منو
بیر کندین سرگوذشتی
کئچنلرده قافقاز کندلریندن بیرینده بیر نئچه واخت گۆنلر کئچیرتدیم. بو کند بؤیوک، زنگین بیر کند ایدی. هر کیم بو کنده تزه گلمیش اولسایدی، ایکی محلّه‌نین بیر-بیریندن سئچیلمگینی گؤرردی: محلّه‌نین بیری داغ باشیندا، کۆچه‌لری توز، تورپاق، دار، پالچیق ائولری بیر-بیری‌نین ایچینده؛ ایکینجی محلّه‌یه گلینجه، کۆچه‌لری ائنلی، تمیز و ائولری سلیقه ایله تیکیلمیشدی. محلّه‌نین بیری ن. ایکینجی‌سی ایسه ای. آدی ایله مشهور ایدی.
آتا-بابادان بو محلّه‌لره بئله بیر آد قویولموشدو.
ناغیل ائدیرلر کی، ن. و ای. ایکی بؤیوک آدامین آدلاری ایمیش: بونلار واختیندا هره اؤز محلّه‌سی‌نین آباد اولماغینا جیدّ-جهد ائتمیشلر، اونا گؤره ده آدلاری همیشه‌لیک قالمیشدیر....
بو ایکی محلّه بیر-بیرینه اوخشامادیغی کیمی، بونلارین جاماعاتی دا بیر-بیرینه اوخشامیردی، یعنی هر محلّه‌نین خالقی خۆصوصی بیر یوللا دؤران سۆروردو. ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی آتا-بابادان یئرلی، تاوانلی اولوب، گۆنلرینی مۆتّصیل کئفده، عئیش و عیشرتده کئچیرن بیر خالق ایدی.
بو محلّه‌نین آداملارینا دۆروست دیقت اولونسایدی، یعنی بونلارین زیندگانلیغینی مۆکمّل صورتده بیلن بیر آدام اولسایدی، یقین کی، دئیردی: بئله بیر ذؤق و صفا ایله یاشاماق بونلارا ایرثله چاتمیشدیر.
بالعکس، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی زحمت‌کش بیر جاماعات ایدی. بورا آداملاری واختیندا یئرلرینی اکر و واختیندا بیچر؛ تئز-تئز شهره گئدر، آل‌وئر ائدر و شهردن بیر چوخ شئیلر اؤیرنیب دایما ترقّیده بولوناردیلار.
ن. جاماعاتی دا شهره گئدردی، فقط بو جاماعاتا مخصوص اونلار شهردن گلنده آنجاق چایخانالاردا، قهوه‌خانالاردا گؤروب-ائشیتدیکلریندن دم ووراردیلار.
واخت بیر واخت ایدی کی، شهرلرده مکتب آز تاپیلاردی. بونونلا بئله ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی مکتب فیکیرینه دۆشموشلردی. فقط ن. محلّه‌سی بو فیکیره بیر نؤع مانع اولوردو.
مثلا، بئله بیر مسئله اۆچون کندخودا (ایستارشینا) هر ایکی محلّه‌دن آدام چاغیراردی، وکیللر دعوت ائدردی. ای. محلّه‌سی‌نین وکیللری همیشه گلردیلر، حال‌بوکی ن. محلّه‌سیندن بیر آدام دا گلمزدی. اونا گؤره ده مکتب مسئله‌سی اوزاندیقجا اوزانیردی. خۆلاصه ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی جاماعات ایشلرینده آرتیق درجه‌ده جیدّ-جهد ائدر و اؤز آراسیندا بؤیوک ایتّیحادلا ایش گؤرردی. سودیا، کندخودا و یاینکی مۆعیّن بیر ایش اۆچون اینمیره‌لیلر همیشه جیدّ-جهد ائدردیلر کی، عمللی آداملارینی سئچسینلر، یعنی سئچدیکلری شخصلر ایشه یارایان اولسونلار، مۆفته‌خور اولماسینلار، رۆشوت یئمه‌سینلر، جاماعاتا خیانت ائتمه‌سینلر. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری جاماعات ایشلرینه قاریشمازدیلار. هردنبیر وکیل لازیم اولاندا "عمی" سؤزو اورتالیغا دۆشردی. بو عمی‌نین آدی اوزون اولدوغو اۆچون کیمسه اونو آدی ایله چاغیرمازدی. ذاتاً عمی‌نین آدینی دئمک اولمازدی، چۆنکی ن. محلّه‌سینده بؤیوکلری اؤز آدلاری ایله آدلاندیرماق عئیبلی بیر شئی حساب اولونوردو. مؤحترم آداملارا کربلایی، مشدی، حاجی، خوزئیین، فقط ان بؤیوک آداما بو محلّه‌ده عمی دئییردیلر. بو محلّه‌ده، حقیقت، عمیدن باشقا بیر بؤیوک آدام یوخ ایدی. حتی عمی بیر درجه‌ده مشهور اولموشدو کی، غئیری کندلرده، حتی شهرلرده ده بو آدلا تانینمیشدی. خۆلاصه، هامی بونا عمی دییردی.
عمی ۷۰-۸۰ یاشیندا اولاردی. اما بونو دا دئمک گرک کی، بو محلّه‌ده هئچ کس عمی‌نین یاشینی بیلمزدی. هامی گؤز آچیب اونو ترلان کیمی گؤزل گؤرموشدو. اوجابوی، گردنلی، قاراساققال، خوشسیما بیر کیشی ایدی. دؤولتی باشیندان آشاردی. نه‌اینکی ن. محلّه‌سینده، بلکه بۆتون کندده، اوئزدده دخی بوندان دؤولتلی زنگین بیر آدام تاپیلمازدی.
ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی عمی‌نی چوخ سئویر و اونا حؤرمت ائدیردیلر. بو دا سببسیز دئییلدی. محلّه‌نین آج بگلری همیشه بوندان بورج آلاردیلار. اکثراًده ده واختیندا بورجلارینی وئره بیلمزدیلر و یئرلری عمی‌یه کئچردی. عمی غئیری آداملارا دا سلمله پول وئرردی. کیشی دوغرودان دا یاخشی آدام ایدی. کاسیب-کوسوبا کؤمک ائدردی. بونلارا پول بوراخاردی.
آنجاق بورجونو واختیندا وئرمه‌ینده اونلارا آغالیق ائتمگی ده اونوتمازدی. یعنی آتا اوغلونا تنبیه ائدن کیمی عمی ده اونلارا نیساق بیچردی کی، گله‌جکده سؤزلری‌نین اۆسته دورسونلار ... و بو سببلره گؤره‌می، یا غئیری بیر سببلره گؤره جاماعات عمی‌نی چوخ سئوردی. و سئومک ده لازیم ایدی، چۆنکی ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتیندان خبرسیز عمی لازیم اولان واخت جاماعاتین طرفیندن دانیشار، ایشلرینی دۆزلدر، اونلارا آرتیق زحمت وئرمزدی. ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینا دا بئله بیر شئی لازیم ایدی. ایستارشینا ایله، پریستاولا چنه‌لشمک آسان ایش دئییل، بیر آز حتی خاطاسی دا وار. بیر ده پریستاو و ناچالنیک گلنده همیشه عمی‌نین ائوینده دۆشردیلر. بو ایش عمی‌نین آدینی داها آرتیق اوجالاندیریردی. بونو عمی اؤزو ده آنلامیشدی، جاماتینی یاخشی تانی‌ییردی، بیلیردی کی، بئله آداملارلا دوروب-اوتورماق جاماعاتین نظرینده بؤیوک شئیدیر. حتی بئله اولموشدو کی، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی دا عمیدن چکینیردی و اؤزو ده بونو گویا سئویرلر، بونا حؤرمت ائدیرلردی. فقط اۆرکلرینده بونا گۆلور و چوخ شاد اولوردولار کی، ن. جاماعاتی‌نین آراسیندا عمی‌نین نۆفوذو گۆندن-گۆنه آرتیر. شاد اولماقلارینا دا سبب وار ایدی. ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی گؤزوآچیق جاماعات ایدی. فیکیر ائدیردی کی، بیر جاماعاتین ایشینی آنجاق دۆنیادان خبردار، علملی بیر آدام یاخشی آپارا بیلیر. عمی ایسه اؤز کندیندن باشقا اؤزگه عالم گؤرمه‌میش، بیر شئیدن باش چؽخارمازدی. دوغروسو، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی دوربین جاماعات ایدی. عمی‌نین ن. محلّه‌سینده نۆفوذو آرتماق اۆچون قصداً عمی‌نی تعریف ائدیر و ناملسملیلره: "سیز چوخ خوشبختسینیز کی، عمی کیمی بؤیویونوز وار" دئییردیلر. ن. جاماعاتی دا بو سؤزلری ائشیدیب دئییردی کی، "گؤر عمی نئجه عاقیللی، فراستلی آدامدیر کی، رقیبلر ده اونو بؤیوک آدام حساب ائدیرلر".
داها بیزیم سؤزوموز اولماز. بو خیاللا داها عمی‌یه آرتیق بیر ایمان گتیریر، ایشلرینی، حۆقوقلارینی تامامیله اونا تاپشیریردیلار. حتی ایش بیر مرتبه‌یه چاتمیشدی کی، اورتالیغا ان مۆهوم بیر مسئله گلنده ن. جاماعاتی هئچ بیر واخت یؽغیلیب اونو مۆذاکیره ائتمزدی و ائتمگه احتیاج دا یوخ ایدی؛ چۆنکی یۆز باش بیر اولسا ایدی، گئنه عمی‌نین باشی کیمی اولمازدی. او دئین گرک اولایدی. اونا گؤره جاماعات دا آرخایین اولوب اؤز یئرینده اوتورموشدو. ای. محلّه‌سی بو احوالی گؤروب دوداق‌آلتی گۆلوردو. دوغروسو، ایکی محلّه آتا-بابادان بیر-بیرینه دۆشمن گؤزو ایله باخیردی. اونا گؤره ده بو کندده کندخودا ناچار بیر حالدا بولونوردو. بو کندده بیر-ایکی ایلدن آرتیق کندخودا داوام ائده بیلمزدی. کندخودا ای. محلّه‌سیندن اولاندا اؤز محلّه‌سی‌نین طرفینی ساخلاردی. ن. محلّه‌سیندن اولان دا اؤز جاماعاتی‌نین طرفینی ساخلاردی، نه ایسه، کندین باختیندانمی، یا بیر غئیری سببدنمی بو کندده ده بی‌طرف کندخودا تاپیلمیردی. اما یئنه ای. محلّه‌سی‌نین طرفینی ساخلایان کندخودا بیر آز چوخ داوام ائدیردی؛ چۆنکی ای. محلّه‌سی‌نین طرفداری بیلیردی کی، تامام ن. محلّه‌سی بیر عمیدن عیبارتدیر، عمی‌نی ده لازیمینجا گؤرردی. البته عمی‌یه پول لازیم دئییلدی. بیر مئدال و بیر خاچ آلماق هر شئیدن یاخشی ایدی. دوغرودان دا، عمی دۆنیانین هر بیر لذتینی گؤرمک ایستردی. و نه اۆچون ده گؤرمه‌سین؟! فیکیر ائدردی: پول کی وار، اونونلا هر شئی آلماق اولار؛ حتی اونونلا بؤیوکلوک ده قازانماق مۆمکوندور.
و هئچ بیر تعجّوب ائتمه‌مه‌لی! حقیقت، پولون گۆجونه بؤیوک آدام اولماق اولار، یعنی بؤیوک آداملارلا دوروب-اوتورماق اولار. بونا دا بیر آرتیق شئی لازیم اولموردو: بیرینه قویون، بیرینه اینک باغیشلاردی. بیرینه موتال گؤندرردی. نه بیلیم داها، نه، نه!
بیر نئچه واخت کنده بؤیوک نیظامسیزلیق دۆشموشدو. آدام اؤلدورمک، اوغورلوق، قولدورلوق نهایت درجه‌ده اینتیشار تاپمیشدی. کندین اؤز خواهیشینه گؤره بو کندده دؤولت طرفیندن بیر بی‌طرف کندخودا تعیین اولوندو. دوغرودان دا تزه کندخودا یاخشی آداما بنزه‌ییردی.
بونون آدی داش‌دمیر ایدی. دوغرودان دا دمیر کیمی بیر آدام ایدی؛ اؤزو یاخشی اوخوموش، یاخشی نیتلی بیر کندخودا ایدی. کندین ایشلرینی گلن کیمی دۆزلتدی. اوغورلوق، قولدورلوق تامامیله گؤتورولدو....
بیر نئچه واخت کئچندن سونرا تزه کندخودا گؤردو کی، ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی هئچ بیر واخت کند ایشلرینه قاریشمیر و چاغیراندا دا گلمیر؛ آنجاق عمی جاماعاتین طرفیندن هردنبیر اورتالیغا توللانیر. مسئله، کندده مکتب آچماق ایسته‌ییرلر. ای. محلّه‌سی‌نین اۆزده اولان آداملاری تامامیله گلیر، دانیشیر، چؽغیر-باغیر سالیرلار. ن. محلّه‌سیندن یا هئچ آدام اولمور، یا اولسا دا بیر عمی گلیر، یا گلمیر....
بیر گۆن بئله، ایکی گۆن بئله.... آخیردا بیر گۆن داش‌دمیر کندخودا آروادینا دئییر: "من، دوغروسو، ن. محلّه‌سی‌نین آداملارینا تعجّوب ائدیرم. بونلاردا هئچ بیر اینسان صیفتی گؤرونمور، بونلار قویون کیمی شئیدیرلر. اما قالدی کی، ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری یؽرتیجی بیر جاماعاتدیر. بونلاردان قورخمالی. دوغرودور، بونلارین آرالاریندا بیزادزاد یوخدور، هامی‌سی فقیر آدامدیرلار. فقط دۆنیادان خبرداردیرلار، اؤز حۆقوقلارینا بیر آز توخوناندا آری کیمی آدامین اۆستونه تؤکولورلر". آرواد کندخودایا دئدی: "ی. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینی سن حالا یاخشی تانیمیرسان. هرگاه ایسته‌ییرسن آد قازاناسان، قوللوغون آرتسین، اؤزونو او طرفه وئر، چۆنکی اونلار چؽغیران-باغیراندیرلار، هئچ بیر شئیدن گؤره‌سن کی، بیر بؤیوک شئی دۆزلتدیلر. منیم آتام بو محلّه‌دن اولماغا گؤره بونلارین باره‌سینده اوشاقلیقدان چوخ شئیلر ائشیتمیشم".
آروادین سؤزلری کندخودانین بئینینه باتدی. او گۆندن کندخودا ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینا غئیری بیر نظرله باخاردی. او محلّه‌دن بیر آدام شیکایتله گلیردیسه عمیدن سوروشاردی. عمی ده ایشه باخاردی. اؤزونه خوش گلن آدام اولسایدی، دئیردی، گرکدیر کؤمک اولونا، خوش گلمه‌ین آدامی ایتیردیردی. بونا بیرکس ای. محلّه‌سینده بیر ایتّیفاق دۆشردیسه،تئز اؤزو گئدردی، ایشلرینه دیقتله باخاردی، سرانجام چکردی....
نه ایسه داش‌دمیر کندخودا ایشلرینی بیر نؤع یولا آپاریردی. او، هامی کندخودالاردان بو کندده آرتیق یاشادی. حؤرمتی ده گۆن‌به‌گون ناچالنیک یانیندا آرتدی. آخیردا بو پایه‌یه چاتدی کی، بیر گۆن قوبئرناتور کنده گلنده آغساققاللارین حۆضوروندا کندخودایا دئدی: "من سنین قوللوقلارین عوضینه بؤیوک منصب وئره‌جگم". بو مجلیسده عمی ده وار ایدی، جاماعات ایسه اؤز طرفیندن کندخودانین یاخشی آدام اولماسینی قوبئرناتورا سؤیله‌دی.
بو گۆندن عمی داها دا داش‌دمیره یاویقلاشدی. نه اۆچون ده یاویقلاشماسین؟! گؤردو کی، کندخودانین خاطیرینی قوبئرناتور ایسته‌ییر. عمی‌یه ده ائله بو لازیم ایدی.... کندین یاویقلیغیندا بیر بولاق وار ایدی. قدیمدن عادت اۆزره بو بولاغین سویونو هفته‌ده اۆچ گۆن بیر محلّه اؤز طرفینه آپاراردی. بیر گۆن بئله اولدو کی، ای. محلّه‌سی سویو دؤرد گۆن اؤز محلّه‌لرینه بوراخدیلار. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری بو احوالاتی عمی‌یه دئدیلر. عمی دئدی: "یاخشی، من دانیشارام". دوغرودان دا عمی کندخودا ایله گؤروشوب بو احوالاتی دئدی.
کندخودا عمی‌یه دئدی: "ی. محلّه‌سی اۆچون بو هفته سو چوخ لازیم اولدوغونا گؤره مندن توقِّع ائتمیشدیلر کی، بیر گۆن آرتیق سو گؤتورسونلر. سیزدن توقِّع ائدیرم کندخودانین ایشینه قاریشمایاسینیز". عمی اؤوقاتی چوخ تلخ ائوه گلدی. اما بونو دا بیلمه‌لی کی، عمی‌نی کندخودانین سؤزلری قورخوتموشدو. بو واخته‌دک عمی بئله سرت سؤز ائشیتمه‌میشدی.
عمی فیکیر ائدردی؛ گؤرونور کندخودانین بئلی برکدیر کی، عمی کیمی آداملا بئله جۆرأتله دانیشیر، بونونلا بئله عمی محلّه‌سی‌نین آداملارینا دئدی:--بلی، من کندخودایا احوالاتی دئدیم او، افسوس ائتدی کی، بیر ایتّیفاقدیر دۆشوب داها اولماز دئدی.
محلّه جاماعاتی ساکیت اولدو.
بو احوالات هر ایکیسینی ایمتاحان مئیدانینا چکدی: عمی پولونا، آدینا اۆمید باغلاییب فیکیر ائدردی: "البته، کندخودا منیم سؤزلریمی یئره سالماز". کندخودا ایسه سرت جاواب وئریب عمی‌نین گۆجونو سؽناییردی. بو فیکیر ائدردی: "هرگاه دوغرودان عمی صیدق اۆرکله جاماعاتین طرفینی ساخلاییر ایسه، البته، بیر ایش مئیدانا گله‌جکدیر.یعنی جاماعاتا دۆز-دۆزونه دئیر، جاماعات ایسه اؤز حۆقوقونو مۆدافیعه ائتمک اۆچون یانیما گلر، دردینی سؤیله‌یر...."
حقیقت، کندخودا عاقیللی بیر آدام ایدی. ایکی هفته‌دن سونرا ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری یئنه ده بیر گۆن آرتیق سویو اؤز محللرینه بوراخدیلار.... ن. محلّه‌سی یئنه عمی‌یه ریجوع ائتدیلر. عمی یئنه سؤز وئردی کی، کنخودا ایله دانیشار. فقط بو دفعه عمی قورخوسوندان کندخودایا هئچ بیر سؤز دئمه‌دی. بونونلا بئله محلّه جاماعاتینا دئدی کی:
کندخودایا اولمایان سؤزلری دئدیم، کندخودا ایسه جاواب وئردی، منی باغیشلایین، داها بئله شئیلر اولماز.
جاماعات عمی‌یه ایناندی و ساکیت اولدو.
یئنه بیر گۆن بئله بیر ایتّیفاق دۆشنده ن. محلّه‌سی‌نین بیر نئچه جاوانلاری داها صبر ائده بیلمه‌ییب اللرینده بئل سو باشینا گئتدیلر. بو واخت ای. محلّه‌سی‌نین جاوانلاریندان دا بیر نئچه‌سی سو باشیندا اوتورموشدولار. ایکی محلّه آداملاری‌نین آراسیندا سؤز اولدو. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری ایسته‌دیلر سویو اؤز طرفلرینه بوراخسینلار. ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری بونلارا مانع اولدولار. بیره بئش بیر-بیرینه سؤیندن سونرا بئللره یاپیشدیلار.... بونلارین چؽغیرتی‌سینا کنددن هر ایکی محلّه‌دن آداملار تؤکولدولر. کندخودا گلدی. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاریندان بیر نئچه‌سینی توتدوردو. ای. محلّه‌سی‌نین آداملارینا بیر سؤز ده دئمه‌دی. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری عمی‌نین یانینا گلدیلر، احوالاتی سؤیله‌دیلر.
عمی چؽغیر-باغیر ائتدی: آتدی، توتدو و آخیردا دئدی:
"حئیف کی، من حاضیردا ناخوشام، سیز گئدینیز راحت اولونوز، گؤررسینیز، من کندخودانین باشینا نه اویونلار گتیره‌جگم."
محلّه آدامی اینانیب گئتدی، صاباحی گۆن عمی آخشامچاغی بیر قویون، بیر موتال کندخودایا گؤندردی، سونرا اؤزو ده گئتدی.... کندخودا عمی‌نی گؤروب دئدی:
"دۆننکی احوالات منیم اؤوقاتیمی تلخ ائدیبدیر. بو گۆن ناچالنیکه ده، قوبئرناتورا دا راپورت یازمیشام. بیر-ایکی آدام گرکدیر بو کنددن سۆروله، اؤزو ده سیزین محلّه‌دن." عمی گۆلومسونوب دئدی:
"بلی، بلی، بیزیم محلّه‌نی خاراب ائدنلر وار. بیر-ایکی باشلارینا آت تپمیش جاوانلار گرکدیر بو کنددن سۆروله...."
ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی گؤزله‌دی، گؤزله‌دی، بیر شئی چؽخمادی.
کندخودا اؤز-اؤزونه فیکیر ائدیردی: "دوغرودان دا بو محلّه‌نین جاماعاتی حئیوان قیسمی بیر زاددیلار. بونلارین باشلارینه نه گتیررسن یارار". بونونلا بئله ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی سحرنن آچیق-آچیغینا کندخودانین ائوینین قاباغینا دسته-دسته یؽغیلدیلار، سس-کۆی ائتدیلر و اۆچ آدامین کنددن سۆرولمگینی طلب ائتدیلر. ناملسم محلّه‌سیندن اۆچ آدامی اللی-آیاقلی گؤندردیلر.
بو داوادان سونرا ایکی محلّه‌نین آراسی داها دا یامان پوزولدو: هر یئرده هر زامان اللریندن گلن پیسلیگی بیر-بیرینه ائدردیلر. بیر گۆن ن. محلّه‌سی‌نین آرواد-اوشاقلاری سو باشیندا اولارکن ای. محلّه‌سی‌نین جاوانلاری بو آروادلارا ساتاشیرلار. حتی بیر-ایکی قؽز-گلین توتوب اؤپورلر. آرواد-اوشاق بیر-بیرینه قاریشیب کنده قاچیر، هره اؤز ائوینده بو احوالاتی سؤیله‌ییر. محلّه آدامی بیلمیر نه ائتسین. چاره یوخدور، یئنه گرکدیر. عمی‌یه دئمک، اونونلا مصلحتلشمک! عمی‌نین یانینا گلیب احوالاتی سؤیله‌ییرلر.
عمی محلّه غئیرتینی گؤسترمکدن اؤترو پاپاغینی قویور یئره، یومروغو ایله ایستولا ووروب دئییر:
"سیز بیرجه راحت اولونوز، گؤررسینیز من بو کندخودانین باشینا نه ایشلر گتیره‌جگم. او نه آدامدیر کی، من اونونلا دانیشیم، بو گۆنلرده شهره گئده‌جگم، دۆز قوبئرناتورون یانینا گئدیب تامام احوالاتی سؤیله‌یه‌جگم."
بیر-ایکی گۆن بوندان کئچمیش کندخودا عمی‌نین یانینا گلیر. عمی تئز خؤرک تداروک ائتدیریر. آنجاق کندخودا دئییر:
"جناب عمی، سیزین یانینیزا خؤرک یئمگه گلمه‌میشم. من گلمیشم سیزه بیر نئچه سؤز دئیم: من ائشیدیرم سیزین محلّه‌ده بیر نئچه تداروکلر گؤرولور، گویا سیزین محلّه ای. محلّه‌سی‌نین اۆسته دۆشوب ایسته‌ییرلر داوا ائده‌لر. من یاخشی بیلیرم کی، محلّه آدامی سیزین سؤزونوزدن چؽخماز.... بو، ناچالنیکه ده معلومدور.... ایندی اؤزونوز بیلیرسینیز، هرگاه بئله بیر احوالات اولسا سیز جاواب وئرمه‌لیسینیز...."
عمی دوغرودان دوغرو قورخدو و دئدی:
"جناب کندخودا، من هامی‌نین طرفیندن سؤز وئریرم کی، بئله شئی هئچ کیمین باشیندا اولا بیلمز و جاماعاتیمیز هئچ واخت بئله ناقابیل ایشلر ائتمز."
کندخودا دوروب گئدنده عمی یۆز مانات دا وئردی کی، کندین یئتیم اوشاقلارینا، دول آروادلارینا پایلاسین ... کندخودا گئدندن سونرا عمی تئز محلّه‌دن بیر آدام چاغیرتدیریب دئدی:
"ایندی کندخودا یانیما گلمیشدی. ائشیدیبدیر کی، بیزیم محلّه آدامی ایسته‌ییر داوا ائتسین." من کندخودایا دئدیم: البته، بو بی‌آبیرچیلیغی کیم قبول ائدر کی، بیز ائدک. من دئدیم هله قوبئرناتورا بو احوالاتی دئیه‌جگم. کندخودا مندن توقِّع ائتدی کی، من بو آدامین قاباغینی ساخلادیم؛ چۆنکی مۆقصّیرلر اؤز جزالارینا چاتارلار. آنجاق بیر آز صبر لازیمدیر. ایشلر هامی‌سی دۆزلر، باریشیق دۆشر.... بونون جاوابیندا من دئدیم: یوخ، اولماز، بو ایشی بئله قویماق اولماز.
"بو سؤزلری عمی آجیقلی دئییب بیر آز فیکره گئتدی." سونرا باشلادی: هر حالدا بئله بیر احوالات وارسا سیز قاباغینی ساخلایین، چۆنکی من قوبئرناتورون یانینا گئدیب هامی ایشلر دۆزلدرم و چالیشاجاغام بو کندخودانی بورادان گؤتورسونلر.
عمی‌نین یانینا یؽغیلان آداملاردان بیری دئدی:
"عمی، سن بیزیم آتامیزسان، نه دئییرسن قولاق آسیریق. آنجاق بئله ده اولماسین کی، بیزیم آرواد-اوشاغیمیزا ساتاشسینلار. بیز، دوغروسو، بونو قبول ائده بیلمریک."
اونون جاوابیندا عمی دئدی:
"سیز آرخایین اولون، من اؤزوم بیلیرم. آنجاق سیز اوشاق-موشاغین قاباغینی ساخلایینیز."
دوغرودان دا صاباحی گۆن عمی شهره گئتدی. آل‌وئر ائدیب کنده قاییتدی. قوبئرناتورو نه‌اینکی گؤرمه‌دی حتی قورخوسوندان قوبئرناتور اولان کۆچه‌دن ده کئچمه‌دی.... محلّه آدامی عمی‌نین شهردن گلدیگینی ائشیدیب بیر-بیرینه دیدیلر. خالق عمی‌نین ائوینه تؤکولدو. نه اولدو؟ نه دئدی؟ سواللارینی عمی‌یه بیر-بیر وئردیلر. عمی بونلارا جاواب وئره‌رک دئدی:
"آ کیشیلر، سیز بیلمیرسینیزمی من اؤلنه‌دک واریمی، یوخومو سیزین یولونوزدا قویماغا حاضیرام. پول گؤرن ایشی هئچ بیر شئی گؤرمز. نه اولاجاق، لازیمینجا پول خرج ائتدیم. هامی ایشلری دۆزلتدیم. ایندی کندخودانین آتاسینا اود ووراجاغام. سیز گئدینیز، آرخایین یئرینیزده اوتورونوز، ایشین عاقیبتینی گؤزله‌یینیز." بیچاره محلّه آدامی دا گؤزله‌یه-گؤزله‌یه قالدی. آخیردا ن. محلّه‌سیندن بیر نئچه آدام قازاماتا دۆشدو....
ای. محلّه‌سی‌نین آدامی بو ایتّیفاقلاردان سونرا بئله بیر آیاق آلدی کی، داها او محلّه‌نین قورخوسوندان، آخشامچاغی ناملسم محلّه‌سی‌نین آدامی ائودن چؽخا بیلمزدی.
گئتدیکجه، بو محلّه‌نین حالی فنالاشدی. کندخودا ایسه ن. محلّه‌سی‌نین هۆنرینی گؤروب هئچ قورخمازدی و باجاردیغی یئره‌دک ای. جاماعاتینا کؤمک ائدردی، سؤزلرینه قولاق آساردی، شیکایتلرینه آرتیق درجه‌ده دیقت ائدیب لازیمینجا سرانجام چکردی. نه اۆچون ده ائتمه‌یه‌یدی؟ کندخودا دۆنیاگؤرموش، عاقیللی بیر آدام ایدی.... بیلیردی کی، ای. جاماعاتی‌نین شهرده یاخشی ایشبیلن، اوخوموش آداملاری واردیر. بونو دا آنلامیشدی کی، بیر ایش اولاندا شهره خبر گئدیر، آدام گؤندریرلر و نه کی، لازیمدیر ایشلرینی دۆزلدیرلر.
بیلیردی کی، بونلارا یاویقلیق ائتسه، قوللوق ایشلری ده یاخشی گئده‌جکدیر. حقیقت کندخودا اولمایان ایشلری ن. محلّه‌سی‌نین باشینا گتیردی، بونونلا بئله شهرده ناچالنیک، قوبئرناتورون یانیندا حؤرمتی گۆن‌به‌گون آرتیردی.
بلی، واخت اولدو کی، شهرده پریستاولیق یئری آچیلدی. داش‌دمیر کوخانی اورایا تعیین ائتدیلر. بو خبر کنده چاتدی. ای. جاماعاتی نهایت درجه‌ده غمگین اولدو. ن. جاماعاتی ایسه احوالاتی ائشیدیب شادلیق ائتدیلر: آتیلدیلار، دۆشدولر. کندخودانین گئتمگیندن بیر گۆن مۆقدّم عمی اؤز محلّه‌سی‌نین آداملارینی یؽغیب گۆله-گۆله اونلاری تبریک ائدیب دئدی: آی جاماعات، سیزه معلومدور کی، بو ظالیم بالاسی باشیمیزا نه اویونلار گتیردی. ایندی بیز گرک اؤز کوخامیزا گؤسترک تاینکی بیلسین کی، بیز اوندان ناراضی‌ییق، اونا گؤره ده من مصلحت ائدیرم: او یولا دۆشنده هئچ کیم اونو اؤتورمگه چؽخماسین. اونونلا سلاملاشماسین. فقط بیر منیم گئتمگیم مصلحتدیر. تاینکی گئدنده بیر نئچه سؤز دئمک لازیمدیر: بیلسین، دۆشونسون کی، بیز ده واریق....
جاماعات بونا راضی اولدو.
سحر ای. جاماعاتی هامیلیقلا کندین کنارینا چؽخیب کندخودانی اؤتورمگه حاضیرلاشدیلار. ن. محلّه‌سیندن ایسه عمیدن باشقا بیر آدام یوخ ایدی. ای. محلّه‌سیندن وکیللر بیر-بیر قاباغا یئری‌ییب کندخودانی آلقیشلادیلار، نیطقلر سؤیله‌دیلر، حتی بیر نئچه‌سی آغلادی.
بو حالدا عمی ده قاباغا یئری‌ییب دئدی:
"سئوگیلی، مهریبان کندخودا، سیزی ن. محلّه‌سی‌نین طرفیندن صمیمی قلبدن تبریک ائدیرم. بیز چوخ حئیفسیلنیریک کی، سیزی بیزدن آییردیلار. الله سیزی بیزه چوخ گؤرمه‌سین. سیزی اؤزوموزه آتا بیلیردیک.... "
حتی یالاندان دوداغینی دا بۆزدو کی، گویا آغلاماق ایسته‌ییر....
حقیقت، حالدا ایسه ن. جاماعاتی‌نین بو یؽغینجاقدا اولماماغینی کندخودا هئچ بیلمه‌دی و حیسّ ائتمه‌دی. چۆنکی او هئچ واخت جاماعاتی گؤرمه‌میشدی. جاماعاتین عوضینه همیشه عمی سؤیلردی او دا کی، بورادا.
بلی، کندخودا گئتدی. کنددن آیریلدی. آیریلدی، اما اۆرگینده آچیلماز دۆگون قالدی. کندخودا گئده-گئده اؤز عالمینده فیکیر ائدیردی: "ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی غریبه بیر جاماعاتدیر. بونلار یا چوخ یاخشی آداملاردیر، یا دا کی، چوخ آخماق. من الیمدن گلن یاخشیلیقلاری اونلارین دۆشمنلرینه ائتدیم، اونلاری هر واخت دۆشمنلری‌نین آیاقلارینا وئردیم، بونونلا بئله یئنه ده عمی کیمی نۆفوذلو بیر شخصی منی تبریک ائتمک اۆچون گؤندردیلر.
کندخودا دوغرودان دا بیلمه‌دی بو جاماعات نه‌یه قوللوق ائدیر، هانسی الله‌ا سجده ائدیر، هانسی عاقلین، هانسی غئیرتین صاحیبیدیر.
آتا-بابادان بو محلّه‌لره بئله بیر آد قویولموشدو.
ناغیل ائدیرلر کی، ن. و ای. ایکی بؤیوک آدامین آدلاری ایمیش: بونلار واختیندا هره اؤز محلّه‌سی‌نین آباد اولماغینا جیدّ-جهد ائتمیشلر، اونا گؤره ده آدلاری همیشه‌لیک قالمیشدیر....
بو ایکی محلّه بیر-بیرینه اوخشامادیغی کیمی، بونلارین جاماعاتی دا بیر-بیرینه اوخشامیردی، یعنی هر محلّه‌نین خالقی خۆصوصی بیر یوللا دؤران سۆروردو. ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی آتا-بابادان یئرلی، تاوانلی اولوب، گۆنلرینی مۆتّصیل کئفده، عئیش و عیشرتده کئچیرن بیر خالق ایدی.
بو محلّه‌نین آداملارینا دۆروست دیقت اولونسایدی، یعنی بونلارین زیندگانلیغینی مۆکمّل صورتده بیلن بیر آدام اولسایدی، یقین کی، دئیردی: بئله بیر ذؤق و صفا ایله یاشاماق بونلارا ایرثله چاتمیشدیر.
بالعکس، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی زحمت‌کش بیر جاماعات ایدی. بورا آداملاری واختیندا یئرلرینی اکر و واختیندا بیچر؛ تئز-تئز شهره گئدر، آل‌وئر ائدر و شهردن بیر چوخ شئیلر اؤیرنیب دایما ترقّیده بولوناردیلار.
ن. جاماعاتی دا شهره گئدردی، فقط بو جاماعاتا مخصوص اونلار شهردن گلنده آنجاق چایخانالاردا، قهوه‌خانالاردا گؤروب-ائشیتدیکلریندن دم ووراردیلار.
واخت بیر واخت ایدی کی، شهرلرده مکتب آز تاپیلاردی. بونونلا بئله ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی مکتب فیکیرینه دۆشموشلردی. فقط ن. محلّه‌سی بو فیکیره بیر نؤع مانع اولوردو.
مثلا، بئله بیر مسئله اۆچون کندخودا (ایستارشینا) هر ایکی محلّه‌دن آدام چاغیراردی، وکیللر دعوت ائدردی. ای. محلّه‌سی‌نین وکیللری همیشه گلردیلر، حال‌بوکی ن. محلّه‌سیندن بیر آدام دا گلمزدی. اونا گؤره ده مکتب مسئله‌سی اوزاندیقجا اوزانیردی. خۆلاصه ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی جاماعات ایشلرینده آرتیق درجه‌ده جیدّ-جهد ائدر و اؤز آراسیندا بؤیوک ایتّیحادلا ایش گؤرردی. سودیا، کندخودا و یاینکی مۆعیّن بیر ایش اۆچون اینمیره‌لیلر همیشه جیدّ-جهد ائدردیلر کی، عمللی آداملارینی سئچسینلر، یعنی سئچدیکلری شخصلر ایشه یارایان اولسونلار، مۆفته‌خور اولماسینلار، رۆشوت یئمه‌سینلر، جاماعاتا خیانت ائتمه‌سینلر. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری جاماعات ایشلرینه قاریشمازدیلار. هردنبیر وکیل لازیم اولاندا "عمی" سؤزو اورتالیغا دۆشردی. بو عمی‌نین آدی اوزون اولدوغو اۆچون کیمسه اونو آدی ایله چاغیرمازدی. ذاتاً عمی‌نین آدینی دئمک اولمازدی، چۆنکی ن. محلّه‌سینده بؤیوکلری اؤز آدلاری ایله آدلاندیرماق عئیبلی بیر شئی حساب اولونوردو. مؤحترم آداملارا کربلایی، مشدی، حاجی، خوزئیین، فقط ان بؤیوک آداما بو محلّه‌ده عمی دئییردیلر. بو محلّه‌ده، حقیقت، عمیدن باشقا بیر بؤیوک آدام یوخ ایدی. حتی عمی بیر درجه‌ده مشهور اولموشدو کی، غئیری کندلرده، حتی شهرلرده ده بو آدلا تانینمیشدی. خۆلاصه، هامی بونا عمی دییردی.
عمی ۷۰-۸۰ یاشیندا اولاردی. اما بونو دا دئمک گرک کی، بو محلّه‌ده هئچ کس عمی‌نین یاشینی بیلمزدی. هامی گؤز آچیب اونو ترلان کیمی گؤزل گؤرموشدو. اوجابوی، گردنلی، قاراساققال، خوشسیما بیر کیشی ایدی. دؤولتی باشیندان آشاردی. نه‌اینکی ن. محلّه‌سینده، بلکه بۆتون کندده، اوئزدده دخی بوندان دؤولتلی زنگین بیر آدام تاپیلمازدی.
ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی عمی‌نی چوخ سئویر و اونا حؤرمت ائدیردیلر. بو دا سببسیز دئییلدی. محلّه‌نین آج بگلری همیشه بوندان بورج آلاردیلار. اکثراًده ده واختیندا بورجلارینی وئره بیلمزدیلر و یئرلری عمی‌یه کئچردی. عمی غئیری آداملارا دا سلمله پول وئرردی. کیشی دوغرودان دا یاخشی آدام ایدی. کاسیب-کوسوبا کؤمک ائدردی. بونلارا پول بوراخاردی.
آنجاق بورجونو واختیندا وئرمه‌ینده اونلارا آغالیق ائتمگی ده اونوتمازدی. یعنی آتا اوغلونا تنبیه ائدن کیمی عمی ده اونلارا نیساق بیچردی کی، گله‌جکده سؤزلری‌نین اۆسته دورسونلار ... و بو سببلره گؤره‌می، یا غئیری بیر سببلره گؤره جاماعات عمی‌نی چوخ سئوردی. و سئومک ده لازیم ایدی، چۆنکی ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتیندان خبرسیز عمی لازیم اولان واخت جاماعاتین طرفیندن دانیشار، ایشلرینی دۆزلدر، اونلارا آرتیق زحمت وئرمزدی. ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینا دا بئله بیر شئی لازیم ایدی. ایستارشینا ایله، پریستاولا چنه‌لشمک آسان ایش دئییل، بیر آز حتی خاطاسی دا وار. بیر ده پریستاو و ناچالنیک گلنده همیشه عمی‌نین ائوینده دۆشردیلر. بو ایش عمی‌نین آدینی داها آرتیق اوجالاندیریردی. بونو عمی اؤزو ده آنلامیشدی، جاماتینی یاخشی تانی‌ییردی، بیلیردی کی، بئله آداملارلا دوروب-اوتورماق جاماعاتین نظرینده بؤیوک شئیدیر. حتی بئله اولموشدو کی، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی دا عمیدن چکینیردی و اؤزو ده بونو گویا سئویرلر، بونا حؤرمت ائدیرلردی. فقط اۆرکلرینده بونا گۆلور و چوخ شاد اولوردولار کی، ن. جاماعاتی‌نین آراسیندا عمی‌نین نۆفوذو گۆندن-گۆنه آرتیر. شاد اولماقلارینا دا سبب وار ایدی. ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی گؤزوآچیق جاماعات ایدی. فیکیر ائدیردی کی، بیر جاماعاتین ایشینی آنجاق دۆنیادان خبردار، علملی بیر آدام یاخشی آپارا بیلیر. عمی ایسه اؤز کندیندن باشقا اؤزگه عالم گؤرمه‌میش، بیر شئیدن باش چؽخارمازدی. دوغروسو، ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی دوربین جاماعات ایدی. عمی‌نین ن. محلّه‌سینده نۆفوذو آرتماق اۆچون قصداً عمی‌نی تعریف ائدیر و ناملسملیلره: "سیز چوخ خوشبختسینیز کی، عمی کیمی بؤیویونوز وار" دئییردیلر. ن. جاماعاتی دا بو سؤزلری ائشیدیب دئییردی کی، "گؤر عمی نئجه عاقیللی، فراستلی آدامدیر کی، رقیبلر ده اونو بؤیوک آدام حساب ائدیرلر".
داها بیزیم سؤزوموز اولماز. بو خیاللا داها عمی‌یه آرتیق بیر ایمان گتیریر، ایشلرینی، حۆقوقلارینی تامامیله اونا تاپشیریردیلار. حتی ایش بیر مرتبه‌یه چاتمیشدی کی، اورتالیغا ان مۆهوم بیر مسئله گلنده ن. جاماعاتی هئچ بیر واخت یؽغیلیب اونو مۆذاکیره ائتمزدی و ائتمگه احتیاج دا یوخ ایدی؛ چۆنکی یۆز باش بیر اولسا ایدی، گئنه عمی‌نین باشی کیمی اولمازدی. او دئین گرک اولایدی. اونا گؤره جاماعات دا آرخایین اولوب اؤز یئرینده اوتورموشدو. ای. محلّه‌سی بو احوالی گؤروب دوداق‌آلتی گۆلوردو. دوغروسو، ایکی محلّه آتا-بابادان بیر-بیرینه دۆشمن گؤزو ایله باخیردی. اونا گؤره ده بو کندده کندخودا ناچار بیر حالدا بولونوردو. بو کندده بیر-ایکی ایلدن آرتیق کندخودا داوام ائده بیلمزدی. کندخودا ای. محلّه‌سیندن اولاندا اؤز محلّه‌سی‌نین طرفینی ساخلاردی. ن. محلّه‌سیندن اولان دا اؤز جاماعاتی‌نین طرفینی ساخلاردی، نه ایسه، کندین باختیندانمی، یا بیر غئیری سببدنمی بو کندده ده بی‌طرف کندخودا تاپیلمیردی. اما یئنه ای. محلّه‌سی‌نین طرفینی ساخلایان کندخودا بیر آز چوخ داوام ائدیردی؛ چۆنکی ای. محلّه‌سی‌نین طرفداری بیلیردی کی، تامام ن. محلّه‌سی بیر عمیدن عیبارتدیر، عمی‌نی ده لازیمینجا گؤرردی. البته عمی‌یه پول لازیم دئییلدی. بیر مئدال و بیر خاچ آلماق هر شئیدن یاخشی ایدی. دوغرودان دا، عمی دۆنیانین هر بیر لذتینی گؤرمک ایستردی. و نه اۆچون ده گؤرمه‌سین؟! فیکیر ائدردی: پول کی وار، اونونلا هر شئی آلماق اولار؛ حتی اونونلا بؤیوکلوک ده قازانماق مۆمکوندور.
و هئچ بیر تعجّوب ائتمه‌مه‌لی! حقیقت، پولون گۆجونه بؤیوک آدام اولماق اولار، یعنی بؤیوک آداملارلا دوروب-اوتورماق اولار. بونا دا بیر آرتیق شئی لازیم اولموردو: بیرینه قویون، بیرینه اینک باغیشلاردی. بیرینه موتال گؤندرردی. نه بیلیم داها، نه، نه!
بیر نئچه واخت کنده بؤیوک نیظامسیزلیق دۆشموشدو. آدام اؤلدورمک، اوغورلوق، قولدورلوق نهایت درجه‌ده اینتیشار تاپمیشدی. کندین اؤز خواهیشینه گؤره بو کندده دؤولت طرفیندن بیر بی‌طرف کندخودا تعیین اولوندو. دوغرودان دا تزه کندخودا یاخشی آداما بنزه‌ییردی.
بونون آدی داش‌دمیر ایدی. دوغرودان دا دمیر کیمی بیر آدام ایدی؛ اؤزو یاخشی اوخوموش، یاخشی نیتلی بیر کندخودا ایدی. کندین ایشلرینی گلن کیمی دۆزلتدی. اوغورلوق، قولدورلوق تامامیله گؤتورولدو....
بیر نئچه واخت کئچندن سونرا تزه کندخودا گؤردو کی، ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی هئچ بیر واخت کند ایشلرینه قاریشمیر و چاغیراندا دا گلمیر؛ آنجاق عمی جاماعاتین طرفیندن هردنبیر اورتالیغا توللانیر. مسئله، کندده مکتب آچماق ایسته‌ییرلر. ای. محلّه‌سی‌نین اۆزده اولان آداملاری تامامیله گلیر، دانیشیر، چؽغیر-باغیر سالیرلار. ن. محلّه‌سیندن یا هئچ آدام اولمور، یا اولسا دا بیر عمی گلیر، یا گلمیر....
بیر گۆن بئله، ایکی گۆن بئله.... آخیردا بیر گۆن داش‌دمیر کندخودا آروادینا دئییر: "من، دوغروسو، ن. محلّه‌سی‌نین آداملارینا تعجّوب ائدیرم. بونلاردا هئچ بیر اینسان صیفتی گؤرونمور، بونلار قویون کیمی شئیدیرلر. اما قالدی کی، ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری یؽرتیجی بیر جاماعاتدیر. بونلاردان قورخمالی. دوغرودور، بونلارین آرالاریندا بیزادزاد یوخدور، هامی‌سی فقیر آدامدیرلار. فقط دۆنیادان خبرداردیرلار، اؤز حۆقوقلارینا بیر آز توخوناندا آری کیمی آدامین اۆستونه تؤکولورلر". آرواد کندخودایا دئدی: "ی. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینی سن حالا یاخشی تانیمیرسان. هرگاه ایسته‌ییرسن آد قازاناسان، قوللوغون آرتسین، اؤزونو او طرفه وئر، چۆنکی اونلار چؽغیران-باغیراندیرلار، هئچ بیر شئیدن گؤره‌سن کی، بیر بؤیوک شئی دۆزلتدیلر. منیم آتام بو محلّه‌دن اولماغا گؤره بونلارین باره‌سینده اوشاقلیقدان چوخ شئیلر ائشیتمیشم".
آروادین سؤزلری کندخودانین بئینینه باتدی. او گۆندن کندخودا ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتینا غئیری بیر نظرله باخاردی. او محلّه‌دن بیر آدام شیکایتله گلیردیسه عمیدن سوروشاردی. عمی ده ایشه باخاردی. اؤزونه خوش گلن آدام اولسایدی، دئیردی، گرکدیر کؤمک اولونا، خوش گلمه‌ین آدامی ایتیردیردی. بونا بیرکس ای. محلّه‌سینده بیر ایتّیفاق دۆشردیسه،تئز اؤزو گئدردی، ایشلرینه دیقتله باخاردی، سرانجام چکردی....
نه ایسه داش‌دمیر کندخودا ایشلرینی بیر نؤع یولا آپاریردی. او، هامی کندخودالاردان بو کندده آرتیق یاشادی. حؤرمتی ده گۆن‌به‌گون ناچالنیک یانیندا آرتدی. آخیردا بو پایه‌یه چاتدی کی، بیر گۆن قوبئرناتور کنده گلنده آغساققاللارین حۆضوروندا کندخودایا دئدی: "من سنین قوللوقلارین عوضینه بؤیوک منصب وئره‌جگم". بو مجلیسده عمی ده وار ایدی، جاماعات ایسه اؤز طرفیندن کندخودانین یاخشی آدام اولماسینی قوبئرناتورا سؤیله‌دی.
بو گۆندن عمی داها دا داش‌دمیره یاویقلاشدی. نه اۆچون ده یاویقلاشماسین؟! گؤردو کی، کندخودانین خاطیرینی قوبئرناتور ایسته‌ییر. عمی‌یه ده ائله بو لازیم ایدی.... کندین یاویقلیغیندا بیر بولاق وار ایدی. قدیمدن عادت اۆزره بو بولاغین سویونو هفته‌ده اۆچ گۆن بیر محلّه اؤز طرفینه آپاراردی. بیر گۆن بئله اولدو کی، ای. محلّه‌سی سویو دؤرد گۆن اؤز محلّه‌لرینه بوراخدیلار. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری بو احوالاتی عمی‌یه دئدیلر. عمی دئدی: "یاخشی، من دانیشارام". دوغرودان دا عمی کندخودا ایله گؤروشوب بو احوالاتی دئدی.
کندخودا عمی‌یه دئدی: "ی. محلّه‌سی اۆچون بو هفته سو چوخ لازیم اولدوغونا گؤره مندن توقِّع ائتمیشدیلر کی، بیر گۆن آرتیق سو گؤتورسونلر. سیزدن توقِّع ائدیرم کندخودانین ایشینه قاریشمایاسینیز". عمی اؤوقاتی چوخ تلخ ائوه گلدی. اما بونو دا بیلمه‌لی کی، عمی‌نی کندخودانین سؤزلری قورخوتموشدو. بو واخته‌دک عمی بئله سرت سؤز ائشیتمه‌میشدی.
عمی فیکیر ائدردی؛ گؤرونور کندخودانین بئلی برکدیر کی، عمی کیمی آداملا بئله جۆرأتله دانیشیر، بونونلا بئله عمی محلّه‌سی‌نین آداملارینا دئدی:--بلی، من کندخودایا احوالاتی دئدیم او، افسوس ائتدی کی، بیر ایتّیفاقدیر دۆشوب داها اولماز دئدی.
محلّه جاماعاتی ساکیت اولدو.
بو احوالات هر ایکیسینی ایمتاحان مئیدانینا چکدی: عمی پولونا، آدینا اۆمید باغلاییب فیکیر ائدردی: "البته، کندخودا منیم سؤزلریمی یئره سالماز". کندخودا ایسه سرت جاواب وئریب عمی‌نین گۆجونو سؽناییردی. بو فیکیر ائدردی: "هرگاه دوغرودان عمی صیدق اۆرکله جاماعاتین طرفینی ساخلاییر ایسه، البته، بیر ایش مئیدانا گله‌جکدیر.یعنی جاماعاتا دۆز-دۆزونه دئیر، جاماعات ایسه اؤز حۆقوقونو مۆدافیعه ائتمک اۆچون یانیما گلر، دردینی سؤیله‌یر...."
حقیقت، کندخودا عاقیللی بیر آدام ایدی. ایکی هفته‌دن سونرا ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری یئنه ده بیر گۆن آرتیق سویو اؤز محللرینه بوراخدیلار.... ن. محلّه‌سی یئنه عمی‌یه ریجوع ائتدیلر. عمی یئنه سؤز وئردی کی، کنخودا ایله دانیشار. فقط بو دفعه عمی قورخوسوندان کندخودایا هئچ بیر سؤز دئمه‌دی. بونونلا بئله محلّه جاماعاتینا دئدی کی:
کندخودایا اولمایان سؤزلری دئدیم، کندخودا ایسه جاواب وئردی، منی باغیشلایین، داها بئله شئیلر اولماز.
جاماعات عمی‌یه ایناندی و ساکیت اولدو.
یئنه بیر گۆن بئله بیر ایتّیفاق دۆشنده ن. محلّه‌سی‌نین بیر نئچه جاوانلاری داها صبر ائده بیلمه‌ییب اللرینده بئل سو باشینا گئتدیلر. بو واخت ای. محلّه‌سی‌نین جاوانلاریندان دا بیر نئچه‌سی سو باشیندا اوتورموشدولار. ایکی محلّه آداملاری‌نین آراسیندا سؤز اولدو. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری ایسته‌دیلر سویو اؤز طرفلرینه بوراخسینلار. ای. محلّه‌سی‌نین آداملاری بونلارا مانع اولدولار. بیره بئش بیر-بیرینه سؤیندن سونرا بئللره یاپیشدیلار.... بونلارین چؽغیرتی‌سینا کنددن هر ایکی محلّه‌دن آداملار تؤکولدولر. کندخودا گلدی. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاریندان بیر نئچه‌سینی توتدوردو. ای. محلّه‌سی‌نین آداملارینا بیر سؤز ده دئمه‌دی. ن. محلّه‌سی‌نین آداملاری عمی‌نین یانینا گلدیلر، احوالاتی سؤیله‌دیلر.
عمی چؽغیر-باغیر ائتدی: آتدی، توتدو و آخیردا دئدی:
"حئیف کی، من حاضیردا ناخوشام، سیز گئدینیز راحت اولونوز، گؤررسینیز، من کندخودانین باشینا نه اویونلار گتیره‌جگم."
محلّه آدامی اینانیب گئتدی، صاباحی گۆن عمی آخشامچاغی بیر قویون، بیر موتال کندخودایا گؤندردی، سونرا اؤزو ده گئتدی.... کندخودا عمی‌نی گؤروب دئدی:
"دۆننکی احوالات منیم اؤوقاتیمی تلخ ائدیبدیر. بو گۆن ناچالنیکه ده، قوبئرناتورا دا راپورت یازمیشام. بیر-ایکی آدام گرکدیر بو کنددن سۆروله، اؤزو ده سیزین محلّه‌دن." عمی گۆلومسونوب دئدی:
"بلی، بلی، بیزیم محلّه‌نی خاراب ائدنلر وار. بیر-ایکی باشلارینا آت تپمیش جاوانلار گرکدیر بو کنددن سۆروله...."
ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی گؤزله‌دی، گؤزله‌دی، بیر شئی چؽخمادی.
کندخودا اؤز-اؤزونه فیکیر ائدیردی: "دوغرودان دا بو محلّه‌نین جاماعاتی حئیوان قیسمی بیر زاددیلار. بونلارین باشلارینه نه گتیررسن یارار". بونونلا بئله ای. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی سحرنن آچیق-آچیغینا کندخودانین ائوینین قاباغینا دسته-دسته یؽغیلدیلار، سس-کۆی ائتدیلر و اۆچ آدامین کنددن سۆرولمگینی طلب ائتدیلر. ناملسم محلّه‌سیندن اۆچ آدامی اللی-آیاقلی گؤندردیلر.
بو داوادان سونرا ایکی محلّه‌نین آراسی داها دا یامان پوزولدو: هر یئرده هر زامان اللریندن گلن پیسلیگی بیر-بیرینه ائدردیلر. بیر گۆن ن. محلّه‌سی‌نین آرواد-اوشاقلاری سو باشیندا اولارکن ای. محلّه‌سی‌نین جاوانلاری بو آروادلارا ساتاشیرلار. حتی بیر-ایکی قؽز-گلین توتوب اؤپورلر. آرواد-اوشاق بیر-بیرینه قاریشیب کنده قاچیر، هره اؤز ائوینده بو احوالاتی سؤیله‌ییر. محلّه آدامی بیلمیر نه ائتسین. چاره یوخدور، یئنه گرکدیر. عمی‌یه دئمک، اونونلا مصلحتلشمک! عمی‌نین یانینا گلیب احوالاتی سؤیله‌ییرلر.
عمی محلّه غئیرتینی گؤسترمکدن اؤترو پاپاغینی قویور یئره، یومروغو ایله ایستولا ووروب دئییر:
"سیز بیرجه راحت اولونوز، گؤررسینیز من بو کندخودانین باشینا نه ایشلر گتیره‌جگم. او نه آدامدیر کی، من اونونلا دانیشیم، بو گۆنلرده شهره گئده‌جگم، دۆز قوبئرناتورون یانینا گئدیب تامام احوالاتی سؤیله‌یه‌جگم."
بیر-ایکی گۆن بوندان کئچمیش کندخودا عمی‌نین یانینا گلیر. عمی تئز خؤرک تداروک ائتدیریر. آنجاق کندخودا دئییر:
"جناب عمی، سیزین یانینیزا خؤرک یئمگه گلمه‌میشم. من گلمیشم سیزه بیر نئچه سؤز دئیم: من ائشیدیرم سیزین محلّه‌ده بیر نئچه تداروکلر گؤرولور، گویا سیزین محلّه ای. محلّه‌سی‌نین اۆسته دۆشوب ایسته‌ییرلر داوا ائده‌لر. من یاخشی بیلیرم کی، محلّه آدامی سیزین سؤزونوزدن چؽخماز.... بو، ناچالنیکه ده معلومدور.... ایندی اؤزونوز بیلیرسینیز، هرگاه بئله بیر احوالات اولسا سیز جاواب وئرمه‌لیسینیز...."
عمی دوغرودان دوغرو قورخدو و دئدی:
"جناب کندخودا، من هامی‌نین طرفیندن سؤز وئریرم کی، بئله شئی هئچ کیمین باشیندا اولا بیلمز و جاماعاتیمیز هئچ واخت بئله ناقابیل ایشلر ائتمز."
کندخودا دوروب گئدنده عمی یۆز مانات دا وئردی کی، کندین یئتیم اوشاقلارینا، دول آروادلارینا پایلاسین ... کندخودا گئدندن سونرا عمی تئز محلّه‌دن بیر آدام چاغیرتدیریب دئدی:
"ایندی کندخودا یانیما گلمیشدی. ائشیدیبدیر کی، بیزیم محلّه آدامی ایسته‌ییر داوا ائتسین." من کندخودایا دئدیم: البته، بو بی‌آبیرچیلیغی کیم قبول ائدر کی، بیز ائدک. من دئدیم هله قوبئرناتورا بو احوالاتی دئیه‌جگم. کندخودا مندن توقِّع ائتدی کی، من بو آدامین قاباغینی ساخلادیم؛ چۆنکی مۆقصّیرلر اؤز جزالارینا چاتارلار. آنجاق بیر آز صبر لازیمدیر. ایشلر هامی‌سی دۆزلر، باریشیق دۆشر.... بونون جاوابیندا من دئدیم: یوخ، اولماز، بو ایشی بئله قویماق اولماز.
"بو سؤزلری عمی آجیقلی دئییب بیر آز فیکره گئتدی." سونرا باشلادی: هر حالدا بئله بیر احوالات وارسا سیز قاباغینی ساخلایین، چۆنکی من قوبئرناتورون یانینا گئدیب هامی ایشلر دۆزلدرم و چالیشاجاغام بو کندخودانی بورادان گؤتورسونلر.
عمی‌نین یانینا یؽغیلان آداملاردان بیری دئدی:
"عمی، سن بیزیم آتامیزسان، نه دئییرسن قولاق آسیریق. آنجاق بئله ده اولماسین کی، بیزیم آرواد-اوشاغیمیزا ساتاشسینلار. بیز، دوغروسو، بونو قبول ائده بیلمریک."
اونون جاوابیندا عمی دئدی:
"سیز آرخایین اولون، من اؤزوم بیلیرم. آنجاق سیز اوشاق-موشاغین قاباغینی ساخلایینیز."
دوغرودان دا صاباحی گۆن عمی شهره گئتدی. آل‌وئر ائدیب کنده قاییتدی. قوبئرناتورو نه‌اینکی گؤرمه‌دی حتی قورخوسوندان قوبئرناتور اولان کۆچه‌دن ده کئچمه‌دی.... محلّه آدامی عمی‌نین شهردن گلدیگینی ائشیدیب بیر-بیرینه دیدیلر. خالق عمی‌نین ائوینه تؤکولدو. نه اولدو؟ نه دئدی؟ سواللارینی عمی‌یه بیر-بیر وئردیلر. عمی بونلارا جاواب وئره‌رک دئدی:
"آ کیشیلر، سیز بیلمیرسینیزمی من اؤلنه‌دک واریمی، یوخومو سیزین یولونوزدا قویماغا حاضیرام. پول گؤرن ایشی هئچ بیر شئی گؤرمز. نه اولاجاق، لازیمینجا پول خرج ائتدیم. هامی ایشلری دۆزلتدیم. ایندی کندخودانین آتاسینا اود ووراجاغام. سیز گئدینیز، آرخایین یئرینیزده اوتورونوز، ایشین عاقیبتینی گؤزله‌یینیز." بیچاره محلّه آدامی دا گؤزله‌یه-گؤزله‌یه قالدی. آخیردا ن. محلّه‌سیندن بیر نئچه آدام قازاماتا دۆشدو....
ای. محلّه‌سی‌نین آدامی بو ایتّیفاقلاردان سونرا بئله بیر آیاق آلدی کی، داها او محلّه‌نین قورخوسوندان، آخشامچاغی ناملسم محلّه‌سی‌نین آدامی ائودن چؽخا بیلمزدی.
گئتدیکجه، بو محلّه‌نین حالی فنالاشدی. کندخودا ایسه ن. محلّه‌سی‌نین هۆنرینی گؤروب هئچ قورخمازدی و باجاردیغی یئره‌دک ای. جاماعاتینا کؤمک ائدردی، سؤزلرینه قولاق آساردی، شیکایتلرینه آرتیق درجه‌ده دیقت ائدیب لازیمینجا سرانجام چکردی. نه اۆچون ده ائتمه‌یه‌یدی؟ کندخودا دۆنیاگؤرموش، عاقیللی بیر آدام ایدی.... بیلیردی کی، ای. جاماعاتی‌نین شهرده یاخشی ایشبیلن، اوخوموش آداملاری واردیر. بونو دا آنلامیشدی کی، بیر ایش اولاندا شهره خبر گئدیر، آدام گؤندریرلر و نه کی، لازیمدیر ایشلرینی دۆزلدیرلر.
بیلیردی کی، بونلارا یاویقلیق ائتسه، قوللوق ایشلری ده یاخشی گئده‌جکدیر. حقیقت کندخودا اولمایان ایشلری ن. محلّه‌سی‌نین باشینا گتیردی، بونونلا بئله شهرده ناچالنیک، قوبئرناتورون یانیندا حؤرمتی گۆن‌به‌گون آرتیردی.
بلی، واخت اولدو کی، شهرده پریستاولیق یئری آچیلدی. داش‌دمیر کوخانی اورایا تعیین ائتدیلر. بو خبر کنده چاتدی. ای. جاماعاتی نهایت درجه‌ده غمگین اولدو. ن. جاماعاتی ایسه احوالاتی ائشیدیب شادلیق ائتدیلر: آتیلدیلار، دۆشدولر. کندخودانین گئتمگیندن بیر گۆن مۆقدّم عمی اؤز محلّه‌سی‌نین آداملارینی یؽغیب گۆله-گۆله اونلاری تبریک ائدیب دئدی: آی جاماعات، سیزه معلومدور کی، بو ظالیم بالاسی باشیمیزا نه اویونلار گتیردی. ایندی بیز گرک اؤز کوخامیزا گؤسترک تاینکی بیلسین کی، بیز اوندان ناراضی‌ییق، اونا گؤره ده من مصلحت ائدیرم: او یولا دۆشنده هئچ کیم اونو اؤتورمگه چؽخماسین. اونونلا سلاملاشماسین. فقط بیر منیم گئتمگیم مصلحتدیر. تاینکی گئدنده بیر نئچه سؤز دئمک لازیمدیر: بیلسین، دۆشونسون کی، بیز ده واریق....
جاماعات بونا راضی اولدو.
سحر ای. جاماعاتی هامیلیقلا کندین کنارینا چؽخیب کندخودانی اؤتورمگه حاضیرلاشدیلار. ن. محلّه‌سیندن ایسه عمیدن باشقا بیر آدام یوخ ایدی. ای. محلّه‌سیندن وکیللر بیر-بیر قاباغا یئری‌ییب کندخودانی آلقیشلادیلار، نیطقلر سؤیله‌دیلر، حتی بیر نئچه‌سی آغلادی.
بو حالدا عمی ده قاباغا یئری‌ییب دئدی:
"سئوگیلی، مهریبان کندخودا، سیزی ن. محلّه‌سی‌نین طرفیندن صمیمی قلبدن تبریک ائدیرم. بیز چوخ حئیفسیلنیریک کی، سیزی بیزدن آییردیلار. الله سیزی بیزه چوخ گؤرمه‌سین. سیزی اؤزوموزه آتا بیلیردیک.... "
حتی یالاندان دوداغینی دا بۆزدو کی، گویا آغلاماق ایسته‌ییر....
حقیقت، حالدا ایسه ن. جاماعاتی‌نین بو یؽغینجاقدا اولماماغینی کندخودا هئچ بیلمه‌دی و حیسّ ائتمه‌دی. چۆنکی او هئچ واخت جاماعاتی گؤرمه‌میشدی. جاماعاتین عوضینه همیشه عمی سؤیلردی او دا کی، بورادا.
بلی، کندخودا گئتدی. کنددن آیریلدی. آیریلدی، اما اۆرگینده آچیلماز دۆگون قالدی. کندخودا گئده-گئده اؤز عالمینده فیکیر ائدیردی: "ن. محلّه‌سی‌نین جاماعاتی غریبه بیر جاماعاتدیر. بونلار یا چوخ یاخشی آداملاردیر، یا دا کی، چوخ آخماق. من الیمدن گلن یاخشیلیقلاری اونلارین دۆشمنلرینه ائتدیم، اونلاری هر واخت دۆشمنلری‌نین آیاقلارینا وئردیم، بونونلا بئله یئنه ده عمی کیمی نۆفوذلو بیر شخصی منی تبریک ائتمک اۆچون گؤندردیلر.
کندخودا دوغرودان دا بیلمه‌دی بو جاماعات نه‌یه قوللوق ائدیر، هانسی الله‌ا سجده ائدیر، هانسی عاقلین، هانسی غئیرتین صاحیبیدیر.