منو
شرفلی اؤلوم
سحره یاخین ایدی. گوزتچینین قفیلا سالدیغی ایری آچار سکوتی پوزدو. قاپی بئینی جیرماخلایان بیر صدا ایله آچیلدی. کشیکچی افسر ایچری گیردی. اونون دالینجا، ایکی مسلح پلیس حاضر بیر حالدا، قاپینین ساغ - سولوندا دایاندی. سسه آییلانلار یاریم یوخولو حالدا، قیزارمیش گوزلرینه هیولا شکلینده گورونن اولوم جارچیسینین، کیمین آدیندا جار چکه‌جگینی گوزله‌یردیلر. افسر هامینی گوزدن کئچیرتدی. صونرا، هله شیرین یوخودا اولان اژدره یاخینلاشیب، تپیکله ووروب اونو اویاتدی.
― دور پالتارلارینی گئی، تئز اول! دئیه، امر وئردی.
گئجه‌لر محبوسلاری یوخوسوز، گیج بیر حالدا چاغیریب دانیشیغا آپارماق، اشکنجه وئرمك، مستنطقلرین همیشه‌کی ایشی ایدی. آنجاق اژدرین هارا آپاریلدیغی مبهم ایدی. چونکه اونون اولوم حکمی اوزونه اوخونموشدو. اونو آپاردیلار. یوخوداکیلاردا اویانمیشدی. یوخو گوزلردن چکیلدی. بئینلر قارا، قورخونج فکرلرین جوولانگاهینا دوندو. دقیقه‌لر ایله دوندو. نهایت، هوا ایشقلاندی، گون چیخدی. آنجاق، اژدر قایتمادی.
ساعت سکیزی ووروکن. قاپی یئنه آچیلدی. گوزتچیلر اژدرین یورغان - دوشگینی و پالتارلارینی یغیشدیریب، آپاردیلار. بو، اؤلوم خبری ایدی. دئمك، اودا دار آغاجینا تاپشیریلدی.
قاشلار چاتیلمیش. اورکلر شدتله چیرپینیردی. کیمی دیزلرینی قوجاقلایب، اؤز گله‌جگینی دوشونور. کیمی، اوز هیجانینی سوندورمك اوچون دوداقلارنی گمیریر، کیمیده، قدم ووروردو. اوره‌ك سیخان بوغوجو بیر سکوت حکم سورمکده ایکن، غلامرضانین یاواش - یاواش زمزمه ایله باشلادیغی :
«بیز دنیانین قورخو بیلمز بیر قهرمان ائلییك، آلاولاردان یارانمیشیق آذربایجان ائلییك! یوردوموزو یاشاداجاق آدیمیزلا - سانیمیز، تاریخلرین زینتیدیر شهرتیمیز، شانیمیز!»
والا... ائل ماهنیسی گئدیکجه بویوك بیر خور دسته‌سینه چئوریلره‌ك، زندان محیطینی دوتدو. نغمه قورتاردیقدا، غلامرضا دولغون، معنالی باخیشلارینی چهره‌لرینی غم توزو اورتموش یولداشلارینا گزدیره‌رك. بیر نقطه ده - بوشلوقدا ساخلادی. هیجانلا،
― عزیز دوستوموز! سن، ای خلقینین دوغما مبارز اوغلو! سن وطن آزادلیغی اوغروندا دار آغاجینا تاپشیریلدینسا دا، مبارز انسانلارین اوره‌ینده همیشه یاشایاجاقسان! عشق اولسون سنه! دئدیکده، اونون سسی، یولداشلارینین وئردیگی «عشق اولسون!» دئیه جوابلا، بوتون زندانا یاییلدی. جاویدان سوزونه دوام ائده‌رك،
― قوی آزغین دشمن بونو آنلاسین که، قوللار دا سسله‌نن زنجیرلر، اشکنجه‌لر، مینلرله آخیتدیقلاری گناهسیز قارداش قانی، نده دارآغاجلاری بابك نسلینی اؤز آزاد دیلك و ایستکلریندن آیرا بیلمیه‌جکدیر! بو ائللرین شاهینلری همیشه اؤز آزادلیقلاری اوچون ووروشموش، دشمنه باش اگمه‌میش، تاریخلرین زینتی اولموشدور بیزجه اؤلوم، یادلارا باش اگیب، یاشاماقدان چوخ شرفلیدیر! دئیب، بیر آزدا یاندی. گوزلری طوفانلی دنیزلر تك. دالغالی ایدی. ساکت بیر تونلا، یئنه سوزه باشلادی:
― من ایندییه کیمی حقیمده اوخونموش حکمو سیزدن گیزله‌دیردیم. اؤلوم. دار آغاجی منیده گوزله‌یر. منده یولداشلاریمیز کیمی، اؤلومو گوله – گوله قارشیلایاجاغام. من بونا اینانیرامکی، من و اژدرلر اؤلسه‌ده، آرزو و دیلکلریمیز آزادلیق سئون انسانلارین اوره‌ینده یاشایاجاق. گله‌‌جك بیزلری محبتله یاد ائده‌جك! من ایسته‌یرم که، اؤلوم خبریم سیزه چاتاندا، منی گوز یاشی، پریشانلیق ایله یوخ، ملی سرودلا یاد ائده‌سیز، دئدی.
گون باتماغا آز قالیردی. سحردن بری اوطاغا چوکموش یاس بولودو هله ده چکیلمه‌میشدی. قاپی آچیلدی. کئشیکچی، افسر، -غلامرضا جاویدان! دئیه سسلدی. بو سسدن دیکسینمیش کیمی، هامی آیاغا قالخدی. هر طرفدن افسره دوغرو آددیملار آتیلدی. ائله بیل که هرنفر «منم» دئیه اؤزونو جاویدانین یئرینه تانیتدیرماق ایسته‌یردی. افسر اولکموش کیمی اولدو. قورخودان تاپانچاسینی قینیندان چکه‌رك، قاپییا طرف چکیلدی. گوزلرده غضبله دولو اعتراض دویولوردو. یولداشلارینین آرخاسیندا قالمیش جاویدان، اللریله اونلاری گئری ووراراق ایره‌لی کئچدی.
او. قیرخ یاشیندا، اورتا بویلو، قالین قارا قاش، کسگین باخیشلی، انلی کوره‌ك، ایگید بیر آدام ایدی. یولداشلارینا دونره‌ک،
― نیه متأثر اولدونوز؟ دئیه، سوال وئردی. بیر آندا دوداقلاریندا قیمیلدانان تبسم، غضبه چئوریلدی. - یوخ! دئدی. -دشمن قارشیسیندا پوزولماق قورخاقلارا یاراشار، سیزه یوخ! بیر- بیر اونلارلا ال وئریب، اوپوشدو. رحیمین هامیدان آرتیق دوتولدوغونو، دولغون گوز، چاتیلمیش قاشلاریندان آیدین گورمك اولاردی. او، بیردن اوزونو جاویدانینن قوجاغینا آتدی. بلی! بو، ایکی هم پیمان، ایکی مبارزین سون گوروشو، ابدی آیریلیغی ایدی.
غلامرضا قاپیدان چیخیرکن، بیرده دونوب حسرتله اونلارا باخدی. یئنه دوداقلاریندا تبسم اوینایردی.
― الوداع! عزیز دوستلار! دئیب، اوطاقدان چیخدی.
― الوداع! ای وطنین شرفلی اوغلو! دئیه، یولداشلارینین اوجالان سی ایله قاپی باغلاندی.
محبوسلار دمیر قفسده سیخیلان آسلان کیمی، اوطاغا سیغمایردیلار. اوز هیجانینی، هره بیر جور سوندورمگه چالیشیردی. آرتیق او، یوخ ایدی. آنجاق، یاتدیغی یئرده باشی اوزرینده اؤزو یازیب، دونه – دونه اوخودوغو شعر پارچاسی هله ده دوروردو. اونو اوخوماغا باشلایان صمدین احساساتلا دولو آهنگی، هامینی اؤزونه گتیردی.
«قوی شاهیدیم اولسون تاریخ یازانلار، آزادلیق اوغروندا چکیلدیم دارا. شرافتله اولدوم. آنجاق باشیمیی، اگمدیم هئچ دنیادا جلادلارا!»
×××
شهربانی اداره‌سی بویوك بیر زندانا چئوریلمیشدی. اوطاقلار آغزینا قدر استنطاق آلتیندا یاتان گناهسیزلارلا دولموشدو. آدامین چوخلوغوندان اوتورماغا یئر یوخ ایدی. قاپی و پنجره‌لر همیشه قاپالی اولدوغوندان، ایی قوخدان باش چاتلایر، نفس آلماق اولموردو. کئشیکچیلر مسلح حالدا قاپیلاردا قدم وورور، آغیر و یونگول مسلسللر ایله، نظامی قوه‌لر شهربانینین دوره‌سینی آلمیشدیلار. بو آغیر محیط اؤز یئرینده، گئجه - گوندوز، آراسی کسیلمدن اوطاقلاردان استنطاغا چاغیریشلار، سویوش - توهین و اشکنجه‌لر محبوسلارین روحینی سیخیر، بدبینلشدیریر، حیات و یاشایشا اولان امیدلرینی سوندوروردو. بعضیلری دئیلن بهتانلار، توهینلر قارشیسیندا سوسور، جواب وئرمیردی. باشقالاری چیلغینلاشیر، وورغون حالی آلیردی. بو گئدیش ایستر - ایسته‌مز هامینی دوشونمه‌یه، یادلار - یابانچیلار الینه دوشدویونه اوره‌کدن یانیر بو وحشیلیگین سونو نه اولاجاغینی فکرلرینده ووروشدورور، عائله‌لرینین فلاکت و قورخو ایچریسینده کئچیندیکلرینی نظرلرینده جانلاندیریر، سارسیلیردیلار. چوخلاریدا ― «یئنه‌ده‌می اسارته بویون اگمه‌لییک؟، یئنه‌ده‌می طالعمزی یادلارا - ساتقینلارا تاپشیرمالییق؟ نه اوچون؟ نه اوچون؟!» دئیه، دوشونور، بئینلرینده دومانلی، قارا فکرلر آت چاپیردی.
گونش داغلارین دالینا چکیلدیکجه، سولغون ساچاخلارینی داغلاردان، دوزلردن یغیردی. گئجه قارانلیغی، شهری قوینونا آلدیقجا، زندان محیطینه قیزدیرمالی بیر سکوت چوکوردو. بو دوزولمز، بوغوجو سکوت ایچریسینده گوزله‌نیلمدن، روحی اوخشایان گوزل بیر سسله،
«آنا یوردومسان ای گوزل وطن، همیشه‌لیك یاشا آذربایجان! گولوم، بلبلوم، گلشنیم، چمنیم، همیشه‌لیك یاشا آذربایجان»
دئیه اوخونان نغعه هامییا تانیش ایدی. اوره‌کلری اوخشایان یو سس - اؤلوم انتظاریندا اولان آزادلیق قارتالینین سسی ایدی. اونون سسی قارانلیغا سالینمیش قوی بیر نور کیمی، اورکلری ایشیقلاندیردی. بدبینلیك، امیدسیزلیك بولودونو تمیزلدی. بو سی همین گئجه‌نین سحری دار آغاجینا تاپشیرماق اوچون، زنداندان - شهربانییا کوچروللوش غلامرضا جاویدانین سسی ایدی.
عمومیتله، اؤلوم حکمی آلتیندا یاتان محبوسلار اؤلومون یاخینلاشدیغینی دویورکن، قورخویا دوشر، وحشت وارلیغینی سارسیدار. ساغ ایکن اولوم توزو اوزونه قونار. لکن، دار آغاجی - اولوم اونو گوزله‌یرکن. او، آزادلیق ماهنیسی اوخویوردو.
×××
آزان سسلری شفق سوکوله‌جه‌ینی بیلدیریرکن، شهربانینین قاباغیندا مسلح بیر دسته گوروندو. گئجه سرخوشلوغوندان خمار گوزلری قان چاناغینا دونموش افسر «دایان!» امری وئردی. بیر نچه نفر ایله ایچری گیردی. گئجه‌نین سکوتینی پوزان ماهنی سسی اونو حیرته سالدی. نوبتچییه دونره‌ک.
― بو بایغوشون سسی هله‌ده کسیلمه ییب؟ دئیه، وئردیگی سوالو نوبتچی تعظم ائده‌رك،
― خیر، قربان! او، بوتون گئجه‌نی ماهنی اوخوماقلا کئچریب، تك اوزو اولسا یئنه جهنم!
او باشلادیغی هر ماهنی، دوسداقلار طرفیندن خورا چئوریلیب. دئدیکده، افسرلوغا بیر گورونوش آلیب،
― اونلارین سسینی آنجاق، اودلو اسلحه‌لر، دار آغاجلاری کسه بیلر. دئدی. قاپی آچیلدی. غلامرضا قوللاریندا قاندال، غرورلا دورموشدو. افسر استهزالی بیر تبسمله،
― بویورون جناب! آمریکا فوقولو سیزی گوزله‌یر. سیز اوخوماقدان دویمادیغیز کیمی، دار آغاجلاریدا سیزدن دویمور. دئدیکده، اومعنالی و کسگین بیر باخیشلا،
― من حاضرام! دئیب، گولومسه‌دی. افسر.
― اؤلوم آیاغیندا ایکن، یئنه‌ده گولورسن؟ دئیه کنایه‌لی بیر حالدا سوال وئردی. جاویدانین بیاقدان بری اوزونو ایشیقلاندیران تبسم یوخ اولدو. نفرتله دولو کسگین باخیشلارینی افسرین گوزلرینه زیلله‌دی.
― شرف و افتخارلا اوز - اوزه گلیرکن، نه اوچون گولمه‌یم؟ آلنیم آچیق، اوزوم آغ، باشیم اوجادیر، فقط ساتقینلارین اوزو گوله‌بیلمز! دئدیکده، بو سوزدن افسر دوتولدو. رنگ وئریب - رنگ آلدی. خجالته اوخشار بیر دومان اوزونه چوکدو. چونکه، جاویدانین سون سوزو اونون اؤزونه ایدی. او، "وطن و آزادلیق!" دئیه دوش قاباغا گرنلردن ایدی. آنجاق، دشمنین اوستونلویونو دویورکن. چنلی، دومانلی بیر سحر قاچیب، دشمن دسته‌سینه قوشولموشدو. اوز خلقینه، وطنینه خیانت ائتمیشدی. جاویدانین سوزونه جواب تاپمادیغیندان، داریلمیش حالدا،
― بویورون! دئیه اونا یول گوستردی. جاویدان اونلارین قاباغینا دوشدو. یئنه اوزونو تبسم ایشیقلاندیردی. هر طرفدن آوتومات و توفنگله اونون دوره‌سینی آلدیلار.
― ایره‌لی! دئیه، حرکت امری وئریلدی. غلامرضا آتدیغی ایلك آددیملا، آذربایجان ملی سرودینی اوخوماغا باشلادی. بو، اونون اوز یولداشلاری ایله وداع ماهنیسی ایدی. اویانمیش محبوسلار، اونون سسینه سس وئریب اوخوماغا باشلادیلار. بو استقبال اونو داها دا روحلاندیردی. اؤز آددیملارینی اوخونان ماهنی آهنگی ایله اویغونلاشدیراراق، بیر سرباز کیمی، شاخ آددیملارلا ایره‌لیلدی.
×××
دورت آیدان بری قان حریصلرینین دوشگونلویونو هله‌ده سوندوره‌بیلمه‌ین دار آغاجلاری‌نین دیبینده «دور!» امری وئریلدی. سوکولن دان یئرینده قارا بولودلار قایناشیردی. تبریز قارا دونونو آتماق ایسته‌میردی. سانکه، اوغلو اؤلموش آنا کیمی، یاس ساخلاماق ایسته‌یردی. اسن کولك اووولتوسو، آرا بیر اوچان قارغالاین قاریلتیسیندان باشقا. بیر سس ائشیدیلمیردی. غلامرضانین حکمی اوخوندو. دکتر معاینه‌سینی بیتیردیکدن سونرا، حیرت ایچریسنیده،
― گورونمه‌میش ایشدیر! قلبی عادی حالدا وورور. دئیب، اؤزونه اینانمیرمیش کیمی، یئنیدن بیر ده اونو معاینه ائتدی. ― بلی! قلبی طبیعی حالدا وورور. دئیه سوزونو تکرار ائتدی. بو حال سوست، هدفسیزلر اوچون تعجبلی اولابیلردی. آزادلیق اوغروندا چارپیشان سارسیلماز بیر انسان اوچون، یوخ!
او، ایل یاریم بوندان قاباق، اوز فدائی دسته‌لریله «اؤلوم، یا آزادلیق!» دئیه، قارتال کیمی، دشمن اوزرینه شیغایب، آنا تورپاغی غصبکارلاردان تمیزلدیگی زمان، اؤزونده غرور، گوزلرینده ظفر دالغالانیردی. بوگون دار آغاجینین دیبینده ده او، اؤز غرورینی الدن وئرمه‌میشدی. قورخونج اولوم بئله، اونو دگیشه‌بیلمه‌میشدی. چونکه، او، اسارت آلتیندا، ننگین یاشاماقدانسا، اؤلومو اوستون دوتوردو. او، آزادلیق عاشیقی ایدی. رسمی مراسم بیتدی. سون سوزه بئله باشلادی: ― من دار آغاجی دیبینده ایکن، یئنه‌ده اؤز خلقیمی سئویرم. وطنیمین استقلالینی و خلقیمین آزادلیغی منیم آرزومدور! دئیب، اوزونو ایشیقلانماقدا اولان شرقه طرف دوتدو. ― باخین! دئدی. ― گنجه‌نین حکم سوره‌ن قارانلیغینی، چیخماقدا اولان گونشین نورو بوغور. بو بیر حقیقت ایکن، ظلم - ستمین ابدیلیگینه کیم اینانار؟... دئیب. دالغالی سسله
«ای وطنیم آذربایجان اودلار یوردوندان بیر نشان، سن بویوتدون ستارخانلار آدلی سانلی کئچمیشین وار. قوجا شرقین چیراغیسان آزادلیغین بایراغیسان.»
و الا... اوخویوب، قورتاردیقدا،
― من حاضرام! دئدی. ایکی دقیقه کئچمه‌میش. دار آغاجی اونو، وطن و خلقینین الیندن آلدی. او، اؤلدو. آنجاق، آدی «جاویدان» اولاراق، آزادلیق سئوه‌ن انسانلارین اوره‌ینده یاشیر و یاشایاجاق!
۱۳۳۰ شمسی