منو
نرگیز
نرگیز، اوزون ساچلی گؤزل بیر سونا،
بیر گۆن دئدی آناسینا: — آی آنا،
قؽزلار بۆتون چای-چمنه گئدیرلر،
باغچالاردا گزیب شنلیک ائدیرلر.
بو گۆن هاوا گۆنشلیدیر، داغ-دره
بویانیبدیر یاشیللیغا، یئکسره.
ایجازه وئر، من ده گئدیم باغلارا،
اونلار ایله من ده چؽخیم داغلارا!
گتیررم، آنا سنه، بیرجه باغ،
داغ تره‌سی، ککلیک‌اوتو بیر قوجاق.
دئدی آنا: — سن ده قؽزیم، گئت، اما،
تئز گل ائوه، داغدا، داشدا یوبانما
وئریرمسه ده رۆخصت، ساری چیچگیم!
بیلمم نه‌دن رۆخصت وئرمیر اۆرگیم.
او گۆن باهار بزه‌میشدی چؤللری،
یاغیش سویو دولدورموشدو گۆللری.
دره‌لردن آخان دورو بولاقلار،
بوداقلاردا اسن تزه یارپاقلار.
جلب ائدردی چؤلده گزن قوشلاری،
چاغیراردی خلقی باغلارا ساری.
او گۆنه‌دک گؤرمه‌میشدی داغ، دره
نرگیز کیمی پری گلیب، گۆل دره...
نرگیز چؽخدی داغا، قؽزلاردان اوزاق،
داغ تره‌سی، لاله دردی بیر قوجاق.
لاکین، باهار نیکهت ایله مست ایکن،
باتدی بیردن آیاغینا بیر تیکان!
عاجیز اولدو یول گئتمکدن، یورولدو،
بیر قایانین اۆزرینده اوتوردو.
آیاغیندان چؽخارارکن تیکانی:
گؤردو اونو، اوزاقلاردان ائل خانی.
ائلخانی کی، یاشلی، باشلی بیر آغا،
گلمیش ایدی اوباسیله یایلاغا،
او، آلتمیش ایل یاشامیشدی دۆنیادا،
سالمامیشدی قوجالیغین هئچ یادا.
قورخمایاراق بورانلاردان، سئللردن،
هر ایل بیر قؽز قاچیراردی ائللردن.
او، نرگیزی گؤروب چؽخدی اؤزوندن،
— ایراق گؤزدن، آناسی‌نین گؤزوندن.
بیر آسلان تک اووا ساری یۆیوردو،
دوواقسیز بیر قؽزا طرف آت سۆردو...
خانی گؤرن قؽز چؽخمادی اؤزوندن،
بیر جئیران تک قاچدی آسلان اؤنوندن...
قاچدی، قاچدی، آخیر دۆشوب باییلدی.
بیر آز سونرا گؤزون آچیب آییلدی.
اؤزون یاشیل بیر چاییردا گؤردو او...
گۆللو، آطلاس بیر چادیردا گؤردو او...
گؤردو خانی آیاق اۆسته دایانمیش،
گنجلر کیمی مخمرلره بویانمیش!
اؤرتموش اونون چۆروک باشین بوز دری،
ایشیلداییر بیر قورد کیمی گؤزلری!
زاواللی قؽز یومدو گؤزون، اینله‌دی،
چارپان اۆرک صداسینی دینله‌دی...
آنلادی کی، اسیر اولوب اللرده،
آناسیندان اوزاق-اوزاق بیر یئرده.
چکن یوخدور، آرتیق اونون نازینی،
بیر اوچوروم اونا آچیب آغزینی.
زهرلی بیر ایلان اونو دیشله‌ییر!
اۆرگینه قدر آغری ایشله‌ییر...
گؤردو، رؤیا گؤرن کیمی نازنین
بیر قوجا قورد اونا دیکمیش گؤزلرین!
گؤردو بولود اۆفوقلردن اوزانیر،
اوزاقلاردا قانلی شیمشکلر یانیر.
بولودلارین پرده‌لری سؤکولور،
گورولداییب هاوا، یاغیش تؤکولور.
برباد اولور ائوی، یاشیل بوستانی،
یارالانیب قلبی، آخیر آل قانی.
سولماقدادیر آرتیق، قؽزیل گۆللری،
اؤلموش آنا، یوخدور اونون اثری...
سئوگیلی‌سی چوبان اوندان اینجی‌ییب!
او، قالیبدیر یاد ائللرده تک، غریب!
لاکین، اینسان اولور ایکن گیریفتار،
بعضاً اۆرک اۆمید ایله نورلانار.
زنجیرلره باغلی وحشی جاناوار
بعضاً پولاد زنجیرلرین ده قؽرار.
او بیلیردی، «داردا قالان گۆل-عۆذار»
اونو قانون دئییل، آل قان قورتارار.
آخشام اولدو، ظۆلمت چؤکدو هر یئره،
ساکیت اولدو چاییر، چمن، داغ، دره.
اوجا داغلار دومانلارلا بۆروندو،
بیر ایشیقلی اولدوز گؤیده گؤروندو.
اذان سسی اوبالاردان اوجالدی،
آناسینی، نرگیز یادینا سالدی...
گؤردو آنا ائوده یالنیز اوتورموش،
توخور لامپا ایشیغیندا بیر ناخیش.
لامپا قانلی ایشیق سالمیش تاوانا،
سولغون کؤلگه کیمی، غریب او آنا.
قؽزین بیر آز قوجا گلدی گؤزونه،
اؤلوم توزو قونموش ایدی اۆزونه!
دئدی، منیم آنام دگیلدی قاری،
نه اۆچون آغاریبدیر قارا ساچلاری؟
گؤردو کی، گؤز قاپاقلاری بۆکولور،
گؤز یاشلاری ناخیش اۆسته تؤکولور.
دئدی: آنا، منیم اۆچون آغلاما!
مراق ائتمه، تسلیم اولمام من خانا...
گۆجوم چاتسا اونو هلاک ائدرم،
دیشلریمله پارچالاییب، دیدرم...
سؽندیرارام بیر وحشی تک قفسی،
او ملعونون قویمام چؽخا نفسی...
آیدینلادان زامان گۆنش اوتاغی،
گؤزله منی آنا، صاباح، صبح چاغی.
ایکی ساعت کئچدی او شوم گئجه‌دن،
چاققاللارین سسی قوپدو مئشه‌دن.
شامعدان الده بیر قؽز گیردی چادیرا،
دئدی: — سنی کیملر سالیبدیر تورا؟
هارالیسان؟ نه‌دیر آدین، قؽز سنین؟
حئیف اولسون، سنین کیمی بیر گلین،
یاراشارمی چۆروک، قوجا بیر خانا؟
بیر قان ایچن، دیشی دۆشموش حئیوانا...
نرگیز باخدی قؽزین حئیران اۆزونه،
گؤز یاشلاری پرده چکدی گؤزونه.
دئدی: — اولان اولوب، کئچن کئچیبدیر،
طالع منی خانا نصیب ائدیبدیر.
بوراخ شامعی، گئت ایشینین دالینجا،
قوی آغلاییم اؤز حالیما دویونجا...
قؽز دئدی کی: — قوناق، مندن چکینمه!
توتولموشام من ده بو درد و غمه.
اۆچ ایلدیر کی، اوبالاردا دیرسیز،
هم آروادام، قوجا خانا، هم کنیز!
بو ویجدانسیز، گؤزل قؽزلار اووچوسو،
بو یول کسن، کاروان سویان، بو عاصی.
ایندیه‌دک بیر چوخ گلین قاچیرمیش،
بیر چوخ قوشون قول-قانادین او قؽرمیش.
سندن اوّل منی قاپمیش، بو دونقار،
من سونونجو اووام، دئدی اسیر قؽز.
بو آرادا چؤلده بیر سس یاییلدی،
آلاچیغین پرده‌لری آچیلدی.
خان گؤروندو... نرگیز چؽخدی اؤزوندن،
دؤنوب باشی، شیمشک چاخدی گؤزوندن.
بیر بوجاغا پیشیک کیمی سؽخیلدی،
اودلو گؤزله، نظر اطرافا قؽلدی...
یاری گئجه اولاشارکن کؤپکلر،
داغ باشیندان طۆلوع ائدرکن قمر،
آلاچیقدا قوپدو مۆدهیش فیرتینا!
سؤندو شامعدان، بویاندی خان آل قانا.
خؽریلتیلی، توتقون بیر سس اوجالدی،
بیر آز سونرا سۆکوت هر یئری آلدی...
آی اوجالیب، سالدی سویا آغ لکه،
چؽخدی آلاچیقدان چؤله بیر کؤلگه.
کؤپکلرین سسی چؤلو بۆرودو،
او کؤلگه ده یولا ساری یۆیوردو...
بیر گۆن دئدی آناسینا: — آی آنا،
قؽزلار بۆتون چای-چمنه گئدیرلر،
باغچالاردا گزیب شنلیک ائدیرلر.
بو گۆن هاوا گۆنشلیدیر، داغ-دره
بویانیبدیر یاشیللیغا، یئکسره.
ایجازه وئر، من ده گئدیم باغلارا،
اونلار ایله من ده چؽخیم داغلارا!
گتیررم، آنا سنه، بیرجه باغ،
داغ تره‌سی، ککلیک‌اوتو بیر قوجاق.
دئدی آنا: — سن ده قؽزیم، گئت، اما،
تئز گل ائوه، داغدا، داشدا یوبانما
وئریرمسه ده رۆخصت، ساری چیچگیم!
بیلمم نه‌دن رۆخصت وئرمیر اۆرگیم.
او گۆن باهار بزه‌میشدی چؤللری،
یاغیش سویو دولدورموشدو گۆللری.
دره‌لردن آخان دورو بولاقلار،
بوداقلاردا اسن تزه یارپاقلار.
جلب ائدردی چؤلده گزن قوشلاری،
چاغیراردی خلقی باغلارا ساری.
او گۆنه‌دک گؤرمه‌میشدی داغ، دره
نرگیز کیمی پری گلیب، گۆل دره...
نرگیز چؽخدی داغا، قؽزلاردان اوزاق،
داغ تره‌سی، لاله دردی بیر قوجاق.
لاکین، باهار نیکهت ایله مست ایکن،
باتدی بیردن آیاغینا بیر تیکان!
عاجیز اولدو یول گئتمکدن، یورولدو،
بیر قایانین اۆزرینده اوتوردو.
آیاغیندان چؽخارارکن تیکانی:
گؤردو اونو، اوزاقلاردان ائل خانی.
ائلخانی کی، یاشلی، باشلی بیر آغا،
گلمیش ایدی اوباسیله یایلاغا،
او، آلتمیش ایل یاشامیشدی دۆنیادا،
سالمامیشدی قوجالیغین هئچ یادا.
قورخمایاراق بورانلاردان، سئللردن،
هر ایل بیر قؽز قاچیراردی ائللردن.
او، نرگیزی گؤروب چؽخدی اؤزوندن،
— ایراق گؤزدن، آناسی‌نین گؤزوندن.
بیر آسلان تک اووا ساری یۆیوردو،
دوواقسیز بیر قؽزا طرف آت سۆردو...
خانی گؤرن قؽز چؽخمادی اؤزوندن،
بیر جئیران تک قاچدی آسلان اؤنوندن...
قاچدی، قاچدی، آخیر دۆشوب باییلدی.
بیر آز سونرا گؤزون آچیب آییلدی.
اؤزون یاشیل بیر چاییردا گؤردو او...
گۆللو، آطلاس بیر چادیردا گؤردو او...
گؤردو خانی آیاق اۆسته دایانمیش،
گنجلر کیمی مخمرلره بویانمیش!
اؤرتموش اونون چۆروک باشین بوز دری،
ایشیلداییر بیر قورد کیمی گؤزلری!
زاواللی قؽز یومدو گؤزون، اینله‌دی،
چارپان اۆرک صداسینی دینله‌دی...
آنلادی کی، اسیر اولوب اللرده،
آناسیندان اوزاق-اوزاق بیر یئرده.
چکن یوخدور، آرتیق اونون نازینی،
بیر اوچوروم اونا آچیب آغزینی.
زهرلی بیر ایلان اونو دیشله‌ییر!
اۆرگینه قدر آغری ایشله‌ییر...
گؤردو، رؤیا گؤرن کیمی نازنین
بیر قوجا قورد اونا دیکمیش گؤزلرین!
گؤردو بولود اۆفوقلردن اوزانیر،
اوزاقلاردا قانلی شیمشکلر یانیر.
بولودلارین پرده‌لری سؤکولور،
گورولداییب هاوا، یاغیش تؤکولور.
برباد اولور ائوی، یاشیل بوستانی،
یارالانیب قلبی، آخیر آل قانی.
سولماقدادیر آرتیق، قؽزیل گۆللری،
اؤلموش آنا، یوخدور اونون اثری...
سئوگیلی‌سی چوبان اوندان اینجی‌ییب!
او، قالیبدیر یاد ائللرده تک، غریب!
لاکین، اینسان اولور ایکن گیریفتار،
بعضاً اۆرک اۆمید ایله نورلانار.
زنجیرلره باغلی وحشی جاناوار
بعضاً پولاد زنجیرلرین ده قؽرار.
او بیلیردی، «داردا قالان گۆل-عۆذار»
اونو قانون دئییل، آل قان قورتارار.
آخشام اولدو، ظۆلمت چؤکدو هر یئره،
ساکیت اولدو چاییر، چمن، داغ، دره.
اوجا داغلار دومانلارلا بۆروندو،
بیر ایشیقلی اولدوز گؤیده گؤروندو.
اذان سسی اوبالاردان اوجالدی،
آناسینی، نرگیز یادینا سالدی...
گؤردو آنا ائوده یالنیز اوتورموش،
توخور لامپا ایشیغیندا بیر ناخیش.
لامپا قانلی ایشیق سالمیش تاوانا،
سولغون کؤلگه کیمی، غریب او آنا.
قؽزین بیر آز قوجا گلدی گؤزونه،
اؤلوم توزو قونموش ایدی اۆزونه!
دئدی، منیم آنام دگیلدی قاری،
نه اۆچون آغاریبدیر قارا ساچلاری؟
گؤردو کی، گؤز قاپاقلاری بۆکولور،
گؤز یاشلاری ناخیش اۆسته تؤکولور.
دئدی: آنا، منیم اۆچون آغلاما!
مراق ائتمه، تسلیم اولمام من خانا...
گۆجوم چاتسا اونو هلاک ائدرم،
دیشلریمله پارچالاییب، دیدرم...
سؽندیرارام بیر وحشی تک قفسی،
او ملعونون قویمام چؽخا نفسی...
آیدینلادان زامان گۆنش اوتاغی،
گؤزله منی آنا، صاباح، صبح چاغی.
ایکی ساعت کئچدی او شوم گئجه‌دن،
چاققاللارین سسی قوپدو مئشه‌دن.
شامعدان الده بیر قؽز گیردی چادیرا،
دئدی: — سنی کیملر سالیبدیر تورا؟
هارالیسان؟ نه‌دیر آدین، قؽز سنین؟
حئیف اولسون، سنین کیمی بیر گلین،
یاراشارمی چۆروک، قوجا بیر خانا؟
بیر قان ایچن، دیشی دۆشموش حئیوانا...
نرگیز باخدی قؽزین حئیران اۆزونه،
گؤز یاشلاری پرده چکدی گؤزونه.
دئدی: — اولان اولوب، کئچن کئچیبدیر،
طالع منی خانا نصیب ائدیبدیر.
بوراخ شامعی، گئت ایشینین دالینجا،
قوی آغلاییم اؤز حالیما دویونجا...
قؽز دئدی کی: — قوناق، مندن چکینمه!
توتولموشام من ده بو درد و غمه.
اۆچ ایلدیر کی، اوبالاردا دیرسیز،
هم آروادام، قوجا خانا، هم کنیز!
بو ویجدانسیز، گؤزل قؽزلار اووچوسو،
بو یول کسن، کاروان سویان، بو عاصی.
ایندیه‌دک بیر چوخ گلین قاچیرمیش،
بیر چوخ قوشون قول-قانادین او قؽرمیش.
سندن اوّل منی قاپمیش، بو دونقار،
من سونونجو اووام، دئدی اسیر قؽز.
بو آرادا چؤلده بیر سس یاییلدی،
آلاچیغین پرده‌لری آچیلدی.
خان گؤروندو... نرگیز چؽخدی اؤزوندن،
دؤنوب باشی، شیمشک چاخدی گؤزوندن.
بیر بوجاغا پیشیک کیمی سؽخیلدی،
اودلو گؤزله، نظر اطرافا قؽلدی...
یاری گئجه اولاشارکن کؤپکلر،
داغ باشیندان طۆلوع ائدرکن قمر،
آلاچیقدا قوپدو مۆدهیش فیرتینا!
سؤندو شامعدان، بویاندی خان آل قانا.
خؽریلتیلی، توتقون بیر سس اوجالدی،
بیر آز سونرا سۆکوت هر یئری آلدی...
آی اوجالیب، سالدی سویا آغ لکه،
چؽخدی آلاچیقدان چؤله بیر کؤلگه.
کؤپکلرین سسی چؤلو بۆرودو،
او کؤلگه ده یولا ساری یۆیوردو...