منو
اؤلو حسن
اونلارین کندیندن دایم ایکی فصیل گؤرونور: یوخاریدا-قؽش، آشاغیدا-گاه یاز، گاه یای، پاییزدا دا-پاییز. بیرجه قؽشدا اتک ده ائله بیلیرسن داغین کلله‌سیدیر-هر یان آغاپپاق. ایل اوزونو قؽشدا یاشادیقلاریندان کلله‌ده‌کیلره قؽش آدامی دئییردیلر.
هاچان بیری‌نین آلنینا بوز قویماق لازیم گلیردی، حسن قاچاردی قؽشا. چوخ واخت دا کلله‌یه دؽرماشمیسان دئیه، قاری گتیریب حیطلرینده باسدیراردی. قار گرگی اولان گلیردی اونلارا. هامی بو فیکیرده ایدی کی، حسن بؤیوینده حکیم اولاجاق.
آنجاق جاماعاتین سؤزو دۆز چؽخمادی؛ آتا اؤلندن سونرا قازانیلان یئگانه صنعت یئتیمچیلیکدیر.
...قبیریستانلیغا آپاریلاندا کیشی داغ آشاغی اوچماغا باشلادی؛ تابوتدان یاپیشانلار دا اونونلا. ائولرین اۆستوندن آشیب دۆزنلیک قبیریستانلیقدا اوچوروم قبیرین قایا قؽراغینا قوندولار.
بو یئرده حیطلر قاباق ائولرین دامیندا قورتاریر. حسن اؤز حیطلریندن قاباقداکی ائوین دامینا چوخ توللانمیشدی. اونلارین دا دامینا آرخاداکی ائوین اوشاقلاری آتیلیب-دۆشردی. ائولرین داملاری ایدمان مئیدانچالاری‌یدی. کند سووئتی "گله‌جک نسلین ساغلاملیغی نامینه" قرار چؽخارمیشدی کی، هئچ کس بونا اعتیراض ائتمه‌سین. ائتمیردیلر ده.
آتاسی اوچوب گئدنده یاسا گلنلر یولون آلچاق-هۆندور پیلله‌کنلریله قبیریستانلیغا قاچیشیردی. بعضاً یوخاریداکی هوپپاناندا اؤزو ده ایسته‌مه‌دن اوتورمالی اولوردو آشاغیداکی‌نین بوینوندا. قارا لیباسلی بیر توپا قادین آرخادا کؤلگه کیمی سۆرونوردو. حسن اؤزو ان قاباقدایدی؛ بیردن عیسی یئییب موسا تپمیش بیر آدام آغیر داش کیمی گؤیدن اۆستونه نئجه گلدیسه، او، دیزی اۆسته چؤکدو. هوشو باشیندان چؽخدی؛ نفسی گئتدی، گلمه‌دی. حکیمین یوخلوغوندان /بو کنددن ایلک حکیم حسن اؤزو اولاجاقدی/ قبیریستانلیقدان مولّانی گتیردیلر؛ او دا هئچ چاتمامیش دئدی اؤلوب.
آتاسی تابوتدا اونا گؤره اوچورموش کی، اوغلونون اؤلوموندن اوزاق اولسون. اوغلو دا قبیریستانلیقدان آرالی اولدو کی، آتاسی‌نین دفنینی گؤرمه‌سین. ایکی اؤلوم بیر-بیرینی ایسته‌میردی. مولّانین ایشی، عوضینده ده قازانجی ایکی قات آرتمیشدی، تاپشیردی مئییتی هله‌لیک ائوه آپارسینلار. گئدیب آتانی دفن ائله‌ییب دالیندان دَیندن سونرا قاییتدی اوغلونون اۆستونه.
مۆردشیر حسنی یودوقجا سویو حیطه اندریردی. سو آخیب حسنین قار باسدیردیغی یئرده گؤللنیردی. بیردن چادیردان های قوپدو کی، آمان، ال-امان، اؤلو دیریلدی. حیا-آبیر دا گؤزله‌مه‌دن، لۆت-آنادان‌گلمه مۆردشیرین قاباغیندا دایانمیشدی. جاماعات اونون دیریلمگینی بو کندین تئزلیکله یئرله-یئکسان اولاجاغی علامتی کیمی یوزدو. گؤره‌جکلی عمللرسه دالدایمیش. آغ‌ساققاللارین گؤستریشیله بۆتون کند اوغلانین اۆستونه تؤکولدو: یابا،بئل، چکیج-بالتا، داش-کسک... حسن اؤلن کیمی اونلارا دۆشمن کسیلمیشدی. ائله بیل آزارلایاندا بوز-قار وئردیگی آداملار دئییلدی. اۆزلرینی همیشه گۆلر گؤردوگو آداملارین تبسّوملری‌نین یئرینده غضب ایشیلداییردی. نعلبکی بویدا صیفتلر او غضبی گۆزگو کیمی اونون گؤزلرینه سالیردی، اؤلومونه چؽرپیردیلار، اما بو گده، عکسینه، تامام دیریلیب دایم قار گتیردیگی قؽش سمته دابان آلدی. آنجاق هئچ کس دالینجا گئتمه‌دی، چۆنکی قؽشین یوللارینی حسندن اؤزگه بیر اینسان دۆروست بیلمیردی. هم ده آرخاییندیلار: اونسوز حسن گئتدیگی یئرده تزه‌دن اؤله‌جک؛ اوردا آجیندان-سویوقدان دیو جاناوارلار اؤلور، اوندا قالمیش سرچه حسن اولا. حسن اؤلومونون یانینا اؤز آیاغی ایله گئتدی.
او، نفسینی درمک اۆچون دایاناندا، آغاپپاق قؽشا سانجیلمیش قاپقارا پایایا بنزه‌ییردی. آشاغیدان، دۆشمن یووالارینا دؤنموش ائولردن مشوم سسلر گلیردی:
-اؤلو حسن! اؤلو حسن!
- رد اول! رد اول!
حسن قؽشدان داغین او اۆزونده‌کی یایا ائننده ائله بیل شاختالی چؤلدن ایچینده پئچ یانان ائوه گیردی. سۆموکلرینی خئیلی قؽزدیریب، یادلیقدا اؤز کندلرینه بنزر بیر کنددن آدلاییب باکی‌یا دۆزلندی.
***
سانکی اؤلو اولدوغوندان ایگیرمی ایلدن چوخدور باکیدا حسنه ائو وئرمیردیلر. بلکه کندچیلریندن اونون یوخلوغونو باکی رهبرلرینه چاتدیران اولوب.
زمبیله اوخشار کؤهنه حیطده گۆج-بلا خؽردا بیر هۆجره آلا بیلمیشدی. آنجاق حیطین صاحیبی یئنه اوّلکی کیمی غریب‌آغا ساییلیردی. بوخارا پاپاقلی غریب‌آغا اونا گؤز وئریردی، ایشیق وئرمیردی. حسنگیلده ایشیقلارین نه واخت کئچیریلدیگینی هر گئجه قئید ائدیردی. گویا ایشیق هاردان یانیر-یانسین، اونون یوخوسونو قاچیریر. الینده ایختیار اولسایدی، یاتاندا بۆتون باکی‌نین ایشیقلارینی سؤندورردی.
حسن گئجه‌لر آروادلا قوشا یاتماغی چوخدان ترگیتمیشدی، چۆنکی ائوینده ایکی قؽز اوشاغی بؤیویوردو، ایکی اوغلان. اونلار مکتبه گئدنده...-باخ، بو، باشقا مسئله. او، ساموسواللا گلیردی، اوغرون-اوغرون گیریردی حیطه، هوپ، آلیجی قوش کیمی آلیردی شیکارین اۆستونو.
بیر گۆن غریب‌آغانین زؤوجه‌سی ایشی آنلاییب حسنین آروادینا مین جۆر لاتاییر یاغدیردی. سؤزوندن ده بئله چؽخیردی کی، ارله یاتماق مۆسلمانچیلیغا یاراشان دئییل؛ اوندانسا گئدیب اؤزونو چؤلده قویسون.
حسنین آروادی سانکی قولاغینا پامبیق تؽخامیشدی؛ لال-دینمز ایچریده جوراب توخویوردو.
بو پوزغون احوالات قولاغینا چاتاندا، غریب‌آغا اسیب-چوشدو، حسنی تاپانچا-تۆفنگله هده‌له‌دی. آنجاق بوخارا پاپاغینا یاراشمایان طرزده عائله سؤیوشونه کئچنده لال-کار حسنین ده دیلی آچیلدی:
- هئچ اوغلومون شئیینی ده یئیه بیلمزسن، آلچاق!
- ا، سن-نین...-غریب‌آغا بوردا آغزینی ساخلادی. - یاخشی، سن سن اول، من ده من.
دئدیگینی ائله‌ییب سحردن کئچدی آیری مئتودا. حیطده‌کی عۆمومی توالئتین آغزینا آغیر، اؤزو ده پاسلی بیر قؽفیل آسدی. اؤزلری توالئته گیریب چؽخاندان سونرا باغلایاجاقدیلار. غریب‌آغانین آروادینا خانیملیق چاتماقدایدی؛ هاچان کئفی چکسه توالئته گیره بیله‌جکدی.
حسنین آروادیسا هله اؤز گؤزلرینه اینانا بیلمیردی؛ توالئتسیز بو ایلک گۆنده ائله بیلیردی یوخو گؤرور. تئز-تئز اۆمیدله چؤله چؽخیر، هر دفعه ده قاپینی قؽفیللی گؤرنده اوتانا-اوتانا قاییدیردی گئری. اوندا غریب‌آغاگیل سمتده قاققاناق جکیردیلر.
ائله ایشه گئتمه‌یه دوراندا حسنین دالاغی سانجمیشدی، اونا گؤره ساموسوالینی سۆره-سۆره درد ایچینده بوغولوردو. آجیب ائوه دگنده‌سه احتیمالی دۆز چؽخدی: هه، اونلاری توالئته قویموردولار. باخ، بو اسکلت جایناقلاری‌یلا غریب‌آغانین بلاغتلی بوغازینی جؽراردی؛ تکجه اوشاقلار قاباغینی کسیر. هم ده دری‌سی بئش قپیگه دگمز اونون! آخی نه‌دیر او!
عائله‌ده بو ایشه، نهایت، بیر انجام قؽلدیلار. هله مکتبه گئتمه‌ین اوشاغی تاسا سییدیردیلر. بؤیوکلرسه آنالاری‌نین تاپشیریغی‌یلا سحرلر اؤزلرینی قؽسیب مکتب توالئتینه چاتدیریردیلار /چتینی ائو آلاناجاندی!/. هرچند غریب‌آغانین اوشاقلاری مکتبده یایمیشدیلار کی، بو یئتیمچه‌لرین اؤز توالئتلری یوخدور، اونا گؤره ده چاتاجاق جوموشوردولار مکتبینکینه. اونلارین ایلک درسی همیشه توالئت درسیدیر. دئییلنلر دۆز چؽخاندا حسنین ایکی بؤیوک قؽزینی، بیر ده بالاجا اوغلونو لاغا قویماغا، فیته باسماغا باشلادیلار. اوغلان دؤزمه‌ییب ساواشار، هر گۆن ده اۆزو-گؤزو گؤم‌گؤی ائوه قاییداردی.
آخشاملار شهر توالئتلری ساعات دوققوزدا باغلانیر، آنجاق حسن احتیاط اۆچون بیر آز تئز - سککیز راده‌لرینده ماشین توتوب عائله‌سینی باکی سووئتی یانینداکی توالئته آپاریردی. تانیشلار راست گلنده؛ هر دفعه بیر بهانه ایشله‌دیردی؛ عئینی تانیشین ایکی دفعه راست گله‌جه‌ییندنسه یامان قورخوردو. اوندا گرک یئر آرالانا، گیره یئره-ایکینجی دفعه دئمه‌یه سؤزو یوخدو. توالئتین قادین و کیشی شؤعبه‌لرینه بیر واختدا گیریردیلر کی، تخمیناً بیر واختدا دا چؽخسینلار. سونرا یئنه تاکسی توتوب ائوه قاییدیردیلار.
بازار گۆنلری مکتب یوخدو دئیه آخشامدان علاوه توالئته سحر ده گئدیردیلر.
حسن قناعت مقصدیله توالئته گیریشلری هفته‌ده بیر-ایکی دفعه ایختیصارا سالماق اۆچون عائله‌ده تبلیغات آپاریردی کی، آدام یایدا چوخ دا ائله شئی ایسته‌میر، چۆنکی نه ایچیرسن، دریدن بوخارلانیر. بیر ده آخی آز سو ایچندن سونرا توالئت نه لازیم! اؤزو ده چوخ سو ایچنین بؤیره‌یی داش باغلاییر. بؤیرک دامیر دئییل کی. اوغلان آتاسی‌نین سؤزونه قوّت اولاراق دئدی کی، دری ده بؤیره‌یین ائله بیر فورماسیدیر، آناتومی‌یادا کئچیبلر. قؽزلارسا بیر سؤز دئمه‌یه اوتانیردیلار. آنا دا.
الله اونلارین اۆزونه باخیردی -هئچ کس ایسهالا توتولموردو. ایسهالا توتولماماق اۆچون حسن ائوه نه کونسئرو آلیردی، نه ده بالیق.
غریب‌آغاگیلده توالئتین آچاری ایکی ایدی: بیری عائله‌نین/اونو ایچ اوتاغین دیوارینداکی میسمارا کئچیریردیلر/، او بیریسه شخصاً غریب‌آغانین اؤزونونکو ایدی کی، مسجید آچارلاری ایله بیر حالقادا جیبینده گزدیریردی. توالئتی باغلایاندان سونرا گئدیب مسجید قاپیلارینی آچیر، ناماز واختیناجان خودداملیغا دایم نه ایش وار، گؤروب قورتاریردی.
اینشاللاه، گلن پارتی‌یادا مکّه‌یه زیارته گئتمک نیتینده ایدی.
حسن یوخاری تشکیلاتلارا مکتوب یازیب گؤزله‌مکله مشغولدو. دئییردی آدام جاواب گؤزله‌ینده نه اینفارکتا توتولماز، نه "پارالیج"ا. ایشده سؤز آتیردیلار کی، بو مینواللا اونون اؤلومو قالدی هامی اؤلندن سونرایا. "البته، -او، دؤشونه دؤیردی. - چوخ یاشاماق قانونو منیم کشفیمدیر. فیکیر وئرین، شهرده اساساً کیملر اؤلور-هر شئیه چاتمیش آداملار".
بیر گۆن دؤولتدن اونا مکتوب گلدی. اوخویوب سئوینجک آروادا چاتدیردی کی، اونلارا ائو وئریلمه‌سی قالیب نامعلوم واختا. آرواد دئدی داها بوندا سئوینمه‌لی نه وار! "سئوینمه‌لی‌سی بودور کی، اؤلمه‌ییم قالدی نامعلوم واختا! من یالنیز ائو آلان گۆنو اؤلمه‌لی‌یم".
حسنین ساموسوالداکی قازانجی توالئت خرجینی اؤدییردی. ماعاشسا دولاناجاق اۆچوندو. قؽزلارین چتینلیگی اره گئدنه‌جندی، اوندا، اینشاللاه، توالئتلری ده اولاجاق، هر شئیلری ده. پیسلیک ائله پیس آداما قالاجاق. اوغلانلار حسنین وئجینه ده دئییلدی. اونلارا نه وار! کاش قؽزلاری دا اوغلان دوغولایدیلار.
بیر گۆن شهرده چوخ یوباندی. توالئتلر باغلانانا...ائوده گئیینیب اونو گؤزله‌ییردیلر. یولو هؤوللو کئچرکن ترورچویا بنزه‌ین قارا بیر ماشین اونو آلتینا آلدی.
او گۆن حسنین عائله‌سی توالئتسیز قالدی. یاغیشلی دا بیر گۆندو.
ایشده هامی حئیفسلندی کی، او جۆر هئچ واخت ائو آلمایاسی، او جۆر چوخ اوزون یاشامایاسی بیر اینسان هئچ نه‌دن گئتدی.
باکیدا قبیریستانلیق باهالاشدیغیندان حسنی کنده آپاردیلار. داها اونون اۆزو آغدی-اؤلموشدو.
هاچان بیری‌نین آلنینا بوز قویماق لازیم گلیردی، حسن قاچاردی قؽشا. چوخ واخت دا کلله‌یه دؽرماشمیسان دئیه، قاری گتیریب حیطلرینده باسدیراردی. قار گرگی اولان گلیردی اونلارا. هامی بو فیکیرده ایدی کی، حسن بؤیوینده حکیم اولاجاق.
آنجاق جاماعاتین سؤزو دۆز چؽخمادی؛ آتا اؤلندن سونرا قازانیلان یئگانه صنعت یئتیمچیلیکدیر.
...قبیریستانلیغا آپاریلاندا کیشی داغ آشاغی اوچماغا باشلادی؛ تابوتدان یاپیشانلار دا اونونلا. ائولرین اۆستوندن آشیب دۆزنلیک قبیریستانلیقدا اوچوروم قبیرین قایا قؽراغینا قوندولار.
بو یئرده حیطلر قاباق ائولرین دامیندا قورتاریر. حسن اؤز حیطلریندن قاباقداکی ائوین دامینا چوخ توللانمیشدی. اونلارین دا دامینا آرخاداکی ائوین اوشاقلاری آتیلیب-دۆشردی. ائولرین داملاری ایدمان مئیدانچالاری‌یدی. کند سووئتی "گله‌جک نسلین ساغلاملیغی نامینه" قرار چؽخارمیشدی کی، هئچ کس بونا اعتیراض ائتمه‌سین. ائتمیردیلر ده.
آتاسی اوچوب گئدنده یاسا گلنلر یولون آلچاق-هۆندور پیلله‌کنلریله قبیریستانلیغا قاچیشیردی. بعضاً یوخاریداکی هوپپاناندا اؤزو ده ایسته‌مه‌دن اوتورمالی اولوردو آشاغیداکی‌نین بوینوندا. قارا لیباسلی بیر توپا قادین آرخادا کؤلگه کیمی سۆرونوردو. حسن اؤزو ان قاباقدایدی؛ بیردن عیسی یئییب موسا تپمیش بیر آدام آغیر داش کیمی گؤیدن اۆستونه نئجه گلدیسه، او، دیزی اۆسته چؤکدو. هوشو باشیندان چؽخدی؛ نفسی گئتدی، گلمه‌دی. حکیمین یوخلوغوندان /بو کنددن ایلک حکیم حسن اؤزو اولاجاقدی/ قبیریستانلیقدان مولّانی گتیردیلر؛ او دا هئچ چاتمامیش دئدی اؤلوب.
آتاسی تابوتدا اونا گؤره اوچورموش کی، اوغلونون اؤلوموندن اوزاق اولسون. اوغلو دا قبیریستانلیقدان آرالی اولدو کی، آتاسی‌نین دفنینی گؤرمه‌سین. ایکی اؤلوم بیر-بیرینی ایسته‌میردی. مولّانین ایشی، عوضینده ده قازانجی ایکی قات آرتمیشدی، تاپشیردی مئییتی هله‌لیک ائوه آپارسینلار. گئدیب آتانی دفن ائله‌ییب دالیندان دَیندن سونرا قاییتدی اوغلونون اۆستونه.
مۆردشیر حسنی یودوقجا سویو حیطه اندریردی. سو آخیب حسنین قار باسدیردیغی یئرده گؤللنیردی. بیردن چادیردان های قوپدو کی، آمان، ال-امان، اؤلو دیریلدی. حیا-آبیر دا گؤزله‌مه‌دن، لۆت-آنادان‌گلمه مۆردشیرین قاباغیندا دایانمیشدی. جاماعات اونون دیریلمگینی بو کندین تئزلیکله یئرله-یئکسان اولاجاغی علامتی کیمی یوزدو. گؤره‌جکلی عمللرسه دالدایمیش. آغ‌ساققاللارین گؤستریشیله بۆتون کند اوغلانین اۆستونه تؤکولدو: یابا،بئل، چکیج-بالتا، داش-کسک... حسن اؤلن کیمی اونلارا دۆشمن کسیلمیشدی. ائله بیل آزارلایاندا بوز-قار وئردیگی آداملار دئییلدی. اۆزلرینی همیشه گۆلر گؤردوگو آداملارین تبسّوملری‌نین یئرینده غضب ایشیلداییردی. نعلبکی بویدا صیفتلر او غضبی گۆزگو کیمی اونون گؤزلرینه سالیردی، اؤلومونه چؽرپیردیلار، اما بو گده، عکسینه، تامام دیریلیب دایم قار گتیردیگی قؽش سمته دابان آلدی. آنجاق هئچ کس دالینجا گئتمه‌دی، چۆنکی قؽشین یوللارینی حسندن اؤزگه بیر اینسان دۆروست بیلمیردی. هم ده آرخاییندیلار: اونسوز حسن گئتدیگی یئرده تزه‌دن اؤله‌جک؛ اوردا آجیندان-سویوقدان دیو جاناوارلار اؤلور، اوندا قالمیش سرچه حسن اولا. حسن اؤلومونون یانینا اؤز آیاغی ایله گئتدی.
او، نفسینی درمک اۆچون دایاناندا، آغاپپاق قؽشا سانجیلمیش قاپقارا پایایا بنزه‌ییردی. آشاغیدان، دۆشمن یووالارینا دؤنموش ائولردن مشوم سسلر گلیردی:
-اؤلو حسن! اؤلو حسن!
- رد اول! رد اول!
حسن قؽشدان داغین او اۆزونده‌کی یایا ائننده ائله بیل شاختالی چؤلدن ایچینده پئچ یانان ائوه گیردی. سۆموکلرینی خئیلی قؽزدیریب، یادلیقدا اؤز کندلرینه بنزر بیر کنددن آدلاییب باکی‌یا دۆزلندی.
***
سانکی اؤلو اولدوغوندان ایگیرمی ایلدن چوخدور باکیدا حسنه ائو وئرمیردیلر. بلکه کندچیلریندن اونون یوخلوغونو باکی رهبرلرینه چاتدیران اولوب.
زمبیله اوخشار کؤهنه حیطده گۆج-بلا خؽردا بیر هۆجره آلا بیلمیشدی. آنجاق حیطین صاحیبی یئنه اوّلکی کیمی غریب‌آغا ساییلیردی. بوخارا پاپاقلی غریب‌آغا اونا گؤز وئریردی، ایشیق وئرمیردی. حسنگیلده ایشیقلارین نه واخت کئچیریلدیگینی هر گئجه قئید ائدیردی. گویا ایشیق هاردان یانیر-یانسین، اونون یوخوسونو قاچیریر. الینده ایختیار اولسایدی، یاتاندا بۆتون باکی‌نین ایشیقلارینی سؤندورردی.
حسن گئجه‌لر آروادلا قوشا یاتماغی چوخدان ترگیتمیشدی، چۆنکی ائوینده ایکی قؽز اوشاغی بؤیویوردو، ایکی اوغلان. اونلار مکتبه گئدنده...-باخ، بو، باشقا مسئله. او، ساموسواللا گلیردی، اوغرون-اوغرون گیریردی حیطه، هوپ، آلیجی قوش کیمی آلیردی شیکارین اۆستونو.
بیر گۆن غریب‌آغانین زؤوجه‌سی ایشی آنلاییب حسنین آروادینا مین جۆر لاتاییر یاغدیردی. سؤزوندن ده بئله چؽخیردی کی، ارله یاتماق مۆسلمانچیلیغا یاراشان دئییل؛ اوندانسا گئدیب اؤزونو چؤلده قویسون.
حسنین آروادی سانکی قولاغینا پامبیق تؽخامیشدی؛ لال-دینمز ایچریده جوراب توخویوردو.
بو پوزغون احوالات قولاغینا چاتاندا، غریب‌آغا اسیب-چوشدو، حسنی تاپانچا-تۆفنگله هده‌له‌دی. آنجاق بوخارا پاپاغینا یاراشمایان طرزده عائله سؤیوشونه کئچنده لال-کار حسنین ده دیلی آچیلدی:
- هئچ اوغلومون شئیینی ده یئیه بیلمزسن، آلچاق!
- ا، سن-نین...-غریب‌آغا بوردا آغزینی ساخلادی. - یاخشی، سن سن اول، من ده من.
دئدیگینی ائله‌ییب سحردن کئچدی آیری مئتودا. حیطده‌کی عۆمومی توالئتین آغزینا آغیر، اؤزو ده پاسلی بیر قؽفیل آسدی. اؤزلری توالئته گیریب چؽخاندان سونرا باغلایاجاقدیلار. غریب‌آغانین آروادینا خانیملیق چاتماقدایدی؛ هاچان کئفی چکسه توالئته گیره بیله‌جکدی.
حسنین آروادیسا هله اؤز گؤزلرینه اینانا بیلمیردی؛ توالئتسیز بو ایلک گۆنده ائله بیلیردی یوخو گؤرور. تئز-تئز اۆمیدله چؤله چؽخیر، هر دفعه ده قاپینی قؽفیللی گؤرنده اوتانا-اوتانا قاییدیردی گئری. اوندا غریب‌آغاگیل سمتده قاققاناق جکیردیلر.
ائله ایشه گئتمه‌یه دوراندا حسنین دالاغی سانجمیشدی، اونا گؤره ساموسوالینی سۆره-سۆره درد ایچینده بوغولوردو. آجیب ائوه دگنده‌سه احتیمالی دۆز چؽخدی: هه، اونلاری توالئته قویموردولار. باخ، بو اسکلت جایناقلاری‌یلا غریب‌آغانین بلاغتلی بوغازینی جؽراردی؛ تکجه اوشاقلار قاباغینی کسیر. هم ده دری‌سی بئش قپیگه دگمز اونون! آخی نه‌دیر او!
عائله‌ده بو ایشه، نهایت، بیر انجام قؽلدیلار. هله مکتبه گئتمه‌ین اوشاغی تاسا سییدیردیلر. بؤیوکلرسه آنالاری‌نین تاپشیریغی‌یلا سحرلر اؤزلرینی قؽسیب مکتب توالئتینه چاتدیریردیلار /چتینی ائو آلاناجاندی!/. هرچند غریب‌آغانین اوشاقلاری مکتبده یایمیشدیلار کی، بو یئتیمچه‌لرین اؤز توالئتلری یوخدور، اونا گؤره ده چاتاجاق جوموشوردولار مکتبینکینه. اونلارین ایلک درسی همیشه توالئت درسیدیر. دئییلنلر دۆز چؽخاندا حسنین ایکی بؤیوک قؽزینی، بیر ده بالاجا اوغلونو لاغا قویماغا، فیته باسماغا باشلادیلار. اوغلان دؤزمه‌ییب ساواشار، هر گۆن ده اۆزو-گؤزو گؤم‌گؤی ائوه قاییداردی.
آخشاملار شهر توالئتلری ساعات دوققوزدا باغلانیر، آنجاق حسن احتیاط اۆچون بیر آز تئز - سککیز راده‌لرینده ماشین توتوب عائله‌سینی باکی سووئتی یانینداکی توالئته آپاریردی. تانیشلار راست گلنده؛ هر دفعه بیر بهانه ایشله‌دیردی؛ عئینی تانیشین ایکی دفعه راست گله‌جه‌ییندنسه یامان قورخوردو. اوندا گرک یئر آرالانا، گیره یئره-ایکینجی دفعه دئمه‌یه سؤزو یوخدو. توالئتین قادین و کیشی شؤعبه‌لرینه بیر واختدا گیریردیلر کی، تخمیناً بیر واختدا دا چؽخسینلار. سونرا یئنه تاکسی توتوب ائوه قاییدیردیلار.
بازار گۆنلری مکتب یوخدو دئیه آخشامدان علاوه توالئته سحر ده گئدیردیلر.
حسن قناعت مقصدیله توالئته گیریشلری هفته‌ده بیر-ایکی دفعه ایختیصارا سالماق اۆچون عائله‌ده تبلیغات آپاریردی کی، آدام یایدا چوخ دا ائله شئی ایسته‌میر، چۆنکی نه ایچیرسن، دریدن بوخارلانیر. بیر ده آخی آز سو ایچندن سونرا توالئت نه لازیم! اؤزو ده چوخ سو ایچنین بؤیره‌یی داش باغلاییر. بؤیرک دامیر دئییل کی. اوغلان آتاسی‌نین سؤزونه قوّت اولاراق دئدی کی، دری ده بؤیره‌یین ائله بیر فورماسیدیر، آناتومی‌یادا کئچیبلر. قؽزلارسا بیر سؤز دئمه‌یه اوتانیردیلار. آنا دا.
الله اونلارین اۆزونه باخیردی -هئچ کس ایسهالا توتولموردو. ایسهالا توتولماماق اۆچون حسن ائوه نه کونسئرو آلیردی، نه ده بالیق.
غریب‌آغاگیلده توالئتین آچاری ایکی ایدی: بیری عائله‌نین/اونو ایچ اوتاغین دیوارینداکی میسمارا کئچیریردیلر/، او بیریسه شخصاً غریب‌آغانین اؤزونونکو ایدی کی، مسجید آچارلاری ایله بیر حالقادا جیبینده گزدیریردی. توالئتی باغلایاندان سونرا گئدیب مسجید قاپیلارینی آچیر، ناماز واختیناجان خودداملیغا دایم نه ایش وار، گؤروب قورتاریردی.
اینشاللاه، گلن پارتی‌یادا مکّه‌یه زیارته گئتمک نیتینده ایدی.
حسن یوخاری تشکیلاتلارا مکتوب یازیب گؤزله‌مکله مشغولدو. دئییردی آدام جاواب گؤزله‌ینده نه اینفارکتا توتولماز، نه "پارالیج"ا. ایشده سؤز آتیردیلار کی، بو مینواللا اونون اؤلومو قالدی هامی اؤلندن سونرایا. "البته، -او، دؤشونه دؤیردی. - چوخ یاشاماق قانونو منیم کشفیمدیر. فیکیر وئرین، شهرده اساساً کیملر اؤلور-هر شئیه چاتمیش آداملار".
بیر گۆن دؤولتدن اونا مکتوب گلدی. اوخویوب سئوینجک آروادا چاتدیردی کی، اونلارا ائو وئریلمه‌سی قالیب نامعلوم واختا. آرواد دئدی داها بوندا سئوینمه‌لی نه وار! "سئوینمه‌لی‌سی بودور کی، اؤلمه‌ییم قالدی نامعلوم واختا! من یالنیز ائو آلان گۆنو اؤلمه‌لی‌یم".
حسنین ساموسوالداکی قازانجی توالئت خرجینی اؤدییردی. ماعاشسا دولاناجاق اۆچوندو. قؽزلارین چتینلیگی اره گئدنه‌جندی، اوندا، اینشاللاه، توالئتلری ده اولاجاق، هر شئیلری ده. پیسلیک ائله پیس آداما قالاجاق. اوغلانلار حسنین وئجینه ده دئییلدی. اونلارا نه وار! کاش قؽزلاری دا اوغلان دوغولایدیلار.
بیر گۆن شهرده چوخ یوباندی. توالئتلر باغلانانا...ائوده گئیینیب اونو گؤزله‌ییردیلر. یولو هؤوللو کئچرکن ترورچویا بنزه‌ین قارا بیر ماشین اونو آلتینا آلدی.
او گۆن حسنین عائله‌سی توالئتسیز قالدی. یاغیشلی دا بیر گۆندو.
ایشده هامی حئیفسلندی کی، او جۆر هئچ واخت ائو آلمایاسی، او جۆر چوخ اوزون یاشامایاسی بیر اینسان هئچ نه‌دن گئتدی.
باکیدا قبیریستانلیق باهالاشدیغیندان حسنی کنده آپاردیلار. داها اونون اۆزو آغدی-اؤلموشدو.