بلخ شهری نین قاضی سی و دولگر حکایتی

بیر زن عشوه سنج و مرد فریب
قاضی شهر بلخه اولدی نصیب.
صدر دارالقرار قاضی ایدی،
قاضی اوندان زیاده راضی ایدی.
واردی بیر دولگر گرانمایه،
او شریعت پناهه همسایه.
قاضی نین عورتینه عاشق ایدی،
رند بی باک ایدی، منافق ایدی.
نعل تک یاندی کؤنلو آتشده،
اره تک قالدی یوز کشاکشده.
تیشۀ ناخن ایله مخفی و فاش
لوح جسمین مدام ائدیردی خراش.
رندۀ آه ایله او غم دیده
قیلدی جان ریشه سین تراشیده.
تبر هجر اونا قضا چالمیش،
نخل عمرون ایاقدن سالمیش.
تیر غم لر اونا آتاردی فلک،
جیرین چاک ائدردی ایسکنه تک.
گؤرمه یه چشم یاری لیل و ناهار،
بدنی گؤزلر آچدی پنجره وار.
عاقبت آه و نالۀ شبگیر
دل دلداره ائیله‌دی تأثیر.
یئتدی نجار وصل جانانه،
مور تک دوشدی شکّرستانه.
دئدی نجاره کیم، زن قاضی
دئیلم بو وصاله من راضی.
نقب ور اؤز ائویندن، ای مضطر،
تا بیزیم خانه دن گتیرسین سر.
تا کی اول نقبدن گه و بیگاه
طی قیلاق راه خیری، ای دل خواه.
اوتوراق خان وصله لیل و نهار،
بو ایشه واقف اولماسین دیّار.
گئتدی نجار نقبی قیلدی تامام،
اوزونه راه وصلی آچدی مدام،
دایم ائیلردی لر سرور و صفا،
قاضی نین باغلادی گؤزونو قضا.
دئدی بیر گون کی، عورت:– ای شیدا،
بیر عجب فکر ائتمیشم پیدا.
گئت بو گون، عرض قیل کی، ای قاضی،
سندن اولسون خدای حق راضی.
بو سؤزو تا کی ائیله دین اظهار،
اوجونا قوی گیلن نئچه دینار.
دئگیلن، دور گتیر بیزه تشریف –
کی، منه اوز وئریبدی بیر تکلیف.
منی قاضی سنه نکاح ائله سین،
بو حرام امری اول مباح ائله سین.
سیم و زر وئر کی، قاضی مغرور
سیم و زر گؤرسه، گؤزه‌لری اولو کور.
سانما رشوتده سیم و زردیر عبث،
سیندیریر دستماز شرعی هدس،
چوخ فسونلار جاوان آلیب تعلیم،
قاضییه گلدی ائیله‌دی تعظیم.
گلدی صفون نعالده دوردو،
انکسارایله بوینونو بوردو.
الده بیر نئچه درهم و دینار،
دئدی:– ای رهنمای خورد و کوبار،
زیور شرع و زینت اسلام،
زوبدۀ خلق و ناشر احکام،
اخذ و جرّ باب فضله و دربان،
ایکی قول دور کی، طابع الفرمان،
بنده گلدیم حضور والایه،
احتیاجیم دوشوبدور آغایه.
حق همسایه لیک واریم دیر اگر،
لیک تحفه گتیرمیشم هم زر.
کتخدا اولماغیم دوشوبدو سلاح،
لازم اولموش بو امره عقد نکاح.
ائیله تشریف خانمانیمیزا،
وئر صفا باغ و گلستانیمیزا.
بئله سبز اولدی چون ریاض کلام،
بوی خیر ائتدی قاضی استشمام.
ذوق ایله نطقه گلدی شیخ کریم،
دوردو نجاره ائتمه یه تعظیم:
و علیک السلام، فخر الدین،
ای سنه لطف کردگار معین،
ائده اجدادوا خدا رحمت!
نه گؤزه ل فکره ائتمیسن نیت!
کعبۀ مقصده صفادو نکاح،
سنت شرع مصطفی دو نکاح.
ازدواج ائله دیر بقای بشر،
بونو تأکید ائدیبدی پیغمبر.
بارک الله، ای فلک پایه!
ای گرامی، نجیب همسایه.
سنه لایق دئیل او صف نعال،
مرحبا، مرحبا، تعال، تعال!
ایله شیب ائیله استراحت لر،
بیزه ائیله رجوع خدمت لر.
جان و دل مهرایله رهینین دیر،
قاضی بیر مخلس کمی نین دیر.
دئدی کؤنلونده کیم، اونا نجار
منه مخلس دئیلسن، ای قدار.
پای زر گتدی چون آرالیغا زور؛
آتانی قبردن چکیب چیخاریر.
دئدی نجار:– ایها القاضی،
سندن اولسون گؤروم خدا راضی.
شفقتین ائیله‌دی منی خوش دل،
لیک ایلشمییم اولور مشکل.
منتظردیر او ماه زهره جبین،
مشترینی قیل آفتابه قرین.
عقد قیل فرقه دانه پروینی،
مهرایله باغلا سن بو کابینی –
کی، بو دم خیلی نیک ساعت دیر،
نظر صد ایچون اشارت دیر.
بیت عقرب اوزاقدو طالع دن،
یوخلا تسلیسی بو مطالب دن.
زحمت اولمازسا، دور شتاب ائیله،
مه گرک برج آفتابه گله.
باشنا قویدو قاضی عمامه،
اینینه گیئدی بیر گؤزه ل جامه.
سبحۀ اخذ و جرّ گؤتوردو اله،
گلدی نجار ائوینه سرعتله،
ورد ائدردی بو نکته نی او جناب،
“افتح یا مفتح الابواب”*.
قاضی چون نازنینه قیلدی نظر،
گؤردو کیم، اؤز هلالینا بنزر.
بیرده باخدی او ماهه دقتله،
دئدی کؤنلونده درد و حسرتله –
کی، خدایا، ایش اولدی چوخ مبهم،
بیر بیره بؤیله اوخشاماز آدم.
قالدی حیرتده قاضی سرگردان،
دئدی نجار:– ای ادیب زامان،
نیه حیرتله قالمیسان دل خون؟
گئدیر الدن بو ساعت میمون.
قاضی باشین گؤتوردو بالایه،
بیرده باخدی او ماه سیمایه.
گؤردو کیم، خیر، بو اؤز عورتیدیر،
نازنین قمر وجاهتیدیر.
دئدی:– لاحول، دورد و قاضی پیر،
دئدی نجار:– ای امام کبیر،
نیه دوردون آیاغه سرعتله؟
چوخ باخرسان بو حاله حیرتله.
دئدی:– ای شخص، نسخۀ “مفتاح” –
کی، اونونلا گلیر تمامه نکاح،
قالیب ائوده، گتیرمه‌دیم آنی،
اولماسا، یوخدور امرین امکانی.
صبر قیل، تا اونی گئدیم گتیریم،
شاهد مقصده سنی یئتیریم.
قاضی دوشدی یولا شتاب ایلن،
نقبدن کئچدی اوندان اقدم زن.
گلیب اؤز خلوتینده اول دلبند
خورۀ خواب نازه اولدی بلند.
قاضی چون اولدی داخل خانه
گؤردو کیم، خواب ائدیبدو جانانه.
قالدی حیرتده قاضی گمراه،
دئدی کیم، لا الله علی لله!
نیه تخم مزنّه اکدیم من،
نه ایچون بو خیالی چکدیم من؟
شرمسار اولدی قاضی هوشیار،
اؤز خطاسینا قیلدی استغفار.
عورته روشن اولدی چون حالات،
خوابده ائتدی بیر نئچه حرکات.
گرنشیب غافلانه چئوریلدی،
لیک قاضی اونی یاتان بیلدی.
دئدی عورت کی، ای بنفشه، مانا،
یوخو گلمز، گؤروم ندیر بو صدا؟
بو قدر قال و قیل یعنی ندیر؟
دست خر، پای فیل یعنی ندیر؟
خوش قدم، شرحساب اولون محکم،
قویماسین خلوتیمه کیمسه قدم.
بو سؤزو تاپشیریب یئنه یاتدی،
قاضی ساده لوحی آللاتدی.
قاضی نجار ائوینه آلدی قدم،
کئچیب ایلشمیش ایدی زن اقدم.
یئنه چون گؤردو یار رخسارین،
قالدی حیرتده، چاشدی گفتارین.
دئدی:– صبحان رب الاعلاا!
مالک الملک، خالق الاشیا!
بیر عجب حالته گرفتارم،
بیلمیرم، یاتمیشام، یا بیدارم؟!
بیر طرف خار، خار عقدانه،
بیر طرف رشک کار جانانه.
شکیم افزون اولوب، یقینیم کم،
اورییم غصه دن گتیردی ورم.
دئدی نجار:– ایها القاضی،
نه قیلیم کیم، ائدیم سنی راضی؟
قالمیسان امرده دو دل نه ایچون؟
اولموسان بو صفت خجل نه ایچون؟
بو نه حیرت، بو نه خجالت دیر؟
سنده آخر بو نه کسالت دیر؟
گر فمن یمله تمنا دیر،
سیم و زر کار خیره پیدا دیر.
مقصد قاضی اخذ و جرید و گر،
بنده لیک ائیلرم، بو سیم، بو زر.
گؤردو قاضی دوباره سیم ایله زر،
عقلی ایمانی کیمی ائتدی سفر.
قاضی فکر ائتدی کیم، بو مرد فقیر،
نئیلییم، ائتمه‌ییبدی بیر تقصیر.
پول وئریر بو فقیر نیک نهاد،
اوخرام عقد، هرچی باداباد!.
چکدی امر نکاحه بسم الله،
عارض یاره بیرده ائتدی نگاه.
گؤردو چون خال لعل جانانی،
یاندی ناره سپند تک جانی.
واردی اول هندو ایله سئوداسی –
کی، ائدیردی شکر تمناسی.
اوجالب دود غم نهادیندان،
چیخدی امر نکاح یادیندان.
گؤردو نجار چون مساهله سین،
قاضی نین ائتدیگی معامله سین،
دئدی:– ای قاضی، اولموسان مصروع،
یوخسا بیر فعل دیر بو نامشروع؟
بو نه حیرتدو، بو ندیر تأخیر؟
اولدون آخردا قاضی تصویر.
دئدی قاضی کی، اولما مرد لجوج،
امر مشکلدو چوخ بو امر فروج.
خازن گنج امر دینیک بیز،
شرعین احکامینا امینیک بیز.
بو نه نجارلیق دیر، ای هوشیار،
بوندا لازمدی دقت بسیار –
کی، صاباح عرصۀ قیامتده
قالمایاق ذلت و خجالتده.
سن گرک دیر کی، صبرائیله یه سن،
جمع ائدیم تا کی اؤز حواسیمی من.
بیر غنی دون گئجه ائدیبدی وفات،
قالیب اوندان منال بی غایات.
وارثی وار اللی یئددی نفر،
قسمت اولماق گرکدی سیم ایله زر.
بس گرک واضح اولماغا مجهول
من اولام ضرب قسمته مشغول.
بو سؤزو ذکرائیله‌ییبدوردو،
مرد نجار بوینونو بوردو.
قاضییه عرض قیلدی کیم، آیا
نیه دوردون آیاغه، ای مولا؟
دئدی:– مندن اولوب حدس حادث،
اولدی فوت وضویه اول باعث.
گئدیرم تا وضو ائدیم، تجدید،
بی وضو ناروا دیر اول تعوید.
دئدی:– ای قاضی بهانه سرا،
تاپیلار بوردا سو، به حق خدا.
بو قدر زهد خشک ساتما بیزه،
کوته ائت، بو ایشی اوزاتما، بیزه.
دئدی قاضی:– دئیل دیر اول مرغوب،
یحتمل کی، بو سو اولا مغصوب.
بونو ذکر ائتدی، دوردو اولدی روان،
نقبدن کئچدی هم او روح روان.
بیر کتابه اؤزون ائدیب مشغول،
اونو گؤردوکده قاضی اولدی ملول.
دئدی:– بیلمم کی، بو نه حالت دیر،
منه بو مایۀ خجالت دیر.
“تبت یا ذولجلال ولاکرام
من جمیز ذنب والآسام”**.
قاضییه عرض قیلدی اول عورت:
بو نه حالت دیر، ای قضا حکمت؟
سنی کیم ائیله‌ییبدی دیوانه،
دانشیرسان مدام افسانه؟!
سنده واردیر نشان خبط دماغ،
سنی لازم دیر ائیله مک بس داغ.
گئدیبن قیل علاج آزارین،
یوخسا مشکل اولور سنین کارین.
دئدی قاضی کی، ای خدارت کیش،
وار بو گون منده بیر عجب تشویش.
فکر وسواس چیخماییر مندن،
اولموشام خیلی بدگمان سندن.
ائتمیشم سندن اؤترو اؤزگه خیال،
منی، ای نازنینیم، ائیله حلال.
گئدیرم چونکی بیت نجاره،
گؤرورم گول نصیب اولوب خاره.
سنی نجار ائوینده چون گؤرورم،
دورورام حیرت ایله تئز گلیرم،
گؤرورم یاتمیسان اوتاغیندا،
عقل حیراندی بو سیاغیندا.
دئدی عورت کی، زشت اهل جاهان
اولور اول کس کی، اولا اهل گمان.
وار ایدی مرد قاضیده بیر سیب،
بؤلوبن ائتدی آنی ایکی نصیب.
نصفینی وئردی عورته قاضی،
تا اؤزوندن ائده اونی راضی.
دئدی:– بیر سیب دیر کی، مختصری،
چوخدو جدواردن بونون اثری.
قویۀ باهی بو زیاد ائیلر،
بو مفرح قلوبی شاد ائیلر.
سن بو سیبی تناول ائیله بو شب،
ائیلریک لذت ایله عیش و طرب.
گلدی نجار ائوینه قاضی پیر،
گؤردو کیم، ایله شیب او ماه منیر.
نصف سیب الده اول ترنج غبغب
ایله شیب دیر باشیندا چادیرشب.
قاضی نین حیرتی زیاد اولدی،
گؤزو تک کؤنلو قان ایلن دولدو.
متحیر قالیب او صاحب حکم،
یئره چؤکدو، اوتوردو صُمُّ بُکم.
دئدی نجار:– ای شریعت کیش،
نه سبب واقع اولدی بو تشویش؟
فکروی اولمادی سنین بیلمک،
مونجه آخر ندیر گئدیب گلمک؟
مطلبین غیردیر بو ایشده اگر،
دردسر اولماسین ایا، سرور.
گئت، داخی چیخما کنج مدرسه دن،
بیزی قیلدین هلاک وسوسه دن.
سن اگر ائتمه سن بو سودانی،
گتیریم عقده اؤزگه موللانی.
وجه عقدانه میز کم ایسه اگر،
آل، قبول ائیله ها، بو سیم و بو زر.
چونکی زر گؤردو دیدۀ قاضی،
اولدی عقد نکاح ایچون راضی.
سانکی بیر ائششک ایدی جو گؤردو،
یا کی مصروع ماه نو گؤردو.
سیم و زر آللادیب او گمراهی،
چکدی ناگه “اعذو باللهی”.
اولدی جاری چو لفظ “انکهتُ”؛
متصل هم کلام “زَوَّجَتُ”،
یئنه تئز باخدی بیر او ماهه طرف،
باخجاغین تیر درده اولدی هدف.
گؤردو اول تیتنی کی، زرگردن
آلمیش ایدی او قاضی پرفن،
نصب ائدیب باشنا او ماه لقا،
گؤزونه تار اولدی بو دنیا.
یئنه بیچاره قیلدی فسخ نکاح،
دئدی یوز حیرت ایله: یا فتاح!
یوخدو کاریمدا هیچ فتح و ظفر؛
دینیمی الدن آلدی سیم ایله زر.
چکیبن بینوا جیردن آه،
زیر چشم ایله بیرده قیلدی نگاه:
دئدی:– صبحانَ فالق الاصباح،
منه اولدی بلا بو امر نکاح.
دئدی نجار:– ایها القاضی،
سؤزلرین جمله اولدی مقراضی.
ائده جکسن نه وقت بس اظهار،
قطع گفتار، ای ورآثار؟
باخماغیندان یقین اولور حاصل
اولموسان سن بو دلبره مایل.
قلبینی اوخشاییب کمان نظر،
ایله شیب تیر آرزو تا پر.
خیلی قابل مکان دیر آبادان،
تخم سپ، وئرگیلن سویون آسان.
قیل تصرف، بو قدر ائیله‌مه بیم –
کی، حلالیندی مثل مال یتم.
قاضی فکر ائتدی کیم، گرک تزویر،
دئدی کیم، بیر عوام دیر بو فقیر.
چون ایشیم تاپمادی سلاح بو گون،
اوخرام بیر یالان نکاح بو گون .
دئدی:– ای ذی فنون نجاری،
صیغه الحال ائیلرم جاری.
هر نه من ذکر ائدم به وجهی احسن”
دئگیله سن، قبول ائتدیم من.
“والنِکاحَاً، شَلَن سَمَلقاتَن،
مَحمَلَن، آدیَن کَنَل هاتَن”***.
چون ائشیتدی بو سؤزلری نجار،
دئدی:– ای رهنمای خورد و کوبار،
آفرین لر بو صیغۀ پاکه،
خیلی مشکلدو فهمی ادراکه.
وئردیگیم پول اولا حلال سنه!
نه گؤزه ل حق وئریب کمال سنه!
ائتمیسن بو نکاحی ازبر سن،
ظاهراَ “بوزمارا” کتابیندن.
بئله ظن ائیله دین کی، نجارم،
علمدن من داخی خبردارم.
ائتمیشم بیل کی، من ده علمی تمام،
بیلیرم معنی رموز کلام.
نقل “صیف الملوک”ا دانایم،
قویسام عمامه، من ده موللایم.
تانیرام راه مسجد جامع،
دئیلم لیک سن کیمی طامع –
کی، ائدم بند پنجۀ تقسیم،
تا اولا پایمال مال یتم.
منه درس نکاحی قییقاجی
وئردی تعلیم یاسمن باجی.
نه نکاح ایدی کیم، بو ائیله بیان،
اولدی لفظ مبارکیندن عیان؟
نه عبارت دیر، ای ادب کانی –
کی، نه یونانیدیر، نه سوریانی؟
دئدی قاضی کی، ایهاً نجار،
سنده جانیم، غریبه دایعه وار.
نه بیلیرسن طریق مدلولات؟
سنه واضح دئیل کی، معقولات.
من همین صیغه نی همین ترکیب
نئچه گون دور کی، ائتمیشم ترتیب.
هر کسین بیر طریق اولور کاری،
بودور عقد نکاح نجاری.
صیغۀ خان و صیغۀ امرا
هر بیری بیر سیاغ اولور انشاء.
سن قولاق آس، عزیزیم، اولما فضول،
هر نه کی من دئسم، سن ائیله قبول.
بیر قراعتله چکدی “بسم الله”.
عارض یاره بیرده قیلدی نگاه.
گؤردو اول نصف سیبی الده، ولی
بینوانین یئنه توتولدو دلی.
دئدی کی، ای نگار لاله قبا،
منه اول نصف سیبی ائیله عطا.
آلیب اول نصف سیبی قاضی مفت،
او بیری نصفین ائیله‌دی اونا جفت.
گؤردو اول سیب دیر گئدیب پاره،
نصفینی وئرمیش ایدی دلداره.
قالدی بو حاله هائم و حیران،
دئدی:– صبحانَ خالق الامکان!
بیر عجب درده من گرفتارم،
بیلمیرم مست ویا کی هوشیارم؟
دئدی نجار:– ای حمید صفات،
ندیر آخر بو نوع ایله حرکات؟
نیه جفت ائیله دین بو آلمانی،
بیزه معلوم قیل بو معنانی.
شر نیرنگسازلیقدی مگر،
قاضی لیک حُقه بازلیقدی مگر؟
دئدی قاضی: – تلسمه، ای نجار،
بو ایشی ائیله مکده حکمت وار.
بونو بیل کیم، ائدر بو شکل جمیل
ار ایله عورت الفتین تکمیل.
ای عزیزیم، گؤروب لر اهل تمیز
بو دعانی نکاح ایچون تجویز.
بو دعا نسخه سی قالیب امّا
ائوده، ای مرد عارف و دانا.
صبر ائله، تا گئدیم اونی گتیریم،
سنی وصل نگاره تئز یئتیریم.
چونکی گلدی ائوینه زار و ملول،
گؤردو بیر امره عورتین مشغول.
دئدی عورت کی، ای ادیب زامان،
حالینا قالمیشام بو گون حیران.
ائیله ییرسن منه نگاه نچون،
چوخ چکیرسن جیردن آه نچون؟
جمله کارین خلاف عادت دیر،
دئ گؤروم سنده بو نه حالت دیر؟
یوخسا ای چشمۀ چراغ امید،
گتیریب چشمین آب مروارید؟
یوخسا درمانه اولموسان محتاج،
ای گؤزوم نوری، بس تئز ائیله علاج!
دئدی قاضی کی، ای بت کشمیر،
نه بلا دیر کی، دوشموشم من پیر.
سن کی، بالفعل اهل حکمت سن،
نه اولوب کیم، بو حاله دوشدیم من؟
دئدی: –بو درد اولور رطوبتتدن،
معده ایچره اولان کسافتدن.
بیرده، هر کس یئدیسه وقت طعام
لقمۀ شوبهناک، یا کی حرام،
بو رطوبت اولور او تغذییه دن –
کی، اولور کور دیدۀ روشن.
اوّلین پایه سینده بو آزار
گؤزده بیر علت ائیله یر اظهار.
ایکی شخص، ای فضایله جامع،
اونا بیر شکلده اولور واقع.
ائیله مز بیر دقیقه صبر و قرار،
سیر ائدر مثل گنبد دوار.
بو علامت لر اول مرضدن دیر،
بو ادالار خود اول غرضدن دیر.
قاضی بیر آه چکدی، آغلادی زار،
دئدی:– تورپاق باشیما، ای یار!
دونن اؤلموشدو مرد نطفه حرام،
راماضان اوغلو مشهدی بایرام.
قالمیش ایدی ائوینده نئچه یئییم،
اونلارین مالین ائیله‌دیم تقسیم.
یئدیم اول ائوده بیر قدر حلوا،
یحتمل کی، حرام ایمیش او غذا –
کی، بو وسواسه من دچار اولدیم،
گؤزومه درد گلدی، خوار اولدیم.
بس گئدیم، منتظر قالیب نجار،
اوخویوم عقدینی اونون ناچار.
هر نه پول اوندان ائیله سم پیدا،
گتیریم بس آلاق بو درده دوا.
بیت نجاره قاضی اولدی روان،
یئنه گؤردو اوتورموش اول جانان.
عورتین قولونه اینانمیش ایدی،
سؤزونو جمله دوغرو سانمیش ایدی.
ایله شیب قاضی، چکدی بسم الله،
یئنه بیر یاره مخفی قیلدی نگاه.
داخی صوت غضبله، اول دلدار،
دئدی:– اؤلسون عزیزین، ای نجار،
گئتدی باد فنایه نام ایله ننگ،
کیمدو بو مرد لوطی سرهنگ؟
اوزومه هر زامان باخر قییقاج،
دور، بو ائودن بونو ائله اخراج!
قاضی بولفضول ایمیش بو جناب،
لوطی صرف ایمیش بو خانه خراب!
منی بو دام غمدن ائیله رها،
قالمادی بزم عیشیمیزده صفا.
هی وروب قاضییه او دم نجار،
دئدی:– من اولدیم عمردن بیزار!
نه قدر، ای زمانه ممتازی،
ائده چکسن بیزیمله سن بازی؟
گئتدی الدن داخی او ساعت خوب،
حق سنی ائیله سین گؤروم معیوب!
دئدی قاضی کی، هیچ ائیله‌مه باک،
ایکی گون خوشدو گردش افلاک.
سنه، ای بی فراست و کودن،
ساعت نیکو بد دئیل روشن.
سن دئیلسن ستاره دن حالی،
کیمه سن اؤیردیرسن احوالی؟
سنه نجارلیق اولوب پیشه،
سنه لازم دیر اره و تیشه.
نه بیلیرسن کی، سن ندیر تسلیس،
یا کی طربی، ای سفیه و خبیس.
منه سن ائیله‌مه بونو تعلیم،
بیلیرم من، الیمده وار تقویم.
چونکی من اولموشام بو گون محتاج،
من کهاله منجر اولموش علاج.
گتیریب چشمیم آب مروارید،
اولمامیش گؤزه لریم گرکدی سفید
گئدیبن من تاپیم بو ایشده فلاح،
اوخرام سونرا، قورخما، عقد نکاح،
تا کی دوردو آیاغه اول قدار،
یاخاسین توتدولار زن و نجار.
دئدی لر:– ای سفیه و لایعلم،
حق تعالی ائدیب دیر عقلوی کم.
اولمایا عقدیمیز اگر جاری،
سنه یوخ زندگانلیق آثاری.
گؤردو قاضی اؤزون هلاکتده،
بیر زامان قالدی فکر و حیرتده.
دئدی اول قاضی قضا و قدر،
سن بیلیرسن کی، قالمیشام مضطر.
عقلیمی فکر آپاردی، هوشومی باد،
اوخرام عقدی، هرچی باداباد!
القرض، چاره تاپماییب قاضی،
اولدی عقد نکاح ایچون راضی.
اوخودو صیغه، جاری ائتدی نکاح،
دئدی:– اولدی سیزه جماع مباح.
او زامان وار ایدی بئله عادت –
کی، اؤپه قاضی نین الین عورت.
گلدی اؤپسون الین او زیبا رخت،
الینی قاضی وردو بورنونا سخت.
قانادی بورنو، قان روان اولدی،
دامن یار قان ایله دولدو.
گلیبن ائوده گؤردو عورتینی –
کی، ائدیب پاره پاره صورتینی.
بورویوب جمله لباسینی قان،
ائیله ییر آه و ناله و افغان.
دمبدم باشنا تؤکور تورپاق،.
دیلی نین ذکری “الطلاق طلاق”!
بئله اردن گرک اولام بیزار –
کی، اولوب عاشق زن نجار!
قاضی حیران قالیب چکیب آهی،
غصه دن چهره سی اولوب کاهی.
یئره دوشدی باشیندان عمامه،
پاره قیلدی او، غصه دن جامه.
داد چکدی کی، آه، یوز بیداد،
قلبدن قیلدی ناله و فریاد.
بانگ قاضی یئتیشدی نجاره –
کی، چکیر ناله‌لر او بیچاره.
قاضی نین گلدی یانینا نجار،
گؤردو جاندان داخی اولوب بیزار.
یئره دوشموش باشین داکی دستار،
یوخ آیاغیندا کفش ایله شالوار،
باشنا قویدو اؤز عمامه سینی،
پاک قیلدی ردا و جامه سینی.
دئدی:– آیا، ندیر بو داده سبب،
حالتین گؤرسنیر نظرده عجب؟
بو نه فکر و خیال دیر وسواس،
توتموسان هانسی بیر عزیزینه یاس؟
بو ایشین رنج دیر، حماقت دیر،
عورته باش قوشان کس عورت دیر.
ناقص العقل اولور هامی عورت،
ائیله سن بحث، گؤرمه سن لذت.
ائیله‌مه اؤز اؤزون بئله رسوا،
بو دئیل فعل ماضی، ای موللا.
عورتین ذمّینه خدای رحیم
بویوروب:– “اِنّ کِیدِکُنَّ عظیم”****.
اولارین اصل ذاتی کج دیر، کج،
هر قصورونا آچما گؤز، قوی کئچ.
ایسته سن سندن اولا زن راضی،
حال و مستقبلینی قیل ماضی.
فتنۀ عالمه سبب دیر زن،
مختصر، اصل ذاتی چپ دیر زن.
سهل دیر اینجه‌ییب خانیم سندن،
بیر نصیحت ائدیم، ائشیت مندن.
محکمه ایچره توتگیلن آرام،
او دل آرام تا سنه اولا رام.
سارالیر فرقتینده گلناری،
آغ اوزه اشک آل ائدر جاری.
تا پشیمان اولا سیاغیندان،
صلح ائدر شوق اشتیاغیندان.
یالواریر، باریشیر سنینله او شوخ،
مهری آرتیق اولور سنه سؤز یوخ.
یالواریب صلح ائدر سنینله مدام،
او غزال حرم اولور سنه رام.
قاضییه بیریا گؤروندو بو پند،
پند نجاری قیلدی خیلی پسند.
چکدی ال ائتدیگی فضیحتدن،
گئتدی وسواسی اول نصیحتدن.
ایسته‌دی عورته ائده تنبئه،
محکمه ایچره توتدی یئر او سفئه.
عورته مژده آپاریب نجار
دئدی:– ال مکردن چک، ای دلدار.
قاضی احمقین ایشی بیتدی،
اولدی خرم، مرادینا یئتدی.
دور آیاغه بساطی قیل چیده،
ائله بزم نشاطی برچیده.
محکمه ایچره ائیله‌دی منزل –
کی، فراقی سنه اولا مشکل.
او صنم قیلدی چیده بزم سرور،
اولدی نجاره یار، ائیله‌دی سور.
دزدولر هر نه وار، مایحتاج،
وئردی لر مایۀ جیمایه رواج.
—————————————————
* ای قاپیلاری آچان [الله]، [اوزوموزه] قاپی آچ!
**ای جلال و کرامت صاحبی اولان [الله]،
بوتون گناه و خطالاریمدان توبه ائتدیم.
***معناسیز سؤزلردیر .
****اونلارین حیله‌لری بؤیوک دور.