتیستیدی، سؤگولییدی‬
‫سیّد حسین، میر صالحی یانسیلار‬
‫آمیرجعفر غیرتلی دیر، قان سالار‬

سحر تئزدن ناخیرچیلار گَلَردی‬
‫قویون-قوزی دام باجادا مَلَردی‬
‫عمّه جانیم کؤرپه‌لرین بَلَردی‬
‫تندیرلرین قوزاناردی تۆسیسی‬
‫چؤرکلرین گؤزل اییی، ایسیسی‬

‫گؤیرچینلر دسته قالخیب، اوچاللار‬
‫گۆن ساچاندا، قیزیل پرده آچاللار‬
‫قیزیل پرده آچیب، ییغیب، قاچاللار‬
‫گۆن اوجالیب، آرتارداغین جلالی‬
‫طبیعتین جوانلانار جمالی‬

‫حیدربابا، قارلی داغلار آشاندا‬
‫گئجه کروان یولون آزیب، چاشاندا‬
‫من هارداسام، تهراندا یا کاشاندا‬
‫اوزاقلاردان گؤزوم سئچر اونلاری‬
‫خیال گلیب، آشیب، گئچر اونلاری‬

‫بیر چیخئیدیم دام قیه نین داشینا‬
‫بیر باخئیدیم گئچمیشینه، یاشینا‬
‫بیر گورئیدیم نه‌لر گلمیش باشینا‬
‫منده اْونون قارلاریلان آغلاردیم‬
‫قیش دوندوران اۆرکلری داغلاردیم‬

‫حیدربابا، گۆل غنچه سی خنداندی‬
‫آمما حئیف، اۆرک غذاسی قاندی‬
‫زندگانلیق بیر قارانلیق زینداندی‬
‫بو زیندانین دربچه سین آچان یوخ‬
‫بو دارلیقدان بیرقورتولوب، قاچان یوخ‬

‫حیدربابا گؤیلر بۆتون دوماندی‬
‫گونلریمیز بیر-بیریندن یاماندی‬
‫بیر-بیرۆزدن آیریلمایون، آماندی‬
‫یاخشیلیغی الیمیزدن آلیبلار‬
‫یاخشی بیزی یامان گۆنه سالیبلار‬

‫بیر سوروشون بو قارقینمیش فلکدن‬
‫نه ایستیور بو قوردوغی کلکدن ؟‬
‫دینه گئچیرت اولدوزلاری الکدن‬
‫قوی تؤکولسون، بو یئر اۆزی داغیلسین‬
‫بو شیطانلیق قورقوسی بیر ییغیلسین‬

‫بیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئلینن‬
‫باغلاشئیدیم داغدان آشان سئلینن‬
‫آغلاشئیدیم اوزاق دۆشَن ائلینن‬
‫بیر گؤرئیدیم آیریلیغی کیم سالدی‬
‫اؤلکه میزده کیم قیریلدی، کیم قالدی‬

‫من سنون تک داغا سالدیم نَفَسی‬
‫سنده قئیتر، گۆیلره سال بو سَسی‬
‫بایقوشوندا دار اولماسین قفسی‬
‫بوردا بیر شئر داردا قالیب، باغیریر‬
‫مروّت سیز انسانلاری چاغیریر‬

‫حیدربابا، غیرت قانون قاینارکن‬
‫قره قوشلار سنن قوپوپ، قالخارکن‬
‫او سیلدیریم داشلارینان اوینارکن‬
‫قوزان، منیم همّتیمی اوردا گؤر‬
‫اوردان اَییل، قامتیمی داردا گؤر‬

‫حیدربابا . گئجه دورنا گئچنده‬
‫کوراوغلونون گؤزی قارا سئچنده‬
‫قیر آتینی مینیب، کسیب، بیچنده‬
‫منده بوردان تئز مطلبه چاتمارام‬
‫عیوض گلیب، چاتمیونجان یاتمارام‬

‫حیدربابا، مرد اوغوللار دوغگینان‬
‫نامردلرین بورونلارین اوغگینان‬
‫گدیکلرده قوردلاری توت، بوغگینان‬
‫قوی قوزولار آیین-شایین اوتلاسین‬
‫قویونلارون قویروقلارین قاتلاسین‬

‫حیدربابا، سنۆن گؤیلون شاد اولسون‬
‫دۆنیا وارکن، آغزون دولی داد اولسون‬
‫سنن گئچن تانیش اولسون، یاد اولسون‬
‫دینه منیم شاعر اوغلوم شهریار‬
‫بیر عمر دۆر غم اۆستونه غم قالار‬

گلمیشم مجلیسه من، کؤنلونوزو شاد ائله ییم
نه کی بیهوده یئره ناله و فریاد ائله ییم
کیمسه یوخ ساکیت اوتورسون، قوُلاق آسسین سؤزومه
قالمیشام مات و معطل، کیمه ایراد ائله ییم
توُتالیم عصرمیزین حضرت عیساسی منم
بو سوخا سوخدا نئجه معجزه ایجاد ائله ییم؟
گلمه گیمدن غرضیم سیزلری شاد ائتمک ایدی
آزاجیقدا اؤزومو غصه دن آزاد ائله ییم
باکی ٧٢٩١-اینجی ایلین یایی(١)

١غزل، د.م.ت.ز.-نین خاطره لریندن آلینمیش و ایلک دفعه چاپ اولور.

باخدیم دالیسیجا یار گئدنده
بیر یولدا دئدیم باخار گئدنده

باخدی قاپیدان گئچنده گولدو
بیلمیردی اوره‌ک‌ اومار گئدنده

باغلاندی دیلیم اوره‌کدن آمما
آز قالدی چئکم هاوار گئدنده

گئتمه، گئدیسن ؟ یاواش یاواش گئت
جانیم بیلیسن چیخار گئدنده؟

دؤندر گؤزونو، خومار – خومار باخ
قویما منی ده، خومار گئدنده

سنسیزلیگه دؤزمه‌گیم چتیندیر
گل جانیمی آل قوتار گئدنده

سندن سورا عشقی نئیلیرم من
آل عشقینی ده آپار گئدنده

مهر ایله نوازش ائیله بلکه
گول بیتسین اوره‌کده، قار گئدنده

من گؤر نه دئییردیم اؤز اؤزومله
قول بوینوما بیر سالار گئدنده

بیچاره اوره‌ک بولود کیمین دیر
گؤردوکجه سنی دولار گئدنده

دای « جعفری » بسدی شعر یازماق
سندن ده بیر آد قالار گئدنده …

کیم چئگنینه آلدی سالدی خلعت
سؤز اوستادی، شهریار گئدنده

اوُیما هر زولفو قارا، سئوگیلی جانانه، کؤنول
بو وفاسیزلر ائدرلر سنی دیوانه، کؤنول
ممکن اودوقجا چالیش، یانمایاسان عشق اودونا
شمع دن گؤرنه چکیر هر گئجه پروانه، کؤنول
سن هله عشق کمندینده اسیر اولمامیسان
اوُیما مجنون کیمی هر زولفِ پریشانه، کؤنول
گولده اولسایدی وفا، خار ایله یار اولمازایدی
بولبولون آهی یاییلمازدی گولوستانه، کؤنول
آشنا اولماق عبث دیر بو پری چهره لره
یئنه بیر گون اولاجاقلار سنه بیگانه، کؤنول
سئودیگین اولسا زولیخایِ زمان، سن یوسیف
مکر ائدیب سالدیراجاقدیر سنی زندانه، کؤنول
واحدین عؤمرو بوتون نازلی گؤزللرله کئچیب
بو حقیقت سؤزو ظن ائیله‌مه افسانه، کؤنول

١
((یانسین دیلیم آغزیمدا دئسم نازیوی آز ائت
ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
اوّل باخیشیندا منی حئیران ائله دین سن
بیر اینجه گولوشلهاورگیم قان ائله دین سن
سونرا منی بیر لطفیله خندان ائله دین سن
کافیر قیزی آخیر منی صنعان ائله دین سن
((یانسین دیلیم آغزیمدا دئسم نازیوی آز ائت
ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
٢
خلق ائیله‌میش اؤز کئیفی گلنده سنی تاری
اؤلدور بو بلادن منی قورتار سنی تاری
رحم ائت منه، بیگانییه ناز ائیله‌مه باری
آلقیش ائله بیر عاشیقینی محرم راز ائت
انصاف ائله اؤز عاشیقینی محرم راز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
٣
آیینه نی حئیرتده قویوب، عکس جمالین
خورشیدی خجالتده قویوب عارضِ آلین
عاشیقلری حسرت قویوب زولفیله خالین
بلکه اولا قسمت بیزه گولزارِ وصالین
هردن بو سینیق کؤنلومو بیر لطفله ساز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
۴
گؤردوم، گؤزلیم، اوزگییه سن ناز ائله ینده
آز قالدی کی، روحوم اوچا، جان قالمادی منده
بو ناز و نزا کت وارایکن بیر بئله سنده
درد اهلی اینان دوشمه یه بیلمز بو کمنده
دائم بو گؤزل خلقته مین رازِ نیاز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
۵
تبیلیس شهرین ائیله‌میش هر کیمسه کی، ایجاد
جنّت کی، دئییرلر، ائدیب ایجاد اونو شدّاد
بوردان آپاریب حوری و قیلمان و پریزاد
یارب، بو پریچهره‌لری بنده نواز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
۶
دونیا اوزونه یاخشی گؤزلر گلیب هرچند
اولماز سنه بیر اؤلکه ده نه میثل، نه مانند
تبریز، باکی، تهران، شکی، شیروان، قوبا، دربند
گنجه، قاراباغ، شهر بخارا و سمرقند
ایسترسن ا گر، عزم رهِ مولکِ حجاز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
٧
اولما گؤزلیم، صورتینه بیر بئله مغرور!
من ائتمیشم عشقیمله سنی عالمه مشهور
هیجرینده منی ائیله‌مه غم چکمگه مجبور
درگاهه منی قول دئیه، مانند ایاز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
٨
واعظ، ائله ظن ائیلمه، حقی دانیر عاشیق
نه کعبه، نه بوتخانه، نه مسجید تانیر عاشیق
لاکن اؤزونو حق سئوه ن انسان سانیر عاشیق
دونیاده فقط بیرجه محبّت قانیر عاشیق!
سن گئت هله، اؤلموشلره تکلیف نماز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))
٩
واحد، دئمه من دائمی یم ذؤق و صفاده
منصوری(١) ده یاد ائتمه لی ییک دارهِ فناده
بو مصرعِ نازی او دئمیش بیر بئله ساده
یارب، سن اونا رحمتینی ائیله زیاده
قبر ایچره اونون روحونو لطفونله فراز ائت
((ناز ائت منه، ای سئوگیلی جانان منه ناز ائت))

١شاعیر، صمد منصور کاضم زاده.

اوشاقلار نئجه کی کؤرپدیرلر، آنا
لایلاسینا اویویورلار.
ائله کی بیر آز بؤیودولر، آخشاملار
آتالارین‌دان ناغیل ایستییرلر.
منیم بیلدییم ناغیللار ایسه چوخ دئییل.
آخشاملارین بیرین‌ده ناغیللاریم قورتاران‌دا
فیکیرلشدیم کی اؤز طالعیمین
ناغیلینی سؤیلییم...

اولان اولوب، کئچن کئچیب بلکه ده،
ایندی داها کؤورلمیین یئری یوخ.
عؤمروم بویو بئله گلیب منیمکی
اولین‌دن بیری واردی، بیری یوخ.

اوزاقدای‌دی من ایستین اوجاقلار،
اورییم‌دن گلیب کئچ‌دی سازاقلار.
آتالیی‌دی، آنالیی‌دی اوشاقلار،
بیزیم ائوده بیری واردی، بیری یوخ.

گؤزلریمه دولدورموشام یاغیشی،
بیر کؤینک‌ده چؽخارمیشام من قؽشی.
شالوار-پئنجک گئیینیردی تای-توشوم،
من‌ده ایسه بیری واردی، بیری یوخ.

اۆزوم گۆل‌دو، تلبیم دئین‌ده،
سؽخیلیردیم دوست پئنجیی گئین‌ده.
معلمله دیل تاپا بیلمین‌ده
قیمتیمین بیری واردی، بیری یوخ.

قلبیم یاندی ایلک سئوگیم‌دن، عشقیم‌دن،
دارا دۆشدوم، ال اوممادیم هئچ کیم‌دن
مجلسلرده جان دئییب جان ائشیدن
دوستلاریم‌دان بیری واردی، بیری یوخ.

من اوردویا نلر گؤروب گئتمیشدیم،
اۆرک آلیب، اۆرک قؽریب گئتمیشدیم.
ایکی قؽزا کؤنول وئریب گئتمیشدیم،
قاییدان‌دا بیری واردی، بیری یوخ...

اوزاق گزدی عمی، دایی، بیبیلر،
سؤزاراسی منه «ائولن» دئدیلر.
نیشان اۆچون ایکی شئی ایسته‌دیلر،
من‌ده ایسه بیری واردی، بیری یوخ.

واخت گله‌جک بو گۆنو گؤرجکسن،
چوخ سوالا گؤزونو دؤیجکسن.
واخت گله‌جک سن اؤزون دئیجکسن،
دئیجکسن: «بیری واردی، بیری یوخ!»

اؤیله سرمستم کی، ایدراک ائتمزم دنیا نه‌دیر،
من کیمم، ساقی اولان کیمدیر، مئی و صهبا نه‌دیر.
گرچی جاناندان دل شئیدا ایچون کام ایسترم،
سورسا جانان، بیلمزم کام دل شئیدا نه‌دیر.
وصلدن چون عاشقی موستغنی ائیلر بیر وصال،
عاشقه معشوقدن هردم بو ایستیغنا نه‌دیر؟
حکمت دنیا و مافیها بیلن عارف دئگیل،
عارف اولدیر، بیلمه‌یه دنیا و مافیها نه‌دیر.
آه و فریادین، فضولی، اینجیدیبدیر عالمی،
گر بلای عشق ایله خوشنود ایسن، غوغا نه‌دیر؟

(«لیلی و مجنون» مثنویسیندن)
گریبان اولدی رسوالیق الیله چاک، دامن هم،
منه رسوالیغیمدا دوستلار طعن ائتدی، دشمن هم.
ره عشق ایچره جان قیلدیم گرفتار بلا، تن هم،
بو یئتمزمی کی، بیر درد آرتیریرسان دردیمه سن هم؟

اگر توتسام غمیم ائلدن نهان، صبر و قراریم یوخ،
و گر شرح غم پنهانیم ائتسم، غمگوساریم یوخ،
اسیر بند زندانم، الیمده اختیاریم یوخ،
بو یئتمزمی کی، بیر درد آرتیریرسان دردیمه سن هم؟

اولوبدور اشک خوناب ایله گلگون چهرۀ زردیم،
یانیبدیر آتش هجرانه جان دردپروردیم،
جفای چرخ کجرفتار الیندن وار مین دردیم،
بو یئتمزمی کی، بیر درد آرتیریرسان دردیمه سن هم؟

گهی شوق وصال و گه بلای هجر ایله زارم،
اؤزوم هم بیلمزم دردیم نه‌دیر، من نئجه بیمارم؟
غم عشق ایچره بیر درمانی یوخ درده گرفتارم،
بو یئتمزمی کی، بیر درد آرتیریرسان دردیمه سن هم؟