منو
خائن…!
هر طرفی آینابند، مرمر دوشه ملی، مجلل و بویوك سالوندا، هر شئیدن اول، ماهر رساملارین فرچاسیندان چیخمیش رومانتیق صحنه‌لر، شهوت دویغولارینی قیدیخلایب اویادان عریان قادین تابلولاری نظرلری اوزونه جلب ائدیردی. پنچره‌لری، رنگ به رنگ - الوان گوللر، فواره‌لر، مجسمه‌لر ایله بزنمیش، گلزارلیغا آچیلمیش بو، بویوك سالونون یوخاری باشیندا، قیزیل - گوموش، داش - قاشلارلا بزه‌نمیش قابلاردا، اوزری جور به جور ایچگی و میوه‌لرله اورتولموش ده‌گرمی میزین دوره سینده، ایکی نفر قیزغین صحبته مشغول ایدیلر. بونلاردان بیری، اورتا بویلو، اوتوز اوچ – اوتوز دورت یاشلاریندا، داخلی خولیالارینین تأثریندن ناراحتلیغینی گیزلده بیلمه‌ین، مغرور گورونوشلو بیر آدام ایدی.
ایکنجیسی ایسه، ساچلاری آغارمیش، اوزو قیرخیخ، داز باش، یاناخلارینین آلتی و بوخاغیندان، جوانلیغین کوکلویوندن بحت ائدن قات باغلامیش بوش قیریشیقلار ساللانان، گوزلرینده عئینك، قاری بیر سیاستمدار ایدی. اولنجی دانیشاراق،
― اولکه‌میزده گوندن - گونه شدتله‌نن بو تلاطمی فقط، سیز یاتیردابیلرسیز. سیزین تدبیر و لیاقتیزه من اینانیرام. هندرسون و میدلتون جنابلارینین دا اطمینانلاری سیزه‌دیر. دئدی. قوجا سیاستمدار نزاکتله،
― شاهنشاه حضرتلرینین بنده‌یه قارشی اولان مرحمتلریندن سون دره جه‌ده ممنونم. گمان ائدیرم که، بنده خاندانی سلطنته اولان صداقت و فداکارلیغیمی عملده نشان وئرمیشم. بنده، یئنه‌ده شاهنشاه حضرتلرینین استدیگی کیمی، ایران محورینی بارماغیملا دور ائتدیره‌بیله‌جگیمه اینانا بیلرسیز.
― جناب اشرفین مهارت و لیاقتی بیزه معلومدور. آنجاق، خلقین افکاریندا اویانان نفرت و عصیانکارلیق بیری بیر آز ناراحت ائدیر. دئدیکده، قوجا سیاستمدارین گوزلرینین دوره‌سینده صف باغلامیش قیریشیقلار یغیلدی. دوداقلاریندا خفیف بیر تبسم اوینادی. سانکه، بونونلا او، جوان شاهین ساده‌لیگینه گولمکك ایسته‌یردی.
― خلقی اوز آرزو و ایستکلرینین دالینجا آزاد بوراخسان، گره‌ك سیز شاهلیقدان بیز ده آغالیغیمیزدان ال چکه‌ك. بویوك امپریالارا آرخالانان بیر دولت الی یالین، مدافعه‌سیز بیر یغین قویون سوروسوندن قورخاجاق؟ ... آذربایجان نهضتینی خاطرلاین. اودلو اسلحه‌لر، دار آغاجلاری، هر ایشی دوزلدر. اونلاری سوسدورماق، پهلوی دیکتاتورلوغونو دیریلتمك منیم عهده‌مه.
― آفرین، جناب اشرف! خلقین بو هیجان و احساساتینی فقط، اوز قانیله بوغماق اونار! دئیب، دوردو. سول الینده امضالانمیش فرمان، ساغ الیله اونون الینی سیخدی.
― جناب اشرفین موفقیتلری بیزیم آرزوموزدور. دئیب، فرمانی اونا اوزاتدی. قوجا سیاستمدار ایکی اللی فرمانی آلاراق، گوزونون اوستونه قویدو. یاغلی قویروق گیرینه دوشموش آج تولکو کیمی، سئوینجك شاهین حضوریندن مرخص اولدو. اونو یولا سالاندان صونرا. شاه، گلزارلیغا طرف آچیلان پنجره‌نین قاباغیندا دایانیب. کپریك چالمادان گوزلرینی، سو ذره‌لرینی هوادا اوینادان فواره‌لره تیکمیشدی. سانکه، فواره‌لردن قالخان سو داملالارینین چیسگین یاغمور تك، گول – چیچکلرین اوزرینه سپلندیگینی سئیر ائدیر، لذت آلیردی. آنجاق، یوخ! بو دقیقه‌لرده اونون نظرینی نه آلیاشیل گوللر - چیچکلر نده انسانی تماشایا چاغیران مجسمه‌لر نده بیر - بیرینی یاریشا چاغیران فواره‌لر، هئچ بیری اوزونه جلب ائده بیلمز ایدی. اونون خیالی قبرستانلیق سکوتینه چئوریلمیش بیر عالمده ایدی. اونون قلبینده آرتیق نه وطن و نده خلق محبتی وار ایدی. او خارجی اربابلارینا وئردیگی وعده‌لره صادق قالماق، ایرانی قانلی بیر محاربه میدانینا چئویرمك اوچون، آسیر - کسیر، آزادلیق! دئیه، جوشان خلقین سینه‌سیندن، ککلیك تك قاققیلدایان آفتامات گولله‌لرینین آچدیغی قان فواره‌لریندن حظ آلیردی.
×××
شاه باشیندا گوز قاماشدیران، آلماس و یاقوتلا بزه‌نمیش تاج، چیگنینده لباده، دوشونده، گئجه‌نین قارانلیغیندا سایسیز اولدوزلار کیمی، پاریلدایان نشانلار، بویوك و مجلل سالونون قاپیسیندان ایچری گیریرکن، وزیر وکیللر، اللری دوشلرینده سجده‌یه گئتمیش، اوردو سرکرده‌لری اللری گیجگاهلاریندا، هیکل تك، دونوب قالمیشدیلار.
او، سیز گوردویونوز «دموقراتیق» بیر ئولکه‌نین شاهی دگیل ایدی. او، تام اختیار الده ائتمیش بیر حاکم مطلق ایدی. او، طمطراقلی بویوك سالونون یوخاری باشیندا قویولموش «جمشید تختینه» دوغرو حرکت ائدیرکن، «باخ، بئله! ایندی کیم منیم حکمومدن بویون قاچیرا بیلر؟ گیم منه اعتناسیزلیغا جرئت ائده‌بیلر؟» دئیه، اوز - اوزونه شیشیردی. ایری، مغرور آددیملارلا ایره‌لیله‌یردی. او، اوز آرزو ائتدیگی مستبد بیر شاه اولموشدو. اونون اراده‌سینه قارشی هئچ کس چیخا بیلمز ایدی. اونون هر سوزو بیر قانون ایدی. اوزو آسیب - کسیر، ایستدیگینین بوینونو ووردورور، دار آغاجینا تاپشیریر، رژیمه و دیکتاتورلوغا قارشی چیخانلاری یوزلر - مینلرله مسلسله باغلادیردی.
تختین یانینا چاتیرکن، هجوما کئچن بیر جنوار چئویکلیگی ایله، بیردن گئری دوندو. قاشلارینی چاتدی. گوزلرینی قییدی. آغزینی - بورنونو تورشودوب، بد هیئبت بیر گورنوش آلدی.
― مقصرلر گلسین! دئیه، امر وئردی. چوخ چکمدی که، قوللاریندا زنجیر، آیاقلاریندا قاندال سسله‌نن اوچ نفر محبوس حضوره گتیریلدی. بونلاردان بیری جوان، گوزلری چراغ کیمی برق ساچان، هیکللی بیر ایشچی ایدی. ایکیسیده، اگنی، باشی توکولموش، گون ایستیسیندن یانمیش اوزلرینده، گوزلرینده انتقام آرزوللاری قاینایان کندلیلر ایدی. وزیر تعظم ائده‌رك،
― قبله عالم! دئیه، ایشچینی نشان وئریب، - بو سلطنته و استعمار - استثمار علیهنه، کندلیلری گوستریب،
― بونلار دا فئودال دبده‌به‌لرینه قارشی خلقی عصیانا چاغیرانلاردیر. هر اوچو عصیانچیدیر. دئدیکده، شاه کنایه‌لی بیر قمهقهه چکه‌رك،
― هاهاها!... عصیانکارلیق، سلطنته قارشی؟! دئیب، کینله اونلارین اوزونه باخدیقدا، هر اوچو بیردن،
― بلی سلطنته، ظلم سارایلارینا فساد یوواسینا قولدورلیغا قارشی!... دئیه، اونون سوزونو کسدیلر. شاه عصیانچیلارین جسارتیندن حدتلندی. غضبیندن گوزلری قان چاناغینا دوندو. قان، بئینینه ووردو. قلنجی چکره‌ك، هر اوچونون بوینونو ووردو. صونرا، تکبرله قانلی قلنجی یئره سوکه‌یب، اونلارین بویون دامارلاریندان فواره تك آخان قیزیل قانا تماشا ائتمگه باشلادی. فقط باخدیقجا اوزونده لپه‌له‌نن غرور سؤنور، گوزلرینده وحشت قیغیلجیملاری پاریلداماغا، قورخو بوتون وجودنی سارسیلتماغا باشلادی. چونکه، بو جسدلردن آخان قانلار قایناییب - آرتیر، یاواش - یاواش بیرله‌شیب بیر گوله، بو گول‌ایسه، گئتدیکجه بیر قان دنیزینه چئوریلیر، اونو کامینا آلیردی. شاه سونسوز بیر هیجانلا، بو قان دنیزینده قول - قاناد چالاراق، اوزونو ساحله یاخینلاشدیرماغا جان آتیردی. اما، موج ووران قان لپه‌لری اونو داهادا دنیزین درینلیکلرینه آتیردی. او، لاپ الدن دوشموشدو. بیردن قدرتلی بیر ال ظاهر اولدو. اونو قان دنیزیندن آلیب، کاخ خرابه‌لری اوزرینده یئره قویدو.
آرتیق شهرت و شهوت احتراصیله جوشوب - داشان سارای نده اللرده اوینایب، چلغین قهقهه و فرح دوغوران قیزیل قدحلردن نشان یوخ ایدی.
او، اوزونو دوغرولتدو. گوزونون قاباغیندا دوزولموش‌دار آغاجلارینی گوردو. پرپر چالان گوزلرینی اووکارلایب، دقتله‌دار آغاجلارینا باخدیقدا، وزیرلر، وکیللر، اوردو باشچیلارینی آسیلمیش گوردو. او، هامیسینی تانیردی. لاپ باشدا بیر دار آغاجی بوش ایدی.
― ای!... ایره‌لی گل! دئیه، ائشیدیلن سسدن بوتون وجودی تیتره‌دی. سس گلن طرفه دوندو. قاباقدا بیر میز قویولموش، قاباغیندا «عدالت محکمه‌سی» یازیلمیش، دالیندا محکمه هیئتی اگلشمیش ایدی. شاه وحشت ایچریسینده،
― مندن نه ایسته‌یرسیز؟! دئیه باغیردیقدا، آرخاسیندان: «انتقام، انتقام، انتقام!» دئیه، بیر گورولتو قوپدو. او، گئری دوندوکده، اللرده چکیج، بالتا، بئل، کرنتی، اوراق، یوز مینلرله خلقین غضبله آلوولانان گوزلریندن شاشیردی. قورخو ایله دولو، گولوش جیزگیلری اوزونده اویناماغا باشلادی.
― من، من که، وطنه - ملته خدمت ائتمیشم. دئیه، دیلی‌توپوق وورماغا باشلادی. کنایه آندیران، شدتلی، آجی گولوشلرله. «خدمت، خدمت، خدمت!...» سسلری عکس صدا کیمی هوادا دالغالاندی. بو آندا بیردن هوا قارالدی. ایندی شاه وئریلن بیر سینما قارشیسیندا ایدی.
اوجسوز - بوجاقسیز بیر مئشه گورونوردو. بو مئشه یاخینلاشدیقجا، مئشه دگیل، نفت بوروخلاری اولدوغو آیدینلاشیردی. بوردا قارا مازوتا بوللانمیش ایشچیلر قاریشقا کیمی قایناشیردی. آنجاق، بو ساده بیر قایناشما دگیلدی. بو قایناشمادا بیر عصیان سسی دویولوردو هر طرفدن: «انگلسلرین الی تورپاغیمیزدان کسیلمه‌لیدیر!» «بیر آزاد لیق‌ایسته‌یریك!» دئیه سسلر گئتدیکجه دالغالانیب، قورخونج بیر گورولتویا چئوریلیردی. بوحالدا، مدهش بیر قهقهه قوپدو. مسلح دسته‌لر گورونمگه. آوتوماتلار سسلنمگه، قارا قیزیلین اوزری ایشچیلرین آل قانیله بویانماغا باشلادی. یئره سریلمیش جسدلر باش قالدیراراق، «بو شاهیمیزین بیزه خدمتیدیر!» دئدیکلری زمان، شاه داریلدی. بو منظره‌لری گورمه‌مك اوچون، گوزلرینی برك - برك یومدو. آنجاق، یئنی بیر صحنه اونون قاباغیندا جانلانمیشدی: بوردا، آزاد - شن بیر حیات قاینایردی. آزادلیق ماهنیلاری نئی‌کیمی، هر طرفه سس سالمیش، خاننده‌لر بلبل تك جه - جه وورور، گنجلیگلین اوزو گولوردو. بوردا نه مظلوم وار ایدی، نده ظلمدن نشان. اوزاقلاردا ایکی هیولا شاهین ساغ سولونو آلیب، حسدله بو آزاد حیاته تماشا ائدیردیلر. اونلار اللرینده اولان بومبو شاها وئریب، خلقین ایچریسینه آتماغا تحریك ائتدیلر. شاه بومبو آتدی. بو زمان دهشتلی بیر گورولتو قوپدو. دنیا ظلماته دوندو. آنجاق، بو اوزون سورمدی. یئنه هوا آچیلدی. او شن حیات یئرینده دار آغاجلاری، قانلی حسدلر، قالاق - قالاق انسان کله‌لری گورونمگه باشلادی. بو کله‌لرین اوزرینده همین هیولالار شیط گولوشلرله شاهین الینی سیخیر خدمتی اوچون، اونو تبریك ائدیردیلر. شاه اوز عمللرینین گوزگوسوندن داریلدی. آنجاق ایندیده یئنی منظره‌لر کئچیردی:
دسته - دسته الی قوینوندا قالمیش ایشسیزلر، سولغون چهره‌لی، ال آچان قادین، کیشی، اوشاقلار، خرابه‌زارلیغا دونموش کندلر گورونوردو. بونلار گوزونون اونوندن کئچدیکجه «جوان شاهیمیزین ملت دردی چکمکدن ساچلاری آغاریب.»
«بو خوش حیات شاهیمزین خدمتلرینین نتیجه سیدیر.» دئیب اؤتوردولر. بو کنایه‌لر ایگنه کیمی، اونون اوره‌گینه سانجیلیردی. وجدان عذابی اونو سیخیردی. بو نوار قورتاردیقدان صونرا، او، اؤز تمثالینین رسمی لباسدا دوردوغونو، دسته - دسته، آزادلیق و صلح ماهنیلاری اوخویا - اوخویا حرکتده اولان گنجلری آفتوماتا باغلادیب، افتخارلا تماشا ائتدیگینی گوروردو. بئله‌لیکله سینما تمام اولدو.
محکمه صدی آیاق اوسته دوراراق،
― سنین شاهلیغین بیزه اولوم، آجلیق و فلاکتی ارمغان گتیردی. سن اؤلمه‌لیسن! دئدیکده، اونو چکه - چکه باشدا بوش قالمیش دار آغاجینین دیبینه سورودولر. کندیری بوینونا سالاندا، شاه یوخودان آیلدی. او، قان تر ایچینده، قلبی قوش اوره‌یی کیمی چیرپینیردی.
یئریندن سیچرایپ، شاشقین آددیملارلا اوطاقدا قدم وورماغا باشلادی. گوردو کلرینین یوخو اولدوغونا سئویندی. آنجاق، یوخودا ائشیتدیگی «انتقام!» سوزلری ایندیده قولاقلاریندا سسله‌نیر، دار آغاجلاری گوزونون اونوندن چکیلمیردی. قدم ووردوقجا ناراحتلیغی آرتیر، آغیر - آغیر نفس آلیر، سانکه، اوطاغین هواسی اونا آزلیق ائدیردی. بو حالدان اوزونو قورتارماق اوچون، قاباغی گئنیش باغ و گلزارلیغا آچیلان بالقونا چیخدی. قوشلار بوداقدان - بوداغا آتیلاراق، اوز جه‌جه‌لری ایله سارای محیطینی شنلندیرمکده، شهرین قوینوندا آرا بیر آچیلان توفنگ سسلری، هردن بیر اوجالان گورولتولو شعارلار ایچریسینده بوغولماقدا ایدی. شاه دقتله قولاق آسدیقدا، «خائن! اولوم!» «رد اولسون خونخوار قوام!» سوزلری دالغالانا - دالغالانا هر طرفه یایلدیغینی ائشیتدی. بو حال اونون اضطرابینی داها دا آرتیردی. تئز یاتاق اوطاغینا قاییدیب، پالتارلارینی گئیدی. شاشقین آددیملارلا قبول اوطاغینا گلدی. دربار وزیری ع. و باشقا دربار آداملاری توپلانمیشدی. شاه گیریرکن، هامی آیاق اوسته ایدی. اونلارین اوزونده چیرپینان هیجانی گوردوکده، وزیره مراجعتله.
نه خبر دیر؟ دئیه سوال وئردیکده، او،
― شهرین وضعیتی عادی دگیل قربان! اوچ گوندن بری قوام دولتی علیهنه دوام ائدن اعتراضلار بو گون شدتله‌نیب بیر عصیان شکلی آلیپ. هر طرفدن خلق سئل کیمی آخیب، عصیانچی دسته‌لره قاریشیر. دئدیکده، شاهین قاشلاری چاتیلدی. کئچن گون اوز نگرانلیغینی قوجا سیاستمدارا سویله‌یرکن او، آرخاینلیقلا. «شاهنشاه حضرتلرینین خاطر مبارکلری آسوده اولسون. هر تصادفه قارشی تدبیر گورولموشدور.» دئیه وئردیگی وعده لرینی خاطرلادی. اونون بو سوزلری شاهی آرخاین ائتمیه بیلمزدی. خلقین اعتراض و ایستکلرینه قارشی، دولتین بوتون مسلح قو‌ه‌لری سفربرلیگ آلینمیش ایدی. «پس بیزیم جناب اشرف نه فکرده‌دیر؟» دئیب تلفونو الینه آلدی.
― آلو! بلی، اؤزودور. بلی؟ وضعیت خوش دگیل؟ نه اوچون؟ جبهه واحد؟! بوتون دموقراتیك جمعیتلر؟ حزب توده‌نین رهبرلیگی آلتیندا؟ آها! نه؟ خیر! ممکن دگیل! سن استعفا وئره بیلمزسن! آتشه دوتمالی! قیرمالی، داغیتمالیدیر!... بلی، بلی! دئیب، الینده کی دسته‌یی یئره آتدی. اللرینی دالیندا چارپازلایاراق، شاخ آددیملارلا او طرف بو طرفه قدم وورماقا باشلادی. یادینا بیر شئی دوشموش کیمی، بیردن وزیری یانینا چاغیریب، بیر کناردا اونونلا خیسینلاشدیلار. وزیر هارا ایسه، تله‌سیك یولا دوشدو.
بو دقیقه‌لرده شاه اوزونو محاربه‌ده حس ائدیر، بیر فرمانده کیمی، اوردو باشچیلارینا، ائله‌جه‌ده، علیرضا یا مأموریت وئریب، تله‌‌سیک شهره گوندردی. بیر تك شاه اضطرابدا دگیل، بوتون سارایی همهمه و هیجان بوروموشدو. شاهزاده خانملار، شاهزاده‌لرین و بوتون دربار آداملارینین اوزونده اوچقونلوق، حرکتلرینده شاشقینلیق وار ایدی. اونلاری ال - آیاغا سالیب قورخودان، آوتومات گولله‌لری قارشیسندا سینه گره‌ن جوشغون خلقین «خائن شاها اولوم!» «فساد یوواسی داغیلمالیدیر!» دئیه، شهرده لپه‌لنن عصیان سسی، دربارین دیوارلارینا، حتا دروازه‌سینه بئله، سلطنت و قوجا سیاستمدارین علیهنه یازیلمیش شعارلار ایدی.
آرتیق اعلیحضرتین وطن و ملت خواهلیق پرده‌سی پارچالانمیشدی. ایندی، اونون آدی محبوب دگیل، خائن!... دئیه، دیللرده نفرتله یاد ائدیلیردی. بو آندا سارای طوفانا دوتولموش بیر یلکانا بنزه‌یردی. سانکه تلاطم لپه‌لری اوزونو شدتله اونون دیوارلارینا چیرپاراق، بو فساد یوواسینی پارچالایب، داغیتماق ایسته‌یردی.
شاه آناسینین و شاهزاده خانملارین آلولانان اضطرابینی یاتیرتماق اوچون، اوز وقارینی پوزماماغا، حادثه‌نین ساده‌لیکله ساووشاجاغینا ایناندیرماغا چالیشیردی. آنجاق، سیمسیز تلفون خبرلری دشمن قوه‌سیله حسابلاشمایب، غفلتاً محاصره‌یه دوشموش بیر فرمانده کیمی، اونو، مات قویموشدو. او گلن خبرلره باخدیقجا گوزلری بویویور، آز قالیردی عقلینی شاشیرسین. «خلق آخینینین قارشیسی آلینماز بر سئله دونوب.» «هر یئرده آتش امری وئریلدی.» «توپخانا میدانیندا ... نمره‌لی تانك عصیانجی دسته‌لر طرفیندن اشغال اولوندو.» «شاه آباددا علیرضا محاصریه آلینمیشدیر.» شدتلی آتش و نظامی دسته‌لرین هجومی نتیجه‌سینده علیرضا محاصره‌دن چیخاریلدی.» «بعضی نظامی دسته‌لر خلقین اوزرینه آتش آچماقدان بویون قاچیریرلار.»
بو خبرلر شاهین نظریندن کئچدیکجه، باشینین توکلری بیز - بیز اولوردو. غیرارادی اولاراق، گوردویو یوخونو بیرده خاطرلادی. قورخودان اونون رنگی کاغذ تك آغارمیشدی. گوزلری خسته آدم کیمی چوخورا دوشموشدو. تلفونو الینه آلاراق،
― آلو! آلو! بلی، بلی! منیم طیارم حرکته آماده اولسون! بلی، بلی! دئیب، تلفونو یئره قویدو. اونون بو تاپشیریغی دربار اهلی اوچون خطر اشاره‌سی ایدی. چمدانلاری یغیشدیرماغا باشلادیلار.
شهرین هر طرفیندن «خائن شاها اولوم!» سسلری گئتدیکجه اوجالیر، «رد اولسون قوام!» سوزلری داهادا یاخیندان ائشیدیلمگه باشلایردی. بو حالدا وزیر جنگ رنگی قاچمیش، هیجان و اضطراب ایچریسینده اوزونو ایچری سالدی.
― شاهنشاه حضرتلری، نه دورموسوز؟! خلقین کین و غضبی دربارا قارشیدیر!
― دربارا؟!
― بلی! دربارا! شخصاً شاهنشاه حضرتلرینه قارشیدیر. ایندیه قدر اللرده گزن عکسینیز، خلقین آیاقلاری آلتیندا تاپدالانماقدادیر. مجه‌لرینیزی دارماداغین ائدیبلر.
― مجسمه لریمی؟!
― بلی، قربان!
― بس مسلح قوه‌لر نه ائدیر؟
― مسلح قوه‌لر آخینین قارشیسندا تاب گتیره بیلمیرلر. آوتومات لار بیچدیکجه، اونلار قیزمیش نر کیمی، سربازلاری چیغنایب، کئچیرلر. دئدیکده، شاه هوولوندن یئنه تلفونو الینه آلدی.
آلو آلو! بلی! طیاره حاضردیر؟ چوخ گوزل! دئیب، تلفونو یئره قویدو. بو حالدا دربار وزیری ایچری گیردی. اونون گلیشی شاها، بئینینده چاپان آت دیرناقلارینین ضربه‌سیندن یاخا قورتارماغا بیر آز فرصت وئردی. یئنه هر ایکیسی بیر آز خیسینلاشدیلار. اونلارین مأیوس باخیشلاری و چهره‌لرینده قیمیلدانان امیدسیزلیك، اربابلارینین منفی نظریندن حکایت ائدیردی.
ساعت اوچه آز قالیردی. قوجا سیاستمدارین گلدیگینی خبر وئردیلر. او، هولناك ایچری گیریرکن، یخیلماماق اوچون قاپییا سوکندی. رنگی سارالمیش، چوخورا دوشموش گوزلری، جانی چیخماقدا اولان آدام کیمی، آخماقدا ایدی. جلد اونون قولتوغونا گیریب، یوموشاق صندلینین اوزرینه یخدیلار. کیمی اوزونه سو سه‌پیر، کیمی بورنونا نشاتیر دوتور، کمیده، یاخاسینی آچیردی. او، یاواش - یاواش اوزونه گلدی. تئز بیر ایستکان شربت ایچیرتدیلر. اوره‌یی بیر آز توخدادیقدا، تیتره‌یه – تیتره‌یه اللرینی جیبینه اوزاتدی. وئردیگی کاغذه شاه گوز دولاندیریب تله‌سیك، - یوخ! بو وضعیتده استعفا وئره بیلمزسن. دئدیکده، او دوداقلاری اسه – اسه.
― اعلاحضرتا! منیم استعفامی قبول ائدین! کابینه‌مین سقوطینی تئز خلقه یئتیرین! و الا، بو عصیان اگر، بیر آزدا دوام ائدرسه، نه اینکه تخت تاج. حتی حیاتیمیز بئله خطرده دیر. دئیب، یئنیدن – بو عصیان دگیل انقلابدیر! دئیه میریلداندی. بو دقیقه‌لرده، هر طرفدن «خائن شاها اولوم!» «محو اولسون قوام!» شعارلاری گئتدیکجه شدتله‌نن تلاطم لپه‌لری کیمی، ساراین دیوالارینی آشاراق اوزونو ایچری وورور، شهرت و شهوت حریصلرینی تیتره‌دیردی. سالوندا بیر آنلیغا، مدهش بیر سکوت حاکم اولدو. هره اؤز فکرینده: «نه ائتمه‌لی؟» «من نجه اولاجاغام؟!» دئیه، دوشونوردو. آنجاق، آرتیق دوشونمگه وقت یوخ ایدی. قوجا سیاستمدارین پیشنهادی صون علاج ایدی. بو ایسه، شاها چوخ آغیر گلیردی. او، اؤز توپوردویونو یالامالی، جانلی بته ستایش ائدنلر یانیندا اولان حیثیتینی الدن وئر‌ملی ایدی. بو اونون اوچون آغیر بیر ضربه ایدی. آنجاق، نه ائده بیلردی؟ قاباقدا خلقین غضبی، انتقام، بلکه‌ده اؤلوم دورور، بوتون، بو توکولن قانلارا او – اؤزو سبب دیر. بونو خاطرلایاراق، قوجا سیاستمدارین استعفاسینی قبول ائتدی.
بیر آز صونرا، تهران رادیوسو قوام دولتینین سقوطینی، هوا دالغالاری ایله، بوتون دنیایا یئتیردی. بو سس ایران خلقینینین دیکتاتورلوغا قارشی، غلبه سسی ایدی.
۱۳۳۱/۵/۲۴ شمسی